Katalog

CUMHURlYET DERGİ f+ aşktan yanay dı, doğum kontrolüne karşı çıkankılıseyeateşpüskürüyordu.DevIetçiliğevemilliyetçiliğedeenağıreleştirilerinı getiriyordu. I. Dünya Savaşı çıktığındazorunluaskerliğekarşı çıkmışbütün milliyetçileri karşısına almış ve bütün yiireğiyle savaşakarşı çıkmıştı. Devletlerinkorkulurüyası Emma tanntanımazdı aynı zamandı. Günah olan tek bir şey vardı onun gözünde. Toplumun temel kurumlannca dayatılan eşitsizlik...Ücretdengesizliğiilebirlikteinsanların cllerinden ahnan sosyal haklar en büyük günahtı ona göre. Işçi sınıfının yanındanasılyerahyorsafahişelerin.eşcinsellerin yanında da öyle yer alacaktı. Ezilen her sınıf, onun mücadelesinin çıkış noktasıydi. Kadın haklan ise içinden geldiği hayatın nirengi noktasını oluşturuyordu. Feminist tavrıyla bütün kadınlann sesini duyuracaktı bütün dünyaya. özgür aşkı savunurken kadınlar ne dediğini çok iyi anlayacak ama yanlış anlayan yine erkeklerolacaktı. Kaldığı otelin kapısına dayanacaktı evli bir crkek.. Bas bas bağırıp adamı kovduğunda şaşkınlığa uğrayan adanı," Özür di lerim " diye titrcycn sesiyle kimsc duymasın diye kaçarken özgür aşkin nc anlama geldiğini belli ki hâlâ anlayamamıştı.. Anlatacaktı yılmadan.. Özgür aşktan yana Komün halinde arkadaşlanyla birlikte yaşıyorlardı New York'ta. Ressam Fedya da onlarla birlikte kalıyordu. Saşa'yla ilişkisi sürerken Fedya'nın aşkıyla kısa bir dönem altüst oldu Emma. Hiç bcklemediği bir şeydi bu. Fedya'nın eve elinde çiçeklerle gelmesi hoi) bir duy arlılık ifadesiydi onun ıçin. Fedya onun nü çalışmasını yapmak istediğinde de çıplak poz vermekte bir mahzur görmemişti. Fedya bu her şeyi olağan gören kadının önünde bütün direncini yitirmişti o gün. Fırçayı, paleti firlatıp hüngür hüngür ağlıyordu koskocaadam. Odenli insancabirtepkiydi ki karşılaştığı, kızamazdı Fedya'ya... Sevgiyle kabaran yüreği Emma'yı, Fedya'yı da sevdiğine ikna etti kısa bir dönem. Yoksa iki erkeği birden mi seviyordu Emma? Olabilir miydi böyle bir şey! tşte bu soruları sorarkenkendisine Most girdi devreye. O da zaaflarını gösterirolmuştu Emma'ya... Yuvalannda ona ihtiyacı olduğu sevgiyi, ilgiyi verecck, çocuk yapacak bir kadın olarak istiyordu Emma'yı. Çocuklaren sevdiği şeydi ama bu davanın içinde çocuk nasıl yer alabilirdı? Bir tek Saşa dava arkadaşı olarak görüyordu Emma'yı. Ve Saşa'nınbu yaklaşımı diğer bütün erkeklerin aşklannı silecek nitelikteydi.Sonundakarannıvermiştitekvazgeçemediği sevgiliydi Saşa. Bütün benliğiyleonaaitti. Emma'nın Saşa'yla ilişkisi bir çelikşirketininyöneticisi olan Frick'i vurmasıyla sektcye uğradı. Greve giden birçok işçinin öldürülmesinde rol oynayan Frick ölmcmişti. 7 yıl hapis yatması gerekirken 22 yıl ceza ycmişti Saşa. Yaşayacak, Saşa için mücadelc edecckti. Saşa'yı hapishaneden kurtarmak için 14 yıl gcrekecekti. 14 yıl içinde iki sevgilisi daha oldu Emma'nın, Ed Brady ve Ben Reitman. Her iki erkck de Saşa'nın varlığını, Emma'nın onun için çalışmasını kabul edeceklerdi. Saşadabildibuilişkileri. Hapishaneyi dayanılırkılan Emma'nın mektupları, ziyaretleriydi. Ama,destekolmayanbirkişi vardı: Frick davasının karşısmda yer alan Johann Most. Emma, Saşa gibi dikilecekti karşısınaMost'un.Vebirdahabirarayagelmeyecek şekilde ayrılacaktı yollan. Saşa'nın hapse düşmesinden sonra Emma davasını tek başına sürdürdü. Ünü ülkc dışına da çıktı. 12 yıl sürey le çıkaracağı Mother Earth dergısıni dc bu dönemde yayımlamaya başladı. Bu dcrgide kadın haklarından, doğumkontrolüne, Modern Tiyatrodan, anarşizme, her türlü konuyu işlcdi, sosyalizmi savundu. Sadece Amerikadeğil, diğer ülkeler Özgür aşktan yana oldu Emma. Öyle de yaşadı. Aşk en insani duyguydu onun için. Mücadele ile geçen günlerinde bile aşkı yanından eksik etmedi. Aşk onu dinamitleyen, direnme gücü veren iksirdi... deki faşistbaskılaradaaynı yoğunluktakarşı çıktı. Uluslararası birisimdi artık. lngihere'de büyük hayranlıklakarşılandı.OscarWilde, Bcrtrand Russell, Jack London, Ernest Hemingvvay, John Reed, Stanislavski, Troçki, Lenin, Maxim Gorki, Kropotkin gibi ünlü isimlerin dikkatini çekti, bunlann bazısıyla yakın dostluklar kurdu hayatının çeşitli dönemlerinde. Hollanda, Kanada, Almanya, Isveç, Avusturya, Rusya'yagitti ve oralarda da yaşadı. Bu ülkelerden bazılan eylemine müsaade edecek, bazılan ise tedirgin olacaklardı bu ateşli anarşistten. Çünkü ömr üboyunca devletin her türüne karşı çıkmıştı Emma. Milliyetçiliğe karşıydı.tspanya Başbakanı Canovas del Castillo vurulduğunda gazeteciler Emma'nın kapısınadikileceklerşu soruları yönelteceklerdi Castillo'yu vuran anarşist Angiolillo'yu tanıyor muydu? Onun öldürülmesi gerektiğini söylemiş miydi? AmerikaBaşkanı Mckinley vurulduğunda da aynı şüphe şu cümlelerle yansıyacaktı gazete manşetlerine "Anarşistler Başkan Mckinley'i vurdu. Katil Emma Goldman tarafından azmettirildiğini itiraf etti. Anarşist kadın aranıyor." Haber yalandı ama Emma'yı ruruklanmaktanalıkoyamayacaktı. Şasaçıfcınca... Saşa 14 yı 1 sonra hapisten çıktığmda, birlikte eylemlerine devam ederken Amerika tarafından sınırdışı edilip siyasal sürgün olarak Rusya'ya gittiğinde bütün birhayatı bo yuncaideolojilerinisavunduğuBolşeviklerin inanılmaz diktalanna ve baskılanna tanık olduğundada,tümsosyalistler,komünistler tarafından dışlanacağını bıldiği haldc gerçeği söy lemek için bir an bile tercddüt etmeyecekti. Onca yıl inandığı, savunduğu liderler Lenin ve Troçki 'nin, 1917 Ekim Rus Devrimi'ni yaşatma ugruna halkı açlıkla, inanılmaz siyasi baskılarla gözaltında tutan Çeka'nın vahşi sultası altında acı çekcn insanlar devrim karşıtı bile olsalarbuna layık değildiler. Lenin tarafından görevlendirilip Devrim Müzesi 'ni kurmak için Rusya'yı baştan başa dolaşırken gördüğü insan manzaralan hayranı olduğu Maxim Gorki'yle tanışmasında, Gorki 'nin devrim uğruna Rus halkını horgörcn konuşması, anarşizmin ünlü lideri Kropotkin'indevriminkazanılmasında büyük payı olduğu halde.Dmitrov kasabasında dışlanıpbirbaşınabırakılması,solsosyalist devrimci lidcrlerinden Maria Spırıdonova'nın Lenin ve yoldaşlarıyla aynı safta yer almasınakarşılık cczaevineatılması. Bütün bunlara sessiz kalamazdı. Bardağı taşıran son damla ise Kronştadl'taki 10 bin kişinin ölümüyle sonuçlanan denızcılenn isyanının kanlı bastırılmasıydı. Suçlan Perrograd'daki grevdebulunanişçilerlegirdiklcndayanışmaydı. Devrimi yaşatma uğruna yapılan bunca zulme, baskıya, kan dökmeye dayanamazdı artık. Saşa da böyle düşünüyordu. Devrim sonrası gittiği Rusya'dan büyük bi^r hayalkınklığıylaaynldı Emma. Rusdevriminin değişen yüzünühaykıracaktı herkese. Emma'ya göre devrim insanlann mutluluğu, banşı, eşitliği, özgürlüğü üzerine yapılmalıydı. Aşk ise en insani duyguydu Emma için; insani besleyen, zenginlcştiren, coşturan. Büyük mücadelerle geçen günlerde bile aşkı yakından hiç eksik etmedi. Aşk birtek davasınabaşkaldıramazdı. Ed Brady, davasının da önüne geçmek isteyen bir aşıktı. Çocuk istiyordu Emma'dan. Daha fazla ilgi, sevgi ve daha birinci planda olmak. Ed' i bu yüzdenterketti. Ben Reitman daha akıllı bir adamdı. Doktorkcn Emma' nin yanında sıkı bir devrimci olup çıktı. Tutuklandı, hapse düştü, ölümüne dayak yedı vc sonunda aşkla başlayan yolda o da davay a bütün yürcğiy le inanan biri olup çıktı. Ama, Ben'le de aynldı yollan. Sebep Ben'in çocuk özlemiydi. Ed'le, Ben başka kadınlarla evlendiler, çocuklan oldu olmasına ama Emma'y la ilişkilerini tekrar siirdürme isteğinden de vazgeçemediler. Birtek Saşa anlamıştı Emma'yı. Oyüzdendostluklan hayatlannın sonuna kadar devam etti. Genç sevgilileri deoldu Emma'nın ileri yaşlarda. Aşk onu dinamitleyen, direnme gücü veren bir iksırdı çünkü. tnandığı gibi yaşadı. Dans en büyük tutkusuydu. Devrimci bir kadın nasıl dans eder diyenlere burun kı vırıp " Dans edemediğimbirdevrim, devrim değildir" diyebildi. 1940 yılında öldüğünde 70 yaşındaydı Emma Goldman. SaintTropez'de "Hayatımı Yaşarken" adlı kitabı kaleme ahrken 1931 yılında, şu cümlelerle özetliyorduhayatını, "Hayatım. En yüce doruklannı tırmandığım gibi, en derin dehlizlerine de indim. Amansız acılanyla yoğruldum, gürül gürül akan neşesiyle coştum. Kâh en koyu umutsuz ufuklara, kâh en ateşli umutlara kapıldım. Hayatımı doludızgin yaşadım. Kök salıp, ardından ıstıraplatopraktan sökülmek yerine, son yudumuna kadar içip kadehi yere çalmakgerek." Evet, artık bütün bardaklan, kadehleri atabilirdielinden...^ • Emma Goldman, Hayatımı Yaşarken (Birinci Cilt), Metis / Kaos Yayınları • Emma Goldman, Hayatımı Yaşarken (Ikinci Cilt), Kaos / Metis Yayınları "Dans edemediğim bir devrim, devrim değildir" demişti.