Katalog

Türkiye'de su erozyonunun etkisi Genel alanda (%) SU EROZYONU. Tanm topraklarında hatalı toprak işleme tekniğlnin terkedılerek kontur tarıma geçilmesi gerekiyor. Azaltılmış toprak işleme veya toprak işlemesiz tarım tekniklerinin kullanımına başlanması öneriliyor. Anızlann yakılmaması, arazilerin uygun rotasyon teknikleriyle korunması istenıyor. Diğer önlemler ise şöyle sıralanıyor: • Şentvari ekim sisteminin yaygınlaştırılmasına çalışılarak bu • konuda çiftçiyo bilgi akışının sağlanması gerçekleştirilmell. , , . ç . . 350 300 250 322.474 ! ! • • • Türkiye'de illere göre rüzgâr erozyonu alanları Alan(x1000ha) 67.7 Türkiye'de toprak derinliği dagılımı Genel alanda (%) % Teraslama desteklenmeli ve bu konuda çiftçiye gerekli bilgi ve destek sağlanmalı. • Meralann kontrollu otlatılması ve ağaçlandırma çalışmalanna hız verilmell, yangınlar, usulsüz kesim ve açmalar önlenmeli ve korumanın sürekliligi sağlanmalı. • özelllkle ovaları etkıleyen yan derelerde havza ve yatak ıslahlan tamamlanmalı, yan derelerdeki çalışmalar genişletilerek erozyon denetim altına alınmalı. 200 150 100 50 122.741 26.2 12.894 6.1 050 cm >50 cm Dığer , , 2.911 Kars 2.552 IÇBI 2.342 Sakarya 0 Konya Nığde Kayserı karlık tanm alanı erozyon sonucu 5 metre kahnhğmda birkum tabakasıyla kaplanmi!}. Çapı 45 kilometreyi bulan ve Gediz Havzası'nın tam ortasındaki bu gerçek çöle, y aptığı çalışmalar ncdeniyle Prof. Dr. Alaattin Taysun'a atfen TEMA tarafından "Taysun Çölü" adı verılmış. Prof. Dr. Taysun'un verdiği bilgilere göre Akhisaryakınında rüzgâr erozyonuyla oluşan bu çöl, görünmez bir hızla ve sınsice yayılıyor. Su erozyonu da Türkiye'yiağırbiçimdetehditediyor. Prof. Dr. Alaattin Taysun, toprak tabakasının yansınınTürkiyegenelindcyirmisantimetrenin altına düştüğünü vurgulayarak, çölleş,me sürecinin irkiltici boyutlannı ortayakoyuyor. Rüzgâr erozyonundan etkilenen topraklann y üzde 69' unun Konya bölgesinde bulunduğunu vurgulayarak şunlan anlatıyor: "KonyaKarapınar'daki rüzgâr erozyonu, başarılı bir ıslah çalışmasıyla durduruldu. Akhisar'daki erozyon daha şiddetli. 120 noktadan alınan 360 adet örnekle ve yörede açılan 12 toprak profilinden alınan parçalarda yapılan incelemelerde, bölgenin, meteorolojikkoşullarneolursaolsunrüzgârerozyonu meydana gelebilecekbir yapıda olduğu anlaşılmıştır. Taysun Çölü'nde rüzgâr erozyonuna ugray an arazilerin tümü, mekanik stabilitebakımındanaşınabilirkarakterdedir. Yöredeki rüzgâr erozyonunun nedenlerini Akhisar'ın meteorolojik verilerine göre değerlendirdiklerini belirten Prof. Dr. Taysun sözlerini şöyle sürdürüyor: "Temmuz ve ağustos ayları en tehlikeli, kasım ve aralık aylan ise erozyonda en düsjük değerlere sahip. Bununla birlikte, aşınıma son derece duyarh olan nehir dolgusu topraklarda yeralan meralarda aşırı otlatma, kum alımı vc tarımsal etkinliklerle erozyon körüklenıyor.GördesÇayı'nınovayaindiği yerdetaşkınlarlabirikensedimentlerdckum kaynağı olarak rüzgârlarla taşınmakta, kumul lar besleniyor. Kumul tabakası 25 metre arasında değişmekte. Bu özelliğiyle de hızlı hareket etmekte. önlenebilmcsi için rüzgârın aşındırma yönü boy unca meralann vc dere yatağı yüzeyindeki bitki örtüsünün kum alımı vc benzerı amaçlarla tahribi önlenmelı. Kumul hareketlerinin meydana geldiği arazilerin ku/cy ve kuzey batisında yeralan tarım alanlannda toprak yüzeyinin düz değil,püiTİzlükalacakbıçımdei^lcnmesıgc rekiyor. Arazilerde 'rüzgâr şentvari ekim sistemi' uygulanmalı vc uygun rotasyon kullanılmalı. Kumul hareketlerinin olduguyerlerde acilen kumul stabılizasyonu önlemleri alınarak hareket durdurulmalı." Türkiye'deki su erozyonu tehlikesininbüyüklüğüne dikkat çeken Prof. Dr. Taysun, ülke topraklarının 89.77'likbölümününtehdit altında olduğunu vurguluyor. Erozyonun aynı hızla sürmesi halinde Türkiye'nin gıda üretimi bakımından dışabağımlı hale geleceğini belirterek, "Ü Ike bu tehlikeden kurtulamazsa büyük ölçüde sosyal ve siyasal çalkantılann bulunduğu geleceğe doğru yuvarlanacaktır" sözleriyle sorumluluğu olan herkesigöreveçağınyor. Prof. Dr. Taysun'a göre, tehlike tüm cıplaklığıylaortadayken halenyanlış toprak ışlemc, orman ve mera tahribi acımasızca sürdürülüyor. Bitki örtüsüyokoldukça erozyon da şıddetini artırıyor. Su erozyonu korkunç boyutlarda. Bu alanlar genel ülke topraklarınınyüzde89.77'siniörtüyor. Değişikderecelere göre incelendiğinde orta ve çok şiddetli su erozyonu etkisi altındaki topraklar ülke genelinin yüzde 78.78'ine yayılıyor. Önlenemeyen ve engellenemeyen erozyonla verimli toprakların kaybı sürüyor. 2050 santimetre arasında derinliğe sahip alanlar geneleoranla yüzde 30.5,5090 santimetre derinliktekıler yüzde 11.9 ve 90 santimetre kalınlıktakıler de 14.3 'lük bir orana sahip. Bu değerler de Türkiye genelinde yüzde 67.7'likalanın50santimetredendahaazderinlikte olduğunu gösteriyor. 20 santimetre derinlikteki topraklar ise yüzde 50'yeyakınını kaplıyor. Bu son veriler de çölleşmenin ne kadar hızlı yol aldığını ve çok yakın gelecekte büyük tehlikelerle karşılaşacağını somut olarak ortaya koyuyor.^ • Havzalarda olabildiğince tek merkezden yönetim modelı uygulanmalı, arazı kullanım planlamasına göre arazilerin usulüne uygun kullanımını sağlayacak müeyyideler getirilmeli. Ancak, ülkemlzde bu konuda varolan yasa ve yönetmelikleri yeterince uygulamak mümkün olmuyor ve halen toprak tahribi, erozyon la kayıplar ile amaç dışı kullanımlar en üst noktaya ulaşıyor. • Havzalarda rüzgâr erozyonu ajanlarında gerekli önlemler alınmalı. • Mlrasla kalan arazilerdeki bölünmeler ve küçülmeler erozyonu körüklüyor. Bu tür topraklann daraltılmasının önlenmesi için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalı. • uzellikle, insanların meydana getirdiği erozyon ve ıslah maskesi altındaki arazi tahribine şiddetli cezal yaptırımlar getirilmeli. ^ Rüzgur erozyonu Akhisur'ı da çölletfirdi. Lkilı ahmluı :arargordü. Uyanlar zamamnda dinlenseydi, toprakyaşayacaktL..