Katalog

11 MAYIS 1997. SAY1 581 15 nıişti.Ayrıcaonunsevimli 'Kennedy'ile konuşmalannda kullandığı ses tonu da hiç hoşlanna gitmemişti. Ve seçimleri Kennedy 'ye verdiler... Uzmanlaragöre liderler karşılanndaki bireyi ya da kitleyi, düşünsel, davranışsal vc duygusal alanda bir şekilde etkileyen insanlar. Bunuda genellikletavır vesöylemleriyle gerçekleştiriyorlar. Liderlik öncelikle insanın kendi bcyninin içinde oturduğubirrol.Burolüninsanınkarakten,özellikleriyadadavranışlarıylailgisi yok. Sadece bubeyninyarattığı söyleminkarijitarafıetkilemederecesiylebağımlı.Gelenekselyadayenidenyapılanmış bu söylemler, varolan ve yaş.ananla aslında rekabet halinde. Bir altcrnatif oluşturmakzorunda. Yaşanan olumluda olsa kitleler bunaalternatifistiyor. I .ıderler sonuçta, birş.eyleri değiştirerek birycrlere varabiliyor. Bireyde ya da kitlededeğişimizorlayanbirmotıfyaratınak durumundalar. Bunun ıçın duyguların veheyecanlannmutlakaharaketegeçirilmesı gerekiyor. Ancak bu gerekli ko!julaslaycterlideğil.Duygulara,eyleme geçecek motivasyonu sağlamak için sadece anlatılanlar yeterli olmayabıliyor. Söylemin nasıl i tade edildıgi, ne gibi duygularlayüklendiğiçokönemli.Kitleleriişin içineçekip,onlaradarolleryüklemek gerekiyor. Bunun tarihteki en belirgin örneklerinden biri Adolf Hitler'di. Halkın kendiliğınden ve hiç düşünmeden lıder(Führer)olarak isimlendirdiği Hitler, ses tonuylaonlardaalgıladığı öfkeyi, acıyı, kini tekrarlıyor, yansıtıyordu. Onlardaki duygunun aynen yansıtılması zaten halk ilekurulmuşolan iletişiminhem birincil unsuru hem de en büyük göstergesiydi. Lidervekitleler aynıduygulan taşıyordu. Kitleleri harekete geçirmenin en etkin yolu dabuydu. Aynıözellik BillClinton'dagörülüyordu. Birbirinden tamamen farklı düşüncelerdeki insanlara yapılankonuşmalarsonrasında çoğu insan, Clinton'un kendilcrine hitabenkonuştuğuizlenıminekapılıyordu. Bu konuşmalar sırasında diyaloğun önemi,MartinLutherKing'deenbelirginşekilde görülüyor. Sürekli soru ve cevap şeklinde ve binlerce kişiyi diyaloğunun ıçine çckerek yürüttüğü konuşmalar beklenenin çok üzerindeetkiyaratıyordu.Çünkü kitleler kendi yanıtlannagöredevam cttiklerinc inandıklan konuşmalar ve nutuklar içinde, başrolü oynuyorkanısınakapılıyorlardı. Sonuçta tarihteliderolabilmişkışiliklcre bakıldığındaonlannsonderecezeki insanlar olduklan görülüyor. Özellikle sosyal zekâları olağanın üzerinde gelişmiş bu insanlar, arenada olduğundan çok, dini ve felsefi alanlarda görülüyor. Musa, Konfiçyüs, lsa, 11/. Muhammct, Budabunlardan bazıları... Modcrn çağ politikacılanndan Gandhi ve Jean Monnet de bu nadıde zincirin halkalarından. Anlatı, grup üyelerinden her birinin üzcrindc belirli bir tarihsel anda anlamlı ve etkiley ici bir faktöre dönüşmeli. 50 yi 1 önce düşünülemez, elli yıl sonra ise çağın gensinde kalmışolacak vurgularkimseyi etkileyeme/.. Az da olsa özel yeteneklerle donanmış, söylemleriylefarklıgruplaravedüş,üncelere/ideolojileresahipbircylerictkileyen ve biraraya getiren liderler de var. Dini vurguları önplana çıkararak kullanıldığında daha çok yaşanan bu olguda, farklı eğıtım,ideoloji,yaş, vediğerkatcgorilerin biraraya gelebildığini görüyoruz. Franklin Roosevelt, Jean Monnet ve Mahatma Gandhi gibı liderlerdebuözellikaçıklıklagörülüyordu. Liderlcrin ve söylem yaratanların binlerce yıllık tarihinde hak hukuk, ölüm karşısındakı tutum, çalıs.manın ve ürctimin anlamıgıbiinsanınvaıolu!)unaili!jkinkonularda ekoller ve dünya görüşlen geliş İngiltere Bagbakanı Margaret Thutcher. tiıdikleri görülüyor. Böyleceherhalk kültürüne özgü ncgati f ve pozi ti f kahranıan figürlerioluşturuyor. Bu figürlerdeaynıbağlaında sosyal kültürü formatlıyor. BirleşikDevletler'depolitıkkamuoyunda George Washington, Benedict Arnold ya da Robcrt E. Lee'nin etkilerini görmek hâlâ mümkün. Aynı sembolik rolü Almanya'da Otto von Bismarck ve Adolf Hitler (bu olumsuz örnekle kamuoyunun ve yasaların aynı olayiarıntekrarlanmamasıiçinbirotokontrolmckanizmasıgelıştirdikleri,hattakendi aralannda Hitler sempatizanlanni dışladikları yaşanıyor) ya da Konrad Adenauer'in üstlendiklerini de görüyoruz. Fransa bu payeyiJeand'Arc'a,Napoleon'aveCharlesde Gaulle'c veriyor. Entelektüellerböyleörnck modelleri sanatçılar, düşünür ve yazarlar arasındanseçiyor: WilliamShakespeare,Isaac Nevvton ya da Virginia Woolfmodel haline gctirilmiş ya da söylemlerde örnek scmbol Ameriku tVashington 'u hâlâ unutmadu olarakkullanılankişilerarasmdasayılabilir. Tarihin en etkili liderlerinden M. Gandhi. Kitleileiletişim (,'ağımızda iki yeni gelişme, iki ayrı anlamdaliderilchedefkitlesi arasındaki iletişimin muhtes.em bir bütünlük kazanmasını sağladı. Bu gelişmelerden ilki televizyondu ve liderleri oturma odalanna kadar taşıyarak, kitlelerin gözlerinin ıçine baka baka, vicdanlarasizmalannı sağladı. Sadeee liderler deği I, politik ya da sosyal olgular da, yani liderin söy lemini desteklcycn görsel nıalzeme de sunuldu insanlara. lkincisi ise liderin yine gcnellikle televizyon yoluyla ancak başka şekillerdeverdığı ımajoldu. Imaj oluşturma yöntemleri, çağımızdateknolojıyi bile kcnarda bırakan bir ivnıe ve güç ka/anarak, kamuoyunun istekleri doğrultusunda liderler hazırlayıp, sundu. Gandhi herne kamiijtı. dar teknolojının tiim imAynıetkilemetekniğinin kânlarınaMrtını çevirmek issonuçları 1960Amcrikasıntedıysc dc genış alanlı protesda başkanlık seçimlerinde toları, dünyaya duyurulmaksıDenıokrat John F. Kennedy ilc zın aynı etkiyi yapamayacaktı. Cumhuriyetçı Rıchard Nixon Aynı sekilde Martin Luther M a r t i n L u t h e r King. arasındadayaşandı. Deneyirnli Kıng ın ırkçılıkla mucadelelen bir polıtıkacı olan Nixon, Kendünyanıntüm oturma odalannda lanetlenenedy'ninkarşısına mantıklı vegerçekçi simeseydi, aynı sonuçlara ula^amayacaktı. lahlarlaçıkmıştı.RadyobaijindakileriçinNixonkarşılaşmanıntarti!jmasızgalibiydi. AnInsanlardünyayageldiklcrigündenitibacak televizyon seyircileri farklı bicimde etkiren, insanlara aitriyküve söylemlcri, onların lendiler. Onlar Kennedy 'ninseyirciyle kurkalitesinialgılasınlaryadaalgımasınlar,dinduğu birebir iletişimi ve bir ülkenin gelcceğileyerckbüyürler. Yapılanaraştınnalannsonedairoliüjturduğuhayaleinanmayıseçmişnugları,kaliteningenelolarak(aynıbilgi vc lerdi. Nixon'un koyu renk takım elbisesi eğitim seviyelerine sahıp olmayan insanlar içinde, sakallarının hat'if gölgeledıği yüzüntarafmdan da) algılandığını ancak etkınin dadekiciddı vekaygılıifadeseyirciyeiticigelha yalın hatta basit olarak nitelenebilir söy lemlerleeldeedildığiniortayakoyuyor. Uzmanlar bunun nedenini, insan yaşamında basit isteklerin ve kavramların karmaşık olanlardan daha rasyonel bu yüzden de öncelikli olmalarıyla acıklıyorlar. litkısi derin söylemlerdinleyıcininhemmantığınahem de duygularına hıtap ediyor. Sosyal psikologlar.duygularadokunan, istekleri özlemlerı dile getiren, dokunaklı konuşmalann büyük kitleler ü/erinde rasyonel verilerden daha etkili olduğunu vurguluyorlar. BunabirörnekAlmanyatanhınden verilebilir. Orada Weimar Cumhuriycti yöneticilerinin demokratikbirtoplum adına hazırladıkları mantıklı öneriler, Hitler'in etkileyıci söylemi karşısında açık farklayenılgiyeuğramış, halk aİclının dcğıl, heyecanlarının pcşjne takıl normalin çok üzerinde bir konuşma yetisine de sahıp. Ancak yukarıdadabelirtildiği gibi tüm bunlar yeterli değil. Lidcri n duygulannı yaşamavedavranıslaraaktarmavasınarının da çok gelişmiş olması gerekiyor. Bu ayrı ayrı yeteneklerini birarada ve doğru dengeler içinde kullanabileninsanlann ise tarihin yapıtaşlarınıoluşturduklarını görüyoruz...^ Psychologie Heute 'den çeviren: AŞKINELÇt N'vcon 'u televizyonduki etkileyki havasıylayenmeyi başarmıştı John F. Kennedy.