Katalog

AYIS 1997. SAYl 581 11 birkaç Pravda baijya/.ısına benzer senaryo sıküjtınrsak bİ7i rahatbırakıyorlar, istediğimizi yapıyordıık. Sonra Moskova'dakilerin hepsi düsjmandeğildi.Bürokratlararasındabilesanata değcr vcrcn ki^ilcr vardı." Yinc de yıllarboyu ba^lannda Damokles'in Kılıcı gibi duran sansürü unutmamalıyız. "Sözcüklerle savaşım vernıenin daha zor olduğunuanladıkkısazamanda"diyorGogoberidze."Sözcükler daha kolay sansüre ugrayabiliyor. Bu nedcnlc imgelerle konuşmayı öğrendik. Tüm Sovyet sinemasının en güclü yanı da budur. MiseEnSccnc ilc, imgelerle, üjiklakonu^mak, sözcüklerle söylencmeyenleri böyle anlatabilmek ve yine dc iyi sınema yapmak. Bu korkunç yaratıcı bir şey. Tarkovski'niıı "Ayna" yapıtını düijünün. Kadının korktuğunu gösteren bir sckans var. Tüm Sovyeller Birliği 'ni saran korku bu, oysa 'korku' sözcüğü bir kez bi le geçmiyor o filmde." Absürd bir yaşam "Pekora Kıyılarında Vals" filmi nedcniylc bir Fransız yönetmenin "Rus kurgu gclcncğiniyenidencanlandıranyönctmen"dcdiği Lana Gogoberidze'ye Gürcü sinemasının "Absürd"e olan lutkusunun kaynağını sorrnak isledim, Rezo Tchcidzc karşıladı sorumu: "Absürd biryaşamancak'absürd'biçimdeanlatılabılir!" "Absürd"ün en ilginç örneklerinden biri kuşkusuzLanaGogobcrdize'ninbufilıninde görülüyor. Sibirya'nınamansızkarfırtınalannda kaybolmuş bir grup kadın kendilerini kabul cdecek bir toplanma kampı arıyorlar. ünlariçinbukamp bir çıkn}yolu."İ!jtc bu absürd!" diyorGogoberidze. Gerçek ve gelecek llcş milyonu aşkın kisjnin Dogu ile Batı arasındasıkışıpkaldığıbirülkcGürcistan.Sanatları Batilı, günlük yas.amları üoğulu. Kendi tanımlarına göre "Ikisiarasında bir köprü"vc "u/unbıruykudanyeniuyanmanınşaşkınlığında bocalayan bir toplum." Etnik kargaşa, ekonomik sıkınlılar, iç savaşlar. Gürcistan'ın sorunları saymakla bitmiyor. Sanatlarının en verimli çağında kameray ı bırakıp savaşa koşmak zürundakalan yönetmenler. Önce Sovyet baskısı, sonra Gamsakurdia, GüneyOsetya, derken Abhazaçatışmaları.Öbüryandanyakıt, yiyccckyclersizliği.Tiflis'ekonukolduğum şubatayındakarakışakarşın stüdyolarda ısıtma düzeni çalışmıyordu. Yemek yiyccck lokanta bulduğumuzda masaya cogu zaman nıanlo,atkı,eldivenleoturuyorduk.Biryönetmen dostumun anlattığı öykü hiç usumdan çıkmıyor: Filminindipsesleriçckilırkcnfarelcrin elektrik kablolarını kemirmcsi sonucu yarım kalan çekimi, gereken sesleri kendileri cıkarmaçabalarıylasürdürebilmişlerdi. Işte böyle yaratıcı gücün her an zorlandığı birortamda, kendini "Sanat için sanat" ilkesineadamış Gürcü Sineması'nı nasıl bir gelecek bekliyor'.'Tecimselbaskılar altında e/ilcn yönetmenler tüm enerjilcrinısanataaktarma ayrıcalığını nereyedck koruyabilccckler? I)ığercumhurıyetlerdcolduğugibiGürcistan'da dahergünmantargibıbağımsızstüdyolaı bitiyor. Dıs. iilkelerle ortak yapım ise tümünün düşünde. Ama dıs ülkelerin ilgisini çekmek de odenli kolay değil.Örncğin parasal nedenlerın zorladığı uzun bir aradan sonra bu y ıl "ürfe'nin Ölümü" filmini latnamlayan Georgi Shengelaya bir zamanlar "Pirosmani"yi göklcrcçıkaranlarınbufilme"çokyerel vekişisel bir öykü" diye burun kırdıklarından yakınıyor. Oysa Shengelayahepaynıtür üzerinecalıştığınainanıyor. Bencedemirperdeninkalkiijindan bu yana bölgenin sorunları artık Batı'ya gizemli, egzotik görünınüyor. Yine debelliba^lı film fcslivallerinde bir iki Gürcü yönetmene rastlamak kıvanc verici. UmarızCîürcüsinemasınıbetimleyenzengin sanat gcleneğı tecimscl sorunlara kar^ı durabılsin ve genc yönetmenlerönccki kuşakların övünebileccği yapıtlarla bu geleneğı ya.şat ürcü yünetmen Eldar Shengelaya. rıylaustacabağdaştırabiliyor. "KendiPortsf'crkinlik veözerklikararkengelenekscli yılabilir. 1996 'da V'enedik'tejüriözelödülünü alan Ihar losseliani'nin filminin tf/îyı. naerkil gelenekler (iürcü sincması ndaıı söz edip de kadın yöîtmenlcrinkatkısını vurgulamamakolanakr..Özellikle 1988'dcgcrçcklcijenUluslararal'ilm lindüstrisindc(,'alısan KadınlaıKuruıı'nıın (K1WI) kurueusu ve ilk başkanı, Parmentoüyesı,dcmokrası savaşmmenetkin slerinden birı vc (iürcü sinemasının en banlı yönetmenlerindcn Lana Gogoberidze. jürcistan'dasinemayıpolitıkadanayırmak anaksızdır"diyorveekliyor: "Gürcü sincası herzamanbirdirenişsinemasıydı. Sov• Imparatorlugu'nunbaskısıaltındabilebot ın cğmcdi. Gürcü Sincması vardır ve diğer nemalardan başkadır." Öyleysencdir Gürcü Sineması?"Tanımlaak kolay dcğil", Gogobcrid/.e'yc göre. vültürümüze,gelcncklerimize,huyumuza, lyumıızasımsıkıbağlıbirsinema. Güneşe, ığlara,denİ7e,güncye,üzümbağlarına,şabatutkudanbaşlıyorhcrsjcy. Dostlanmızla asayaotururherkadehkaldırıştabirnutuk keriz. Herefkarlanışta... Yalnızlığındayalmazağırlığınıatabilmeçabalannda... Işte ı sinetnabence. Gürcü Sineması'nın temelıolus.turanhiciv,allegori,parabol,hiperbol :pbuözclliktcnkaynaklanıyor." Brifiands Chapitre VII filmden bir kare. loskova'nın denetiml Gürcü l'ılmStüdyosu'nunyöncticisiRezo ;heıdzc ısc s,öy lc anlatıyor yaşadıkları gerkleri: "Film cndüstrisi çok kötü bir devre:n geçiyor. Sovyct sistcmi altında parasal ırdımıMoskovasağladığındansanatçılarırz tüm encrjilcrini sanat filuılcrine yatırabiı'orlardı.Geıçi buhcrsjcy Moskova'nınde:limi altında dcmckti.Heryıl başında tasanrımızıonlarabildirmckzorundaydık. Araya Gürcü yönelmen Otar losseliani...