Katalog

14EYLÜL1997. SAYI599 ka'nın güneyinden deniz yoluyla Hindistan'a ulaştığında 18, Amerigo Vespucci Amerika'yavardığında20, Maccllansonradan kendi adı verilecek burnu geçip Büyiik Okyanus' a açıldığında ise 40 yaşinda... Faust 33 yaşındayken Machiavelli ünlü Hükümdar'ını yazmış, 37 yaşındayken Avrupa'da Luther Reform harcketini başlatmış, doğuda Yavuz Sultan Selim Mısır'ı fcthetmiş.41 yaşındayken lspanyol istilacılarOrta Amerika'daAzteklmparatorluğu'nuyıkmışlar; onun bclki bundan haberi olmamıştır ama,8yılsonraOsmanlılar'ınViyana'yıkuşattığını duymadığı düşünülemez. Faust 55 yaşındayken Leyla ve Mecnun' u tamamlami!j Fuzuli, 58 yaşındayken Mimar Sinan sermimaranı hassa atanmış, aynı yıl Barbaros Prevezc'de Andrea Dorya'yı yenmiş. Bir Rönesans çocuğu Faust. O nedenle de Raffaello.Titiano, LeonardodaVinci.Michelangelo, Andrea de Verocchio, Bramante, Botticelli,Fatih'inresminideyapanBellini, Cellini.Schongauer, Memling,Grünewald, Dürer, Bosch, genç Holbein, Breughel hep Faust'unaynı çağıpaylaştığı Rönesans ressamları,heykelcileri,mimarları. Faust Rotterdamlı Erasmus, Thomas Morus, Paracelcus, Ludovico Ariostogibi düşünürlerle, Kopernikus gibi bilginlerle, Rabelais gibi şairlerle, Palastrina ve Orlando di Lasso gibi müzikçilerle de aynı havayı solumuş. Hemen ölümiinden sonra Faust'un adı çevresindeefsaneleroluşmayabaşlamış;yaşamıhalköykülerine.masallarakonuolmuş. 1585'te, dcmek ölüınünden sadece 45 yıl sonra, el yazması bir Faust öyküsü çıkmış ortaya; bunu kısa zamanda başka bir sürü "Faust Historia"sı izlemiş Almanya'da; bunlar başka Avrupadillerine deçevrilip yayımlanmış. Insanlarıbuncailgilendirenbirkonuya şairler uzak durabilir mi hiç! Yaklaşık 1590'daChristopherMarlovv, l'aust konulu ilk sahne yapıtını yazmış: The Tragical History ofthe LifeandDeathofDoctorFaustus. 1637'dc Calderon aynı konuyu ele almış. Onu 18. yüzyilin ılk yarısında daha başka edebiyatçılar izlemiş. 1755'te Aydınlanma'nın ünlü Alman yazarı Lessing bir Johann Faustdrarnı yazmış; 1777'de de Alman edebiyatındaki "Coşkunluk" (Sturın und Drang) akımının ilk tcmsilcilerinden, kendisini Goethe ile birtutan ilginç yazar F. M. Reinhold Lenz, Faust'a el atmış. Cioethe'nin ilk Faust taslaklarıdaoyıllardan, 177275 arasından. (ioethe daha sonra bu konuyu işleyip genişletmeye devam etmiş ve 1790'da Faust. 13 sevmiş; hem de daha ortaya çıkışmın ilk yıllannda. Georges Melies 1897'de ilk f7aust filmini çekmiş. 1926'da F. Wilhelm Murnau dönemin yıldızları Gösta Ekman'a Faust, Emil Jannings'e de Mephistopheles rollerini oynatmış. Daha sonra da hep ünlü sincmacılar bu konuya yönelnıişler; 1949'da Rene Clair, 1960'ta Gustaf Gründgens (sahnede olduğu gibi burada da Mefisto'yu kendi oynamış), 1967'de Nevill Coghill/Richard Burton, 1973'te de Alexander Petrovic, Faust filmleriçekmişler. Ooethe'ye özel oda... Bütün bu yazdıklarımı müzenin ilk iki katındakiodalardaasılıçeşitlilcvhalardanzamancetvellerinden.grafiklerdenöğrendim. Bir odada halk öyküsü Faust'u konu alan kitaplar, bir odada dünyanın çeşitli yazarlarının Faust konulu kitapları yer alıyor. Goethe'ye ayn bir oda ayn!mış,oradada onun Faust'uylailgilişeylertoplanmış: llkbaskılar, başka dillerdeki Faust çevirileri falan. Bir yerde Faust oyunlarınınafişleri, ünlü gösterimlerinden fotoğraflar, biletler, program dergileri.Birvitrindckuklaoyunuhalinegetirilmiş Faust'un gösterimlerindc kullanılan gcrçek kuklalar... Faust pulları, Faust kartpostalları, Faust konulu resimler, Faust konulu müzikyapıtlarınınnotaları.Müzedeki ensonoda, Almanlar'ınbirkonuyusinekten yağ çıkanrcasına didik didik etme huy larının benzeriazbulunurbirörncğiadeta. Burada Faust'un, bir de karşıfigürü Mefisto'yla sevgilisi Gretchen'in adlarını taşıyan neler yok ki... En başta ünlü bir Alman gemisi olan Faust tankerininplanlan, bir deüstünde"FaustHamburg" yazılı gerçek bir cansimidi. Kalemler, boyalar, partumler, makyaj malzemeleri, satranç oynamak için bir bilgisayar, çeşitli marmclatlar... Markası Faustdeğilse, Mefisto ya da Gretchen olan, aklınıza gelecek gelmeyecek binbirçeşitticari mal. Her kültürde, başka kültürler tarafından örnekalınabilecekyanlarvardırkuşkusuz. Gelin müze gezimizi böyle bir örnekle bitirelim. Siz buna ister okuma sevgisi dey in, ister kendi değerlerinesahipçıkma...Birpcncerenin yanında küçük bir vitrindc iki sırt çantası sergileniyor; biri I., öbürü II. Dünya Savaşı'nda Alman ordusunda askerlerin standart teçhizatı arasında yer alıyormuş. Her iki savaşta da her Alman askerınin bu çantalarda her an yanında taşımak zorunda olduğu eşya arasında küçük boy bir de kitap var: Goethe'nin Faust'u. Savaşsırasında siperde, tutsak düşerlcrse de tutsak kampında okuyup cesaretlerıni artırsınlar, "ideoloj ik" (bu sözcük vitrindeki levhada yazılı) inançlan güçlü kalsın diye. Manfred'lc HansChristoph, ülkelerindeki benzeri onlarca müzeden birini daha zevkle gezmenin kı vancıyla pırıl pınl, bcnsc geri dönünceşubizimTanzimatveDivanEdebiyatımüzeleriyleAşiyan'abirkezdahagideyimdebirkarşılaştırayım,düşüncesi içinde suskun, Faust Müzesi 'nden çıktık. ^ Müzede Cioethe'nin "Faust"una ayrılmış oda ve Goethe. Ein Fragment'i (Faust Bir Taslak), 1808'dedeasılbilinen yapıtını yayımlamış: Faust. Eine Tragödic (Faust BirTragedya). 1816'dabir kez daha dönmüş bu konuya vc 16 y ıl çalışarak devamını yazmış Faust'un: Faust. Der Tragödie zweyter Thil in fünf Acten (Faust. Tragedyanın Beş Perdelik lkinci Bölümü). Amakısaca Faust 1 diye de anılan bu 1 yapıtını, ancakölümünden sonra açılmak iizere mühürletmiş. Yazmaya ilk gıriştiği, ilk taslakları karaladığı 1772'denberi tam 60 yıl çahşmış bu konu iizerin fVHhelm Murnaus'un 1926 de. Aynı konuyu ele alan tarihli sessîz "Faust"fîlmi. birçok yazarın toplam çalışmasüresindendahafazla The Tragicall çahşmış daolsa, görüldüğü gibi Goethe, Faust'un yaraof the Life and Dcath tıcısı değil; ama bu ilginç kişiliğin ününe onun yapıtıylakavuştuğukesin. ur Faust; 1851, Der Doctor Faust. EinTanzpoem), lvan Turgenyev (1856, Faust), Paul Verlaine(1866, Nuit du Walpurgis classique), Theodor Storm (1875, Doctor Faust), Alfred Jarry (1898, Gestes et opinions du Docteur Faustroll, pataphysicicn), Anatoli Lunaçarski (1908/16), Gerhart Hauptmann (1926), Michel de Ghelderodc (1926), Paul Val6ry (1941/46), Thomas Mann (l947),HansEisler(1952), Lavvrence Durell (1964), Volker Braun (1968) vc Maurice Bejart (1975) günümüze kadar Faust'la ilgili yapıt vermiş onlarca yazannenünlüleri. Arjantin 'in Faust'u: Goşo Faust Faust konusu Eski Dünya'nıntekelindekalmamış, denizleri aşıp Amerika'ya daulaşmış. 1886'daArjantin'de bir Faust öyküsü yayımlanmış, hem de manCioethe'ninFaust'udaha zum olarak. Üstelik öyküyazarının yaşadığı günlernün kahramanı iyice Arjande yabancı dillerc çevriltililcştirilmiş: Adı Fausto meye başlamış. İlk önemli olmuş, kendisi de goşo. Kiçeviriyi 1828'deGerardde tabınkapağındagoşogiysiNerval Fransızca'ya yapleri içinde bir de resmi var mış. O giinden bugüne dünbuFausto'nun. yada çevrildiği dillerin sayısı55,evetyazıylada:elli Edebiyatçılarınböylesibeş! Büyük ve yaygın külne yöneldiği bir konuya türdillerinin yanı sırabakın müzikçilerin el atmadığı hangi dillerde Goethe'nin nerede görülmüş? Daha Faust 'unu okumak olası: Christopher Marlowe 'un 1700'lerde Faust konulu Arnavutça, Makedonca, "Faust"unun kapağı (1590). şarkılar yazılmaya başlaArapça, Yidiş, Letce, Bretonca, Estce, Er mış. Ünlü Faust bestecileri iseşunlar; Louis Spohr (1814),! lector Berlioz (1828), Ricmenice, Bengalce, Azerice, Kırgızca, Litvanyaca, Korece, Kazakça, Tamil dili, Urdu hard Wagner (1840), Robert Schumann (1846), Franz Liszt (1855/61), 1 lans Eisler ca, Ukraynaca, Tatarca, özbckçe, Viyetnamca. Bu arada Türkçe, Latince, hatta Es (1952) Michel Butor/Henri Posseur(1962). CharlesGounod'nun 1859'dabestelediğive perantobilevar. Magarete adıyla da bilinen görkemli Faust Yazarlar ve şairler Goethe'den sonra da Faust konusunu işlemeyi sürdürmüşler. Franz operasını unutmuş deği lim, en ünl üsü olduğu için onu müzikçilerin listesınde en sona Grillparzer (181122), Aleksandr Puşkin (1828, Novaja scena mezdu Faustom i Mc sakladım. Faust'a kalem ve fırçayla can veren sanatçılar da olmuş:Rembrandt (y. fistofelem), Christian Dietrich Grabbe 1650), Hogarth (172525), Delacroix (1829, Don Juan und Faust. Eine Tragödie), (1826), Barlach (1923) ve Dali (1971). GottfriedK.eller(l 846, Modernster Faust), Yüzyılımızın sanatı sinema da Faust'u Hcinrich Heine (1847, Le Legende du docte HUNNAP HAN Kaz(tda)Dağlan'nın, efsanelerini vetemiz havasını soluyarak "sıradışı" tatilin keyfini yaşayacağınız otantik mekân. Kylül ve Kkim ayında 2 kiçi lıafta HOIIII Y.P. 16.00ü.(MM»TL. ADATEPE KÖYÜKÜÇÜKKUYU/ÇANAKKALH Rezervasyon; (0286) 752 65 93 752 65 81. Çanakkale: (0286) 217 47 07 217 29 22