Katalog

20 Sovyet devrimiyle yaşıttı. Faşist Pinochet'yi tanımadı hiç. Ama ^ faşizmin kirli yüzüne karşı şarkı yazdı, resim yaptı. Ölümünün 30. yılında Violeta Parra'nın sergisi dünya kentlerini dolaşıyor bir bir. Neyseki gitan vardı Gİ1RHAN UÇKAN ••,.<#• Ş ilili halk >>arkıeısı, besteci ve rcsim sanatçısı Vıolcta Parra, ölümünün 30. yıldönümündcyapıtlarıylaülke ülke dolaşıyor 1917'de doğan ve 50 yaşındaykcn inlihaı eden sanatçıyı anmak içinLouvrcnMü/csi'ndcgeçenyılaçılan rcsim, goblen vc afi1} sergisi dolaşa dolaşa Stockholm'edcgcldı Buçokyönlüsanatçıyı tanıyabilmek için yarım yüzyıldan fazla geçınışe gitmek gerek... "Biiliin havattm hüyükyalmzlıklageçti. Buyüzclen denedım buncuyolu Birçuk diişkınklıgı Koyu karanhk. Her^evçokkuruvetuzlu . " Böyle özetlcmiijti Violete Parra 1917'de, Güney Şili'nin San Carlos köyünde başjayanhayatını. Doku/kardeştiler. Babasımüzik öğrctmeniydı, annesi şarkıcı ve gitarist. Sanatla doğmuştu Violeta. Sanatla büy üyordu.lleride iki çocuğıınu sanatla büy üteeekti. Doku/ yaşında kusursuz gitar çalıyor, tiz sesiyle şarkı söylüyordu. On iki yaşındayken şarkılarını ya/mayabaşladı. Ağabeyı NıcanorParraijiinseçccek ve PabloNeruda'yla birlikte ülkesinin en tanınmıs, iki ozanından bırıolaeaktı. Violeta ise,müziktckararlıydı. Santiago'da ilkokul öğretmenhği öğrenimi görürken,iılkeMiıdüenalı^ılmii>halkmü/iğı türlcri olan "boleros", "corridos" ve "tonados"türlerindebesteleryapıyordu. 1938 Ue bir demiryoluİ!>çisi olan Luis Cereceda'ylaevlendi,birkızıveoğluoldu: Isabel ve Angel. Küçük kahvelerde, barlarda ve kente gelen sirklerde şarkı söyley ip gitar çalıyor, aile biitçesine katkıda bulunuyordu. Kafasınakoyduğu hedcf, ülkesinin ücra köşelerinı gezmekti. En büy ük dcstekçisi, ağabeyı Nicanor'du. 1952'de,ilktcypörneklerindenbinyleSantiago'danayrıldı. ArtıkŞili halkınm müzık kökenleı ini arıyordu PabloNeruda, Vıoleta'yı "Güney Anıerıka'nınbayrağı"olarakadlandırıni!jtı.Onun şarkı sözleri.iğneleyicıydi. Ikiyüzlülük.gencllemcler onda büyük tcpki yaratıyordu. Devletınvekılısenıngüvenılme?,çıftcstandartlıhalindennefretediyordu. Kardcşı Robcrto'nunpolıstarafındanyakalanıpgözaltınaalınmasıhaberionaula^ınca"Mektup" adlıbırşıiryazdı.Sondörtlüğüsöyle: "Yürt'ğiminparçalurulıgı iiı sınılar ney.se ki çalacakgitunm vur Ve oracla, polisin ehndeki tlokıız kardeşin neysc k ı dokıızu da snsyalis l." Violeta'nınkızı Isabcl veoğlu Angel, annelerı gıbi müzik, rcsim, seramik ve goblen dünyaMndayetiş.ti. Isabel .geçenocakayında annesinınscrgisiyle birlikte Stockholm'e geldiğindebirkonser verdi. Konseröncesı çocuklukgünlerini'jöylcdilegeliriyordu: "Ailcmi/dc müzik hepbinncil durumdaydı. Kımse kimseyc ^u ya da cnstrümanı çal demiyordu. Herkes,doğuştanbirmiixık ilgısinesahiptı Annemiz; resımyaparken, kaneviçe bez üzerınde ırı ılmıklerle goblen çalışması yaparken fırında seramik pişirirken sürekli olarak şarkı söyler, bir şcyler not ederdı. Bızlcr içinonun bu hali, okuldakınden larklı,çokdahayararlıbiröğrenımdı." Violeta Parra, ülkesını baştan sona gezip, kayıtlaryapıpdeftcrlercenottuttuktansonra, gcnel bir Güney Amerika kültürü olmadığınakararvermıştı. Halkların mozayiğı.çok renkli ve yönlüydü. On dizeden oluşan "decımas" türü güftelcr yazmaya başladı. Müzik diijindakisanat dallarıyla ılgisinıise "Eldeolanmalzemeneyse,benonunlaçalışıyorum",dıyordu. Santiago'da, "Lca pena de los Parras" adıyla bır"müzık kafe"si kurdu. Burada konuklara verdığı konserlere Isabel'le Angel deeşlikediyordu. AltmDjlıyıllarınbaşlanndaüç Parra, Paris'egittı. Artıkyaşamlarını tiimüy lecanlı müzik yaparak kazanıyorlardı."Yaşamate!)ekkürediyorum"(Gracıasa la vida) adh parçası kısa sürede hızla yayılmıştı. Yıllarsonra VictorJara,kendısinemü/ık tutkusunu Violeta Parra'nın, özellikle de buparçasınm verdiğinisöyleyccekti. Violeta Parra, Paris yakınlarındakı iinlü LouvrenMüzesrndeyapıtlarınısergileycn ilk Latin Amerikalı oldu. Tablolarında ve goblçnçalışmalarındaanatema^erli halkların giinlük yaşamıydı. Geleneksel Ö7clliklcrlepolitıkgerçckleriıçiçeyansıtıyordu. Violeta, ülkesine döndükten sonra Santiago'da bir kültür merkezi kurdu. Burada, yoksul ama yetenekli sanatçılara yol gösteriliyor. fırsatveriliyordu. Isabel artık Angel'le birlikte Intılllimani adlttopluluğıı kurma aşamasındaydı.Bırkara,kapkaıagiinde Vıoletaintiharetti... O, ne Allende dcvrini gördü, ne de Pinochet faijizmini. Askeri cuntanın ilk ey lemle rındenbiri,"La pena de los Parras"ı basmak evi harabcyeçevirmek ve Vıoleta'nın yıllarını verdığı arşivleri yok etmek oldu. Isat bel'le Angel Paris'esıgındı. Yıllarsonra ül' kelerine döndüklerınde, bu müzik kafesin yenıdenkurdular. Şimdı.bırı bestcei,ötek şarkıcı olarak dünyay ı dolaşıp, anncleri adı na kurdukları vakıf için gelir sağlıyorlai Amaçları, yenı yeteneklere bir ev açmak vi onların, annelerının ışığında halk kültürüni yaşatmalarına katkıda bulunmak.^