Katalog

5NİSAN 1998 SAYI 628 laf atmada kı zehır zemberck "BuınınyennıGundoğmuş'ta bır tek Osman bılır Şımdı yandın Osman, bunlar hukumet adamı Şımdı bunlarındkıllarına'Osman buramı 7 'SanaanlatbakalımOsmışbırfresk Fıgurunhemen altında dağ olduğu açıkça bellıolansıvrışekıllervebulutlar yer alıyor Yaklaşık 5 metre yukseklığınde, yarım daıre planlı mıhrdbın hemen yanında,bır başka mıhrab var Bunun yanında, mağaranın tavanından damlayan sulann toplandığı bırkuyunun.bloktaşlardan yapılmış daıre bıçımındekıağzıyeralıyor Kuyunun sağında.kayalaraoyulmuşbır metre yukseklığındekı basama PA2ARIN PENCERESİNDEN Jnİ Kİ1İSC ları nerden bılır' dıye gelmcz vÜkseklİğİ 3 0 man 'demezlermı' " de m e t r e . GenİŞİİğİ dıkçe Osman ktzarıyor "Tov La Fontaine'li politika SELÇUK EREZ umhurbaşkanımız yolu açınca herkes La Fontaıne kesıldı Gunaşırı bır kurtkuzu masalı dınlıyoruz Demırel'ınkılerı anımsayalım Aslanla kuzuyu kafese kapatırlar Amaç, bunların geçinıp geçınmeyeceklerını anlamaktır Bır sure sonra dönup bakarlar, kafeste bır kuzu var bır de aslan Tam " Şu halde bunlar pekala geçınebılırlermış1" dıyecekken bakıcı gelir, açıklar 'Aslan aynı aslan da kuzu yetıştıremıyoruz1' Ikıncısı nasıldı? Kuzularına kurt dadanan adam, köyun bılenıne danışır "Ağılı telörguyle çevrele" der köyün bılgıcl Telorgu bır ışe yaramaz, kuzuları yıne kurtlar kapar Bılgılı, bu sefer ağılın çevresıne duvar örmesını salık verır Ertesı gun köylu gelıp soylenır 'Ne telörgu yaradı ne de duvar Başka çaren yok mudur?' Bılen "Çare çoktur ama sende koyun kalmadı ki " der Faziletli Recaı Kutan, Cumhurbaşkanının kuzu oykulerını, Korkut özal'dan dınledığı bır merkep fıkrasıyla yanıtladı Şeytan, kendısıne kufreden köyluyu cezalandırmak ıçın, pazardan yenı aldığı eşeğı ufaltıp çeşmenın delığınden akıp gıtmesını sağlar Olup bıtenı sağda solda anlatarak hayıflanan köyluye kımse ınanmaz, onu tımarhaneye tıkarlar Delılerden bırı oğutler "Dedığının doğru olduğu bence kesın ama sen aksını soyle de serbest bıraksınlar 1 ' öğutten yararlanan koylü köyune dönerken, eşeğın kulaklarının çeşmenın delığınden çıktığını gorur Ulan bılıyorum, ordasın ama ınsana söyletmıyorlar1" der Derken koşe yazarları da başladılar hayvan fıkralan anlatmaya Hasan Pulur un katkısı nefıstı Koyunları peşpeşe hastalanıp ölen çobana hoca, "Her koyun öldukten sonra ıkı rekat namaz kıl 1 " demış Hocanın önerısı pek yaramamış elde tek bır kuzu kalmış, o da oynaşırken bakracı dökunce çobanın sabrı taşmış, Şımdı ıkı rekat kılar senı de •gönderırım ha 1 ' deyıvermış Aydın Engın de ınce bır esprıyle açıkladığı Bektaşı ve Ağa oykulerıne bır de Lafontaıne den aktardığı kurtkuzu oykusu eklemış Bu fıkralar nıçın anlatılıyor? Ne denmek ıstenıyor'? Demırel anlattıklarını yorumlamadı, fıkra anlatan mesajını bu yoldan vermeyı yeğlemışse bır de buna açıklama eklemez, bu doğaldır Cındoruk, Cumhurbaşkanının fıkralarını kendı :»r açısından nasıl yorumladığını, "Bır yaşından kuçuk kuzuyu kesmezler1 ' dıyerek açıkladı Doğan Heper'e göre gerçekte hıkâyenın kuzusu, vatandaşlar, kurtları ıse bıldıklerınız' Faziletli Kutan ıse, kendı fıkrasının guncel politika ıle ılgılı olmadığını söylemış Esop, sonra Arıstofanes, Grımm Kardeşler, La Fontaıne ve dığerlerı nıçın böyle hdyvan fıkralan ve hayvan oykulen anlatırlardı"? Önce çocuklara, sonra da buyuklere doğru yolu gostermek ıçın derster, mesajlar vermek ıçın Bırçok yazar hâlâ boyle hayvan oykusu anlattığına göre mesela, çağımızda Marcel Ayme (Les contes du chat perche Gallımard 1939) vb buöykulerden lyısatan kıtaplar oluşturduğuna göre, La Fontaıne ve Esop yuzbır dıle çevrlldığıne gore bu tarz öyküler guncellıklerını yıtırmedıler ve hâlâ bunlara ıhtıyaç var Anlatılan oyku tabıı kı bellı dersler vermekle beraber, anlatan kışının olup bıtenler karşısındakı gerçek tepkısını, pozısyonunu açığa vurma açısından da önemlı ıpuçlarını ıçerır Bu öykulerı dıkkatle ızleyenler, ruya anlatan ınsanı dınleyen psıkologlar gibı, anlatanın ıç alemını, kışının yaşadığı, karşılaştığı olaylara ruhunun tepkısını kavrayıp çozumleyebılırler Tabıı bır hayvan masalı anlatmanızın, açık konuşulmaya düşunduklerınizın harbı bır şekılde açıklanmasına, yeğlenmesı başka yararlar da sağlar Verılmek ıstenen mesajınız böylece başınıza dert getırmez, sıkışırsanız yanlış anlaşıldığını ılerı surup ışın ıçınden sıyrılabılırsınız Boyle öykulerın bır ozellığı daha vardır Ya Lafontaıne'den vb alınır ya da bırınden duyulur ve anlatılır Okunup ya da dınlenıp aktarılması ıçerdıklerı ruhbılımsel ıpuçları açısından olgunun değerını değıştırmez Ama aktanlma yerıne Marcel Ayme gıbı amaca uygun özgun bır fıkra uretmenın ya da turetmenın değerı tablı kl daha çoktur Bır koyunun uretmış olduğu bu tur özgun bır kurtkuzu fıkrasını bu nedenle aktarıyorum Ulkenın bırınde, hır koyun surusundekı hayvanlar fıre vermeğe başlamışlar Koyun çobanı her gece süruyu otlaktan gerı getırdığınde bırkaç koyunun, bırkaç kuzunun eksıldığı görulurmuş Çoban, her gece kendısınden hesap soran köylulere "Bıri derede boğuldu, bırı yolunu şaşırdı, ustune yıldırım duştu, ıkısını kurt kaptı'' dermış Zamanla, kurdun kaptıklarının sayısı o kadar artmış kı köyluler kuşkulanmaya başlamışlar ve çobanı ızlemeye karar vermışler Butun gun dağ taş tepe gezen çoban ızlendıkten sonra ışın sırrı çozulmuş Suru ıle köye dönmeden hemen önce çoban, ormanın kenarına gıdıp beklemış, az sonra ormandan bır kurt heyetı gelmış ve çobanın kendılerıne bızzat tek tek sayarak teslım ettığı kuzuları alıp gıtmışler Köyluler tabıı, çobana 'Nıçın böyle davrandığını' sormuşlar O da, "Kurtlar sızın kadar budala değıller benım açıklamalarımı sızın gıbı yutmuyorlar " demış "Bu nedenle bu kulyutmaz kurtlara ben her seferınde paçamı kurtarmak ıçınkoyunlannızdan ve kuzularınızdan bırkaçını vermek zorunuda kalıyorum Aksı takdırde bunlar benı kesıp yerlerdı " Butun bu fıkralan dınledığımızde nasıl yorumlar, ne anlarız, nasıl' hısseler' çıkarırız bu "kıssa"lardan? Anlatanın bıze aktarmayı amaçladığını anlamak kadar onun bayram ve seyran değılken bunu bıze nıçın hangı durtu ıle anlatmaya çalıştığını çozmek de önemlıdır1 Bunun "puf" noktasını da gelın, başka bır hayvan fıkrasıyla Haldun Taner açıklasın bıze Elalem koyun kuzu eşek, ökuz gıbı beylık yaratıklarla fıkra duzerken, çok sıradışı bır hayvanın fıkrasını her kabare oyununun başında ve sonunda tekrarlardı Haldun Bey "Devekuşu, devekuşuKanadın var yerdesın HÖrgucun yok devesın Kumdan çıkmaz hıç başın Sen kaypak nesnesın1 Uyan oldu sabahlar Yeryuzunde neler var Gör bak, duşun, ışıt, anla Ne yalanlar dolanlarDevekuşu, devekuşuKanadın var yerdeslnHörgucun yok devesın Saklanmakla ış bıtmez Çık dışarı nerdesın?" Bu fıkranın bıze nasıl seslendığını, bızı nasıl uyardığını kavrayabılırsek, dığerlen çorap sokuğu gıbı çözulur gıderi 4 be de Yusuf, sonra doğru sa ye derinlİğİ başını tatlı bırofkeyle ıkı yana öyle bır sallıyor kı anlatılmaz Bızı hukumet adamı sandığıbellı Yoğun bır çam, meşe ve çalı ortusunun ıçınden kuzeybatıya doğru guçlukle yuruyoru7 ı skıyolızlerı veyıkıntıları geçtıkten sonra ınsdnd sonsuzluk duygusu veren derın bır vadının kıyısında, uçurumun başında durduk Kaı şıda ılerde, çok ılerdc Guzelsu ve Çaltılıçukur taı afları, otesıMurtıçı,soldaaşdğıddvddınınıçındeKaradere'nın evlerı, daha ılerde Gebedcrc koyağı, tam altımızda Çığlık Dcrcsı Altımet1 **! L n . M I * nırlar Senın gıbı adamların yuzunden adımız defınccıye \y\Y Q kad<ü"... çıktı Öyleolsaustumuzden K.ÜÇÜk SUTiaktakİ başımızdanbellıolur "deyıp yazıtlar, "lyi ve faziletli" ve çoktannlı insanlara adanmış... I I J 1 I. * .! olarak duzenlendığı ızlenımı verıyor Yerdekı taş bloklar ve sutun parçaları, mağaranın ıçındebırzamanlar,ozenılmış guncel yapıların varlığım kanıtlıyor Mağaranın en sağlam kalmış bolumu ıse, kuzey duvarında yer alan her ıkı yanında bırı sağlam, otekı çok az tahrıb olmuş ıkı adet yazıtın yer aldığı kuçuk sunak Sağolsun Sencer Hoca (Prof Dr !>ahın)bırsoluktaokuyuverdıyazıtları Nemıyazıyor'I Yazıf'Mousdios uğluKagaı'lı Hodon kendı babası Hodonsoyunddn Hermogenes oğlıı Mousaıos'un hey klı mekânın vaız kürsusu Gedefî Inı Kilise Mağarası 'nın ağzı. rc l2()0metrede Osman aşağıda kdyanın başındabıı drdi(,dğdtınıgosterıyor"Oraya ıneceğız ' Kdydldrdoyulmuşyosunbağlamış basamakldrddn aşdğı doğru ınıyoruz Şımdı buyukçe bır kayanın tam ucunday ız Soldd dsağıda uçurumun hemen kenarında Gedefı Inı'nıngenış veyuksekağzı Buraddbdsamdkldrddhdbelırgın Kayalara tutunarak ınıyoru? kelını (onun) fazıletı ve ly ı ınsan oluşu nedenıyledıktırdi "Ikıncı Yazıt"Hodon soyundan Hermogenes oğluKdgaı'lı Hoplon kendı (heykelını) fazıletı ve ıyı ınsan oluşu nedenıy le dıktırdı" Yazıtlardakı ısımler ve soylcm bıçımı voktanrılı ınanç çağının ızlennı taşıyor Ama,kımbılırtutulmuşhangınıyetlerıçın adanmış mumların yakıldığı sımsıyah mıhrab, bellı kı herdevırde umut kapısı olmuş, Gedefi Inı'negıdışlerımızdebızımlebırlıkteolanOrman'danemeklıCınHuseyın'ın (Ceylan), arada bır "Buralarda bır yerdedır " dıyerek mağdrdnın dğzındakı kdyaların altına ısrarla eğılıp bakarken, sonundd "ışte "deyıp,dcfıncarayıcılarınınkullanıp bır dahakı sefer ıçın sakladığı, tupgaz, luks ıle ıkı çuval ıçınde battanıye, kazma sapı ve ötekı eşyaları çıkanverdı Antalyd yoresınde mağarakılıseturunden mekânlara rastlanmıyor Çoktannlı ınanç çağında, erken Hınstıyanlık donemınde ve sonrakı devırlerde kullandığı anlaşıldn Gedefi Inı, mağaramabetlerın bolgedekı tek omeğı Gozden ve gonulden ırak Gundoğmuş'un adımbaşındakıguzellıklennebıryenısıeklendı "Gedetı lnı,Toroslar'dakı Sumela " ^ Gedefi İni... Mağaranın yukseklığı T0 metre dolayındd Derınlığı ve genışlığı de bır o kadar Yaklaşık 6(X)70() metrekare genışlığınde bır taban alanı var Dıkkatcdıyoruzneçevrcde.nedemdğaranınıçındekeçıpıslığıyok Oysabudağlardd kuçuk bır kayaaltısığınağıbıleçobanbannağıdır Bellıkıulaşılmasızordaondangelenıgıdenıpekyok Ağzıkuzeybatıyabakan mağaranın guney duvarına oy ulmuş yaklaşık uç metre yukseklığınde, onceden one doğru çıkıntı yapan bır yapının dıp duvdrı olarak hazırlandığı bcllı olan ve ıkı tarafında hatıl delıklen bulunanbıroyuk var Mağaranın doğusuna gelen dıp tarafında, yarım daıre planlı Absıd (mıhrab) yer dlıyor. Absıdın tavanında belden yukarısı sağlam olarak kalmış, sol clı yukarı doğru kalkmış bır azızı (bclkılsd)cdnlandıranolduk(,d sağlam kal