Katalog

CUMHURİYET DERGİ Muhalif milletvekili Galina Starovoitova'nın öldürülmesi Sovyet sonrası Rusya'nın en önemli siyasi cinayeti olarak hâlâ gündemde. The Guardian gazetesinden James Meek, Sovyet Rusya sonrasında yaşanan son siyasal cinayetin içyüzünü araştınrken, Vitali Vitaliev de yakın dostunun yaşamını ve kişiliğini anlattı. Galina neden öldürüldü? D ört yıiı biraz aşkın bir süre önce bir kadın, Moskova'daki üençlik Saray ı 'nın önünde sert Ekitn rüzgârınakarş.ı durmus,, ofisinde patlayan bir bomba sonucunda yaşamını yitircn 27yaşındakigazeteci Dimitri Kholodov'un yasını tutan kalabalık birkitleye seslenen bir başka gazetecinin konuşmasına kulak kesilmişti. Konuşmacı Alexander Minkin, "Bugün Rusya'yı »kiye bölen komünistlerle demokratlar değil, dürüst ulanlarla olmayanlar arasındaki çatışmadır," diyordu. Sözü edilen kadın Galina Starovoitova idi. Kendisine yöneltilen kurşunlarla yaşamını yitiren Starovoitova katilin son kurbanı oldu. Siyasal yandaş. lan onun "demokratlarla, gükonuşma yapmak üzere çağnlmıştı. Konuşmayı lngiliz.ce yapması gerekiyordu, ama o sırada bu dılı henüz yeterınce sökememıştı. Ona yardımcı oldum ve sonuçta çok etkileyıcı bir konuşma yaptı. Bu olaydan sonra daha sık görüşmeye başladık. Ansızın Londra'dakı evimin kapısında belıriverdi (tek oğlu Platon bu kentte yaşıyordu). Bunalıma girdiğim dönemlerde Galina öğütleriyle bana yol gösterir, beni rahatlatırdı. Herkese zaman ayırabilmesı benı hep şaşırtmıştır. Konferans, söyleşi ve her türlü siyasal etkinlıkten başını kaşıyacak vakti yoktu, ama kendisine gereksınım duyanlar onu her zaman yanıbaşlarında bulurlardı Demokrası onun içın yalnızca siyasal bağlamda bir kavram olmakla kalmıyor, bunu her anlamda herkese uyguluyordu 1998'de ülke başkanlığına adaylığını koyması bıle, siyasal alanda sıvrılme hırsından çok, baskı altında yaşayan ve çeşıtlı haklardan yoksun olan Rus kadınlarına destek verme amacını taşıyordu. Adaylığı geri çevrilse de, Galina bu alanda sesıni duyurmayı başarmıştı. Son bırkaç yıldır Galina gıderek daha çok koşuşturmaya başladı, sankı de çok fazla bir zamanı kalmadığını sezınlemıştı. Rusya ıçınde mekik dokuyordu; cep telefonundan onu aradığımda nereden karşıma çıkacağını hıç kestıremıyordum. Onca ışıne karşın, konuşmalarını kısa kesmekten kaçınır ve soyleşı yapma ya da yazı yazma yönündekı önerılerı asla gerı çevırmezdı. nün birinde Rusya'nın yönetimini eie geçirmeyidüşleyen komünist milliyetçiler arasındaki savaş"ta ycnik düştüğünc inanıyorlar. Galina'nıngerçektenbunedenlemiöldüğü, yoksa ülke içindeki onurla onursuzluk, iyiyle kötü, suç ile ceza arasındaki korkunç çekişmenin kurbanı mı olduğu aııcak polis soruşturması sonucunda ortaya çıkacak. Ne Onunla en son iki ay önce Istanbul'da Uluslararası Basın Konseyi'nin toplantısında karşılaştım. Katılıp katılmayacağı son ana dek bellı değıldı. Onu ansızın karşımda bulmak kaderın bir cılvesıydı. Mutlu ve rahat gorunüyordu. "Politikadan kısa bir sure ayrı kalıp bıraz keyıf çatmaya karar verdım," dedı Boş zamanlarımızı Istanbul'u dOlaşıp havuz başında dinlenerek geçirdik. Kısa bir süre önce ikınci kez evlenmiştı ve gelecekle ilgili çeşitli tasarıları vardı. Eski Sovyet Cumhurıyetlerı ile ilgili bir kitap yazmak istiyordu. Lenıngrad vali seçimlerine adaylığını koymaya nıyetliydi. Kımbılir, belki de, bu niyetinın bedelini yaşamıyla ödedi. Galina komünizmin çöküşünden beri ilk kez Rusya'nın geleceğinden kaygılıydı ve bu konuda pek lyımser değildi. Bir gün yine havuzbaşındaydık. Ansızın birkaç Rus delıkanlısının bıze doğru yaklaştığını gördük. Bu kaba saba dovmelı gençler Starovoıtova'ya seslenerek, "Hey, bizımle bırlıkte bir fotoğraf çektırmeye ne dersın?" dedıler Galina benı kolumdan çekerek, hafıfçe, "Gıdelım, Vıtalı. Bunlar benım hıç bağdaşmadığım yenı Rus tıplerı," dedı. Siyasal tartışmalara pek gırmıyor, çoğunlukla yaşamdan, çocuklarımızdan ve sevdıklerimızden söz ediyorduk. Bir gün eskı bir camının avlusunda gezınırken bana, "Artık 52 yaşındayım ve sanırım yaşamda en iyi şeyın ne olduğunu bılıyorum. bu, sevıldığını bılmok," dedı Son soluğunu verdığınde, Galina bunu bılıyordu (Vıtalı Vitaliev) ^ YAKIN DOSTUM... St. Petersburg'un buram buram kedi sidiği ve lahana çorbası kokan, yazı ve resimlerle bezenmış o loş kapı aralıklarını çok iyi bılirım. Bunlar, dostum Galına'nın gozu kara bir kararlılıkla değıştırmeye çabaladığı, çağdaş Rusya'nın umutsuz ve umarsız durumunu yansıtırlar. Yaşamına böyle veda etmek zorunda kalması korkunç bir şey, ama aynı zamanda da çok anlamlı: Karanlık güç ve umutsuzluk onu eninde sonunda alt etti. Rusya'nın siyasal yaşamına ilkelerine bağlılığı ve dürüstlüğüyle damgasını vuran Galina, siyasal cinayetlerin geçerli olduğu, insanın özel yaşamından devlet işlerine dek her şeyin satın alınabildiği bir ülkede artık barınamazdı. Galina ile ilk kez 1991 Ağustosu'nda Londra'da, Moskova'daki komünist ayaklanmanın bozguna uğratıldığı gün, karşılaştım. Bu olayı kutlamak üzere ortak bir dostumuzun evine davet edilmiştik. Galina, "Sonunda Rusya'da elle tutulur bir şeyi kutlamak ne hoş," dedı. Sevgi ve sevecenlik dolu yuvarlak yüzünden çevreye sıcacık duygular yayıyorduJkımızın de cuntanın kara lıstesınde yer aldığını söyledı. Bu, bir bakıma, bızı birbirimize daha da yakınlaştırmıştı. Belki de yedı yıl sonra yakasına yapışanlar aynı kışılerdı. Ikıncı kez 1993'te Venedik'te karşılaştık. Bu arada Galina dünya çapında bir une kavuşmuştu ve Uluslararası Basın Enstıtusu'nun genel kurul toplantısında var ki, polisin bu tür faili meçhul ölümlcrin aydınlatılmasındabaş,anlı olduğu pek söylenemez. Starovoitova cinayeti de, tıpkı Kholodov'un öldürülmesi gibi, Sovyet sonrası Rusya sında yasa ve düzenin sağlanması açısından bir dönüm noktası olarak tarihc geçiyor. Ancak herkesin kendi cıkarları peşinde olduğuna inananlar, "tyi dc bugüne dek ne değişti ki?" sorusunu gündcme getinyorlar. Cinayetin, o zaman da, şimdiki gibı, siyasal amaçlarlaişlendiğiortadaydı.Bugündebaskan olan dönemin başkanı Boris Yeltsin olayın açıklığa kavuşturulacağına söz vermışti. Şimdı olduğu gibi, o zaman da yığınla insan, herkesin göz yumduğu aymazlığa karşı savaşmayürekliliğinigösterebilenbirkişinin ölümünden duyduklan acıyı paylaşmak üzere St. Petersburg'daki Alexander Nevsky manastırınınönündetoplanmıştı.Politikacılarkollan sıvıyor,polis, federal ajanlarveadli tıp uzmanları olay yerine üşüşüyor, ama kimse suclanmıyor, kimse ınahketnc önünc çıkarılıpyargılanmıyor. Silahlar farklıydı... Rusya parlamentosunun alt kanadı Durna'nınmuhalefettekibağımsıztemsilcilerinden Starovoitova, St. Petersburg kentinin orta yerinde, eve girmek ü/ereyken karşısınaçıkan iki kişi tarafından başına üç kurşun sıkılarak öldürüldü. () sırada yanında bulunanyardımcısı Ruslan Linkovdaboynundan yaralandı. Katillcı silahlaıınıoracıktabırakıp, her 7aman olduğu gibı, Griboycdov Kanalı yönündc uzaklaşarak kaçtılar. Olay yerinde bulunan silahlar alışılagelmişin dışındaydı; Aralarında, henüz kesinlikkazanmamiij adli tıp bulgularına göre bir kadın tara