Katalog

JFBI parmağı... san haklarının ateşli savunucusu Martin Luther King'in Meınphis'teki Lorrainemotelinin 306 numaralı odasından dışarı çıkışımn Ü7crindcntam30yılgeçti. Dışarıçıkarçıkma7 30()61lıkbirtüfcktenrırlayankurşunlar sırtını duvara mıhladı. Daha bir geee önce dağıntepesineçıkıpçcvremebaktığımdavaadedilentopraklarıkarşımdagördüm,"diye seslenmişti insanlara. Ailcsi Marlin Luther King'in inancını bugün dc neredey se bir ibadet gibi, içindc taşıyor. 1994yılındakurulanvesiyahlann"ekonomik güçlcnmcsınc adanan "King Merkezi" aracılığıy la onun görüşlerinin yay ılmasınaçalışılıyor.Oğlu, Martin LuthcrKinglII, babasının öldürülmesine "ekonomik cylemin" ncden olduğunu ileri sürüyor. Nc var ki, aradan geçen otuz yıla karşın, King'inkalıtolarakbıraktığıdüşlertamanlamıyla gerçeğe dönüşenıedi. Onun Düş Devleti şimdi kin ve nefrct duygusunun egemen olduğu birbelirsizlikyumağı. Olumlu bir gelişmeolarak, King'in mert veyüreklibirbiçimdesavunduğuinsanlar, ayrımcılığın resnıen yaşandığı güncydc, sözdc bilc olsa, en azından özgürlüklerinc kavuştular. (ielgclclim, günümüzde siyahlar yine Amerikantoplumununenyoksulkesiti.lrkçı sağ kanadın bugün dc ctkinliğini sürdürdüğüülkedebırleşmeçığlıklarınınyerinısiyahlarınkendiaralarındakiçekişmelcralmış durumda. Şimdi siyah Amerika'nın en ctkıli öndcri sayılan Farrakhan'm düşleriyle King'inkilerarasındadağlarkadar fark var. Yabu cylcmdc King'in yanında yer alanlar ne durumda? Hkıbin cn tanınan üycsi Jcssc Jackson ateşli bir biçimdc savunduğu King'ci ilkeleri ve başkan olma düijlerinı bir yana atarak CNN 'e girdi ve daha küresel ışİeredaldı.ÜnlüEdmundPettusKöprüsü'nü aştığıiçın 1965'tc Alabamapolisitarafından eşek sudan gclinccyc dek dövülen John Lewis şimdi TemsilcilcrMcclisi'nin bir üyesi. King'in inançlarına en çok bağlı olan Joseph Lovvery, King'in kurduğuGüncy Hıris tiyan Önderlıği örgütünün en uzun süregörevde kalan başkanı oldu. Şimdi uyuşturueu, çocuk yaşta annelik, aile kıırıımunun çöküşü, AIDS gibi, King'in hiçbirzamanyüz yü7c gelmedıği sorunlarla baş etmek zorunda. İJIkenin özellikle güncy kesimi King'e adanmış amtlarla dolup taşıyor. King Merkezi'nin dışında, çocuklıığunun geçtiği ve korumayaalınanevi ve Ulusal Insan Hakları Müzesi'ne dönüştürülen Lorrainc Moteli, King'in anısını günümüzde decanlıtutuyor. King'in başarısı, onuııla ilgili öyküler ve anıtların yanı sıra, onun na.sıl öldüğü konusundaki tartışmalardabitmek tükenmek bilmiyor. King'ı öldürmekle suçlanan James Earl Ray son 3ü yılın büyük bölümünü tutukevindegeçirdi. Şimdi 70yaşındaolanRay ölümcülbirhastalıknedeniylccançekişiyor. Ne var ki, son yıllarda James Rarl Ray'e destek vcrenlerledayanışmayatanıkolunuyor. Tümü de bu olayla yanlış kişinin cezalandırıldığına, gerçek sorumlunun perde arkasındakaldığınainanıyor. 3 Nisan'daölümünün yıldönümü nedcniyle düzenlenen toplantıdakalabalıkbirkitleEarlRay'insuikastı tek başına gerçekleştirmedığıni, hatta tctiğiçekeninbileoolmadığmısavundu. King'ınölümüyleilgilircsmigörüşünne denli güvcnılır olduğu, James Earl Ray'in Londralıavukatı,suikastkurameısı William Pepper' ın ycni yayimlanan kitabında kaleme aldıklarınınKing'incşi vcçocuklantarafından desteklenmesi üzerine yeniden gündcme geldi. Kitabın önsözünü Martin Luthcr'in oğlu Dexter Kingyazdı. Pcppcr'ıngeli.ştirdiğikuramkısacaşöyle: JamesEarl Ray,King'inağırlığınıkoyduğu veyalnızcasiyahlannhaklarınısavunmakla kalmayıp, Vietnam'daki savaşa karşı ateşli bir savaşım başlattığı, "Yoksul Insanlar Kampanyası"na ve bir dizi greve öndcrlik ettiği bir dönemdc olağanüstü bir ustalıkla tasarlanmış bir cinayetin"maşası" oldu. Pepper'e görc King'e düzenlenen suikasttaMarcellomafyasının,birsüredirtelefonlannıdinleyenveonurahatsızedcnKBI'ın, askerihaberalmaörgütüveMemphıspolisininparmağı vardı.Suikastınkilitadamıisc, 0 günden sonra say gınlığını y itiren F B1 müdürii J. Edgar Hoover idi. Pepper, King' in, kitabın ikinci basktsında adını da belirttiği, profesyonel bir katil tarafından öldürüldüğünü ileri sürüyor. KatillesözlcşmeyiMareelloçetesinintemsilcisi Frank Libcrtoyapmış, para FBI tarafından sağlanmıştı. Memphis'li işadamlarindan John McFcrrc, 1 .iberto'nun yanındayken onun teletbnda birine,"Şu orospu çocuğunu vurun," dediğine kulak misafiri olduğunu Pepper'e iletmişti. Pepper, Vietnam savaşına karşı çıkan ve Vietnam'lıçocuklarınçektiklerıaeılar üzerine yazdığı bir makale nedenıy le K ing i le tanışmış bir eylemciydi. King'in yaşamöyküsünü ya/anlar onun savaşa karşı başlattığı eylcmde bu yazının etkili olduğunu öne sürerler. Peppcr'in suikast ile ilgili savı, Ray'in I%yyılında99yılhapsemahkumedilmesi üzerine verdiği ifadenin hcmen ardından başlatılan 20 yıllık bir araştırmanın ürünü. Ray ifadesinde, yalnızca adının "Raul" olduğunu bildiği bir adamla bir dizi gizemli buluşmadansözetmişti.Öyküyegörc, Ray Kanada'dankae,mayaçalıştığısıradaRaulilctanıştı. Raul onabir dizi soygunvesilah kaçakçıhğıolayınakatılmayıkabuletmekoşuluyla para vc kae. ması için sahte belgeler sağlayacağını söylcdi. Ray öncriyi kabul ederek sonunda, biranahtarı da Raul'daolan,bcyaz Mustangarabanınyardımcısürücüsüolarak King'inöldürüldüğügeceMemphis'e geldi. Pepper'inkuramı.Kingailesineinandıneı gelmckle birlikte, ilk yayımlandığı andan beri çok kişinin yoğun tepkisini aldı. Pepper'e göre, "olayı örtbas etmeye çalıştıklanndan"tepkilersongünlerde ayyukaçıktı. Pepper'in"Alfa I84"bırımıneönderlıketmeklesuçladığı vekonuşmaması içinöldürüldüğünü ileri sürdüğü kışi ansızın ABC televizyonundabelirerekölmediğini veiyi olduğunu söyleyip Pepper'a 15 nıilyon dolarlıkbirtazminatdavasıaçtı.Davanedeniyle, Rupert Murdoch'un sahibı olduğu Harpcr Collins yayıncvı adamın adının bclırtıldiği bölüm çıkartılmadıkça Peppcr'in kitabını basmayacağınıbildirdi.Yazarkitabınırakip firma VVarner'a bastırdı.Bu arada yargıç Joe Brown suikastte kullamlan silahın yeniden incelenmesinıistedi.Savcılardcrhaleyleme geçerekyargıcı"tarafsızolmamakla"suçladılar. VeBrovvngörevindcnalındı. Geçtiğimizgünlerdc Memphissavcısı Bill Gibbonstarafından sunulan birraporda, Raul diyc birinin olmadığı, cldeki kanıtların açıkça Ray aleyhine olduğunu, bu nedenle Ray'in hak cttıği ycrde bulunduğu belirtildi. Suikastte bir suç ortağı olduğu, bunun da Jack Ruby olabıleccğinin kanıtı sayılabileeekkâğıtparçacıklarınıkamuyaduyurmak içinKing'inölümününotuzuncuyılınıbekleyen Don VVilson öyküye iştc bu aşamada katıldı. VVilson'un bclirttiğine göre, ondan buhaberiduyurmasını Kıngailesiıstemişti. Pennsylvania doğumlu VVilson öğrencilik yıllannı geçirdiği güneyde insan hakları eylemlerinden çok etkilendi. Bir zamanlar FBI'ayürektenbağlı olduğunu belirten VVilson, ırkçılık ve ayrımcıhkla savaşmak içın "başkaldırmak yerıne mavı ünıforma ve usturalı saçı" seçtı Okulun daha ılk gününde dehşetverici bir olayla karşılaştı: Sınıftatoputopubir siyah öğrenci vardı. Işl'BI iznıne tabiyurtlarayerleşmeyegelince.kapılar siyah öğrencininyüzünekapandı.Smıfolaya karşı çıkarak,yahep birlikte kalma,yadasınıfça gitme kararı aldı. Siyah öğrenci daha sonra VVashington'davuruldu. VVilson ekibiniçinde ırkçıüyelerolduğunu anımsıyor ve King'in ölünı haberi ofise ulaştığındakimilerinin, "Orospu çocuğunu sonunda hallcttıler,"dcdiklerini unutmuyor. VVilson'a göre, FBl'ın olayı çözümeulaştırma gibi birkaygısı yoktu. Birmeslektaşı tarafından olay yerine çağrıldığında beyaz Mustang' ın kapısından düşcn zarfı görünce kcndisinin olduğunu düşündü. VVilson önce zarftankimseye sözetmemcyekarar verdi. Ancak bir günrastlantı sonucutelcvizyondaRay'ınduruşmasınınfilmc aktanldığınıgördü. Filmde"Raul"sürekliırdelenen ve sonucu belirleyen bir izlek olarak veriliyor, Ray beraat ediyordu. Pepper'in Kingailesiyle birlikte düzenlediği bir basın toplantısından sonra VVilson onunla iletişim kurarak elindcki kanıtı Dexter King'e sundu. VVilson osırada FBI 'danövgiiler alarakayrılmıştı. Ne var ki, King ile Kennedy suikastlanarasındabirbağlantıolduğunugösteren "kanıtı" eskiajanlarcagülünçbulundu. Tartışmalar daha yıllarca sürecek gibi. Ancak bu arada King'in yaşamını adadığı insan hakları konusudasallantıda gibi. Öldürüldüğü yer olan Memphis'te yapılan son araştırmalarsiyahlarlabeyazlarınçokender birlikte olduklarınıortayakoyuyor. King'in doğduğu getolarda yepyeni siyasal görüşleri yayılıyor. Onlar artık King' in birleştirici ilkelerinindeğil, MalcolmX'inyolundalar. Ölümünden 24 saat önce , "Vaadcdilmiş topraklaraulaştığınızdabelkisizlcrle birlikte olmayacağıııı. Ama halkımız eninde sonunda oraya ulaşacaktır," diye seslenen King sözlerini, "Yaşam darmadağın düşlerden oluşan birmcz tükenmez bir öy küdür," diyereknoktalıyordu.^ The Guardian 'dan çeviren: *t.', RİTA URGAN King'in cenaze törenı fotoğrafı, Dolmabahçe Kultür Merkezı'ndeki "Magnum'un Gözünden Dünyada '68" sergı ve katalogundan alındı.