Katalog

14EYLÜI. 1997. SAYI 599 StendhaPın Kırmızı ve Siyah'ına Yani iy i kitap ekrana uyarlanadokunamıyor. ma/,, sizin gencl teoriniz mi oluyorbudurumda? Bir kitap okuduğunuzdagüzünüzün önünde resimler canlanır Evet, ayncn böyle düşünüyorum. mı? Aklınızda kalan sinemaya uyarlanmış hiç biiyük bir roman Çok nadir. Bu sık olsaydı iyi bir yokmu? yönetmen olamazdım. Proust'un "Albertine Kayboldu"sunu okurDüşünüyorum... Hayırbulamıken yastığa başını koymuş bir genç yorum. kız hayal etmenin ne lüzumu var? Ya Stanley Kubrick'in "LoliBir magazin dergisi olan Paris ta"sı? Match'ın fotoğrafları gibi kareler Ortalama. Nabokov da o kadar görseydim kitap okurkcn o zaman büyükbiryazardeğildirzaten. kötübirokurolurdum. AncakClaPeki bu durumda biiyük ya/ar ude Lelouch, Sefiller'i okurken gönedemek? zünde film kareleri canlandırabilir. Madam de La Fayette. BugünlerDıkkat cttıy scniz Victor Hugo'nun dc Clcves Prcnscsi'ni Batı toplumu adını filmın afışinden kaldırmış. ve aşkla ilgili bir film için tckrar Sanırımbu ismi koymanın kendisiokuyorum. Balzac, Flaubert, ne seyirci kaybettireceğini düşünStendhal.Tolstoy, Mcredith, Dosmüştür. Bu ismin eskimişkaçacatoycvski, Dickens, Thomas, Hardy, ğından korkmuştur. Bu duruma Virginia Woolf, önemli Amerikan düşmek gerçekten çok yazık. yazarları. Işte bunlaryazardır, böyle yırmi romancı sayabilirsiniz. Yönetmenlerin esere bağlılıkHepsinin de ruhlanni ortaya koyduihanet ikilenıi mi sizin elinizi koğubirstilivardır,oysaüünterGrasv lunu/.u baglayan? veya John Le Carre sadece yetc Herkcs istediği gibi davranmaknckli. taözgür. M6pris'de Moraviaçokkibardavrandı. Bana yalnızca: "Bu Öyleyse dodard'ın Mepris'si kitabıma benzemiyor, ama iyi oliyi bir filmse, Moravia'nın Mepmuş" demekle yetindi. öyle ya da ris ruınanı kötü bir romandır... böyle ben yine bildiğimi okuyorMoravia'nıntekiyikitabıilkromanı Lcs Indifferents (Aylak "tyi bir yazar film çevirmeye soyunmaz. Durus bir istisna idL" dum. Moravia'yla film için ortak birçalışmayapmadık. lar)dır. Bu kitapta Antonioni'nin bütün filmleri sanki önceden habcr verilmişyeterince bütünleşemediğini anhyoruz... Siz de iki kiiçük kitap yayımladınız, ontir. Öyleyse niçin Meprıs'yi çekmeyi tercih Doğru, ama bir yandan da edebiyatın çolar hangi sınıfa giriyor? cttinizdiyeceksiniz.ÇünküprodüktörCarlo ğunlukla sinema olduğunu söyleyebiliriz. Onlar kitap değil. Yalnızca filmlerinden Ponti bu kitabın haklarını satın almıştı. Buaşikâr. bazı detaysız, yüzeysel anılar. Örncğin: araAma çok sevdiğiniz bir romanı asla ek bageliyor... Sadece birtakımcümleler. FilmYani bu film bir siparişti? rana taşımayı denemediniz? lerimın bir uzantısı da denilebilir, hatta baBenim bütün filmlerim bir nevisipariştir. zen filmlerde söyleyemediğimbazı şeyleri Romana tam olarak kendimi kaptırmadığıTamanı işte. Faulkner'in " Vahşi Palmiyede içlerine koydum. Bunlar ne edebiyat ne de magöre film yapmam için hiçbirengelyokler"inibeyazperdeyeaktarmayıçokdüşünsinema sayılır. Bunlara Duras'nınbazıteksttu. Bırsanatescriylekarşıkarşıyaysanızelidüm. Sonunda vazgeçtim, çünkü ortaya iyi lcrineyakın, filmlerimdenizler denilebilir niz kolunuz bağlıdır. Bunun kanıtı da bir şeyçıkmayacaktı.Filmde sadece hayatlaancak. Schlondorff'unfilmi "Svvann'ın Aşkf'dır rını mutlağı bulmaya adayan kaçık âşıkları vcyaJamesIvory'ninHenryJames'inBosanlatmak ve yaşlı forsanın öyküsünü atlaSiz de diğer yeni dalga y önetmenleri gitonlular' i. Saııat eserleıini okumak lazım, si makgerekiyordu. bi rate bir yazar say ılmaz mısınız? nemaya uyarlamakdeğil. Celine'in "GeceTruffaut daha çok rate bir kitapevi sahibi Nasıl bu kadar kesin olarak iyi romanninucunayolculuk"uile film yapmanın bir ve Diderot'tan Malraux'yauzanançizgide, ları sinemanın dışında tutabiliyorsunuz? anlamı yok. Hammett vcya Chandler'inki Birçok kitap okudum ve filmgördüm. Te rate bir sanateleştirmeni sayılır. Aslındasöygibi orlalama romanlarla film yapilabiliranorim çok mantıklı. Ne zaman bir romanın ça ledığinİ7 bir bakıma doğru. Aramızdan Roheak. tısı hayal gücü eksik kalmışsa sinema o za merve Astrucyazmayasoyundu. Amafilmman devrcye girmiştir. İşte bu yüzden kimse leriniizlediğinizdesonuçtaya/ınınterörünGaliba bundan sinemanın edcbiyatla Sinemanın üç ismi: Nathalie Baye, JeanLuc Cîodard, ve Johnny Hallyday. denkurtulduklarınıgörüyorsunuz. Bizasla büyükyazarlarınhayaletlerialtındaezilmedik. Yazmak aklımın birkös>esindehep vardı. Bu öylesine, ciddi olmayan bir f ikir olarak kaldı. tlk romanımı Gallimard'dan bastırmak istiyordum. Denemeler dahi yapmıştım: "Geceçökmüştü..." Ama asla ilkcümleyi bitiremedim. Sonra da ressam olmaya karar verdim. Şimdiyse gördüğünüz gibi sinemacıyım. Yine her şeye rağmen bir yazı deneyimindengeçtiniz. Filmlerini çekmeye baslamadan önce notlartuttuğuma göre, bu doğru denebilir, Cahiers du Cinema ve Arts dergilerinde birçok eleştiri yazdım. Ancak sinemayı bir yazı formu olarak değil bir görüntü olarak kabul ediyorum. < Ya senaryolar? Film yapmak için bazı notlar tutmak gerekliydi, ama bu yazmakla kanştınlmamah. lkinci Diinya Savaşı öncesi Amerikan senaryolan basılmayı hakediyordu, ama şimdi durumdeğişti. Senaryoartık yalnızca "gündüz iç mekân", "gecc dış mekân" ve bazı diyaloglardan ibaret deği I tiyatro gibi. Bu yalnızca insanlara filme para yatırsınlar diye gösteriliyor. Sorun bakalım ne anlıyorlar okudukları skriptten. Hiçbirşey, çünkü okumuyorlar. Zamanında çok daha ateşliydiniz. 66 yaşındaverili??kültüreolannefrctinizbiraz olsun azalmadı mı? Artık daha nadir, daha sakin kendimi ifadc ediyorum. Ama biliyorsunuz yenı dalga kimseyi kötülemedi. Eserlerimize bakarak dasonucavarabilinz. Cioran okumak mı sizi biraz yatıs.tırdı? Cioran benim aforizmaya sentcze, özdeyişlerc olan ilgime cevap veriyor. Aforizma, tamamen değiijime, geliijimc açık bir özet yapar. Tıpkı birdüğüm gibi, diğer tarafa doğru da yapılabilir ve ayakkabı yine ayağınızı tutar. Bu bir düşünce değil yalnızca bir düijünce kırıntısıdır. Cioran'ı sık sık tcrsyüz ederek okuyorum. Öylesine kıvrak bir yazış tarzı var ki onunla ruh maddeye dönüşüyor. Cioran bana ruhun gıdası olan bir madde veriyor. Niçin aforizmalar bu kadar ilginizi çekiyor? Seçmeözgürlüğüvermesindendolayı.Giriyorsunuz,çıkıyorsunuzvetekrargiriyorsunuz. Hoşunuza giden bir fikir varsaziyaretinizi uzatabiliyorsunuzyadadahaiyisi sizinle birlikte götüyorsunuz. Hcpsini baştan aşağı okumanıza gerck yok. Pessoa'yıdabu yüzden çok seviyorum ama ruhumu karartıyor, oysa Cioran yaşamayayardımcıoluyor, düşünceninbirbasji, ortası ve sonu olduğunu düşünmck bas. ka bir düşünce tarzı. Aforizma hikâyeanlatamaz, sadece hikâyedc bir andır. Cioran'ın bütün eserlerinden hangi kısımlara çarpı knyduğunuzu öğrenebilir miyiz? Örneğin:şöyleşeyler. Herdüşüncebirtebessümün bozgununu anımsatmalı"," I lepimiz biraz şaklabanız, problemlerimize rağmen yaşayıp gidiyoruz"," Kireç gibi bir yüzbize vucudun ruhu anlayabilcceğini göstcrir"," Er veya geç her arzu yorularak kendi gerçeğiylekarşılaşacaktır","Problemsımn tehditkân, çözüm ise sırrın tecavüzcüsüdür." Ayncaşunuözelliklc çok seviyorum: "Bilime itiraz; bu dünya kcşfedilmeye değmez." A bir de "nevrozlarımın tazeliğinde insanlarlaolanilişkimikopardım." Melankolik misiniz? Daha çok düşçü ve epeyce münzevi. Kaderinizi hangi sanatçılarınkine yakın hissediyorsunuz? Novalis,NicolasdeStael... Budünyadan erken yaşta ve ve trajik birbiçimde göçenler. özellikle bugün kendimi en çok