Katalog

Gazetecinin hak ve sorumluluklarını tartışan (soldan sağa) Nezih Demirkent, Umur Talu, Nail Güreli ve Leyla Tavşanoğlu. Hem özgürlük, hem etik. 1. Sayfanın devamı zeyyöneticilerinveköşeyazarlannınalmasıyla da böylesine kirliliğe açık birdöneme girildi. Basın çalışanlannın bclirleyiei olmadığıbudurumyankıyarattı... L.Tavşanoğlu: Son zamanlarda basınımızda moda olan, gazete patronlarının artık partilerlesonderecekirligördügümilişkiler içine giriyorlar. Son zamanlarda yaşanan bir durumda,"yıldız"yaratmalan. Bu "yıldız"ların kirliliğe etkisi nedir? L.Tavşanoğlu: Neyin, ne olduğu bilinmeden bu y ıldızlara birtakım görevler veri Cemiyeti Başkaaı Nail Güreli, TGC Genel Sekrcteri LeylaTavşanoğluileTGC Yönetim Kurulu Üyesi vc Meslek Ilkeleri Komitesi Koordinatörü UmurTalu'ylagörüstük. Bildirgeye neden gereksinim duyuldu? N. Güreli: Sonyıllarda meslek ilkelerindekiaşımlardikkatçekiciboyutlaraulaşmıştı. TGC olarak bunun üzerine eğildik ve tüzüğümüzde gerekli değişiklikleri yaparak yüzüas,kın iiyeli Basın Senatosu'nuolusturduk. UmurTalu'nunkoordinatörlüğündede Meslek Ilkeleri Izlcmc Komitcsi çalışmalarınabaşladı.Konuylailgili.diğerülkelerdeki ilke ve yönetmelikleri tarayarak, Türkiye'nin koşullarını ve bizim sorunlarımızı kapsayacak bir metin hazırlandı. Kimlerin görüş ve onay ını dikkate aldı? N. Güreli: Metin komitedebelirlendikten sonra Basın Scnatosu'ndagörüşüldüveüyelcrin düşüncclcri alındı. Komitcnin bu düşüncelere bağli olarak yaptıği değişiklikten sonra bütüngazetecilerinjletişimdünyasındaki bilim adamlarının, hukukçuların ve sivil örgüt temsilcilerinin kutıldığı bir toplantıda görüşüldü. Bu toplantıda da dikkate al ınmay a değcrrineriler geldi ve bi ldirgeye sonşekli verildi. Neden medya kirliliğinden sözeder halegeldik? N. Güreli: Özellikle seksenden sonra basın sermayesindeki yapısal değişmenin, siyaset ve medya ilişkisinin ic içcgecmesinin, tecimsel haledönüş.mesinin büyük payı oldu. Bu hem siyasette hem medyada bir aşınmayı gündeme getirdi. Başka faktörler de var, promosyon, muhabirlerin eski işlev ve saygınlıgınınazalması,onlarınyeriniüstdü Gazeteciler Cemiyeti medyadaki kirliliğe önlem olarak "Hak ve Sorumluluk Bildirgesi" hazırladı. Gazetecinin doğru davranış kurallan da kaleme alındı. gazctecilerden değil, işadamlarından olusması.Doğal olarak daişadamlarıgazeteleri karhâne olarak görüyor ve "daha çok nasıl kârederİ7"diyebakıyorlar. Dahafazlarcyting yapabilecek haberlere ve televizyon programlannayönclirkenhükümetle,siyasi yorlar. Bencecokeirkinbirörnek 19%'da, Türkiye ve Yunanistan arasında patlak veren Kardak Krizi'ndcyaşandı. Bazı arkadaşlanmızgazctccilıklcaskerliğibirbirinekanştırıp Kardak kayalıklarına bayrak diktiler ve ülkenin haysiyetini kurtardık dediler. Oysa HAK VE SORUMLULUK BİLDİRGESİ NDEN... ınançlarını (veya inançsızlığını) doğrudan • Gazeteci, basın özgürlüğünü, halkın doğru ve dürüst haber alma, bilgi edinme saldırı konusu yapamaz. hakkı adına dürüst biçimde kullanır. • Gazeteci, her türden şiddeti haklı • Gazetecinin halka karşı kamusal gostericı, özendirıcı ve kışkırtıcı yayın sorumluluğu, başta işverenıne veya yapmamaya ozen gosterır. kamu otoritelerine karşı olmak üzere, / *ı • Devletı yönetenlerın belirlediğı ulusal diğertüm sorumluluklardan önce ^ t A ve uluslararası politikalar konularında gelir. (ğm bazı önyargılara değil, halkın haber • Gazeteci, ırk, etnisite, cinsiyet, '•p **S alma hakkına öncelik verir. Onu meslek dil, milliyet, din, sınıf ve felsefi inanç Jğtfld ı ahlakı, gazeteciliğın temel ılkeleri ve ayrımcıhğı yapmadan tüm ulusların, /JM1| [ özgürlükçü demokrasi kaygıları tüm halkların ve tüm bireylerin (RMB yönlendırir. haklarını ve saygınlığını tanır. flBraf • Gazeteci, polıs muhabırı polis yahut 9 Gazeteci ınsanlar, topluluklar ve <|BMİ sozcusü, spor muhabirı kulüp yoneticısı uluslar arasında nefreti, düşmanlığı (H yahut sözcüsü, herhangi bir partiden körükleyici yayından kaçınır jMl sorumlu muhabir onun üyesi yahut Bir ulusun, bir topluluğun ve \WLİ sozcusu gıbı davranamaz, yayın bireylerin kültürel değerlerinı ve S B U ) yapamaz. ^ meslek ilkesi gazetecinin o kayaya bayrak dikmesini değil, dikilen bayrağın haberini yapmasını gerektirir. Sizce medya kirliliğinin nedeni nedir? U. Talu: BuradasadeceTürkiye'yebakmamaklazım.Dünyadasadecesermayeyapısı, basın patronunun işadamı olup olmaması değil, gazetcnin ya da televizyonun hangi sektörlerleiçiçe olduğu tartışılıyor.Siyasetle iç içelik sadece maddi menfaat amacıyladcğil, ülkepolitikası adına daolabilir. Budurumagencllikleyayınlananlarüzerindcnbakılıyorama hem özgürlük hem de sorumluluk açısından daha öneınli olan yay ınlanmayanlarveverilmeyenbilgiler. Sorun, basın özgürliiğiinün olup olmamasında mı düğümleniyor? U. Talu: Elbette, bu bildirgenin de temel aktınınbirözgürlükmeselesiolduğunusöylemek isterim. Bu, birkaç boyutta; kamuotoritelerinin,devletin karşısında, işletmeiçinde ve kcndisi memnuniyetlc kabullense de vicdanındatahribatayolaçan çeşitli çıkarlann.tabulann karşısında özgürlük. Buüçboyutlu özgürlük madalyonunun hemcn arkasında, kamukaynaklıbaskılar var. Bu,gcleneklerin, toplumdaki hakim ıdeolojinin ya da işletme yapısının baskısı olabilir. Sorun, gazetecinin bu her ikisine gönül lü ya da zorakiuyumu,bunlarıkabullenmesi,reddedip mücadeleetmemesi,dahada beteri bunları içselleştirip doğru görmesinde. Bildirgc, bu özgürlüğü de vurguluyor... IJ.Talu: Bu, temel insanhak vehürriyctlerinedayanarak kabul edilcn gazeteci ve basın özgürliiğiinün bir kez daha ilanı. Bu özgürlüğünyerinegctirilebilmesiiçin gazetecinin sahip olması gcreken ya da kâğıt ü/erinde sahip göründüğü ama kullanamadığı