Katalog

CUMHURİYET DERCİ ^ ci vchoeaProf. Joseph Marxdavctedildi. Provalarını Tepcbaşı Dram Tiyatrosu'nun çatı katı ya da kömürlüğünde yapıyorlar, sinenıalardakonscrlervcriyorlardı. Sanatçı ve yönctici olarak bundan sonraki gelişmelere çok yakındantanık olan Panayot Abacı şunları anlatıyor; "Orkcstra yaylı çalgılardanoluşuyordu. Üyclerkonscrvatuvar hocaları ve öğrcncileriydi. Ama bir senede altıkonserverebiliyorduk. 1943yılındaTepebaşı Dram Sahnesi'ndeki konsere tnönü degeldi. Locasınaoturdu. Konscridinledi. SonraşefCemal Reşıt Rcy'i çağırdı. Ccmal Reşit Bey yanına grup şeflerini de aldı. Loca'yagittik. tnönü 'Hocasizikutlarım.Orkestraiyi. Amaküçük. Borularnerede?' diye sordu. Kastettiği Ankara'dakiorkestradavar olan ncfesli çalgılardı. Bundan sonra hızla tstanbul BelediyeKonservatuvan'nabağlıIstanbul ŞehirOrkestrası kuruldu. llkkonser 13 Aralık 1945 günü Saray Sineması'nda verildi. 1960'tı yıllarda Şan Sincması konserleribaşladı. Bclediyc'nin kısıtlı olanakları nedeniyle orkestranın çalışınakoşullarıçok lyidegildi. Ccnıal Reşit Bcy, lnönü'nün 'Borularnercde?' sorusunun cevabını yirmi iki y ıl sonra, 1965 'de, Ankara'da venlen konserden sonra lnönü'nün tebrikleri sırasında 'İşteborularPaşam' dıyerek veıdi. Bundan sonraki yıllar büyük güçlüklcr içinde geçti. Orkestrabirara 35 kişiyedüştü. Dağılmatehlikesıgeçirdi. Ancak sanatçılann özverisiyle ayakta kalabildi. Nihayet aynıyıl Mılli KğiümBakanlığı'nabağlandı. tstanbul Devlet Senfoni Orkestrası adıyla ilk konseri Istanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi'ndc verdi. Sonra Kültür Bakanlığıkuruluncaburayabağlandı." rıkarşılanacak. GcnçlerveözelliklekadınlarOrkestra'ya dcsteklerini konserlerı daha fazla izleyerek, tDSO'nınsüreklidinleyicileriarasınagirerekgösterebilirler. 800'den fazla üyeyesahip olan vetDSO'yaen büyük desteği sağlayan Istanbul Filarmoni Derneği'nin daha çok genç yeteneklere olanak sağladığı konscrlerini ve yayınladığı "Orkestra" dcrgisini izleyebilirler. IDSO, sezon boyunca her hafta cuma akşamlan 19'da,cumartesisabahları 11 'deiki kez din ley ici karsısına çıkıyor. Her hafta sadece bir konserdeğil bir kültür olayı yaşanıyor. ÖzelliklegençlerbukonserlerdeCumhuriyet kuşağının kurucu ve yaratıcı kuşağınıdatanıyabilirler. Biryıldatoplam62konser. Biletler ise sadece 250 bin lira, öğrenciler.emekliler, 65 yaşını geçenleryüzde 50 indirimli. Sezon başındakombinebiletalmak. damümkün. IDSO bugün artık kentin vazgeçilmez değerlerinden birisi. Konserbiletleri bir hafta öncesinden satışa çıkanlıyor ve kısa siirede tükeniyor. Devlet Opera'da bir ay önce çıkan biletler, çoğu kez aynı günbitiyor. Birazgeçkalanlar gösteriyi üst balkondan ızliyorlar. Panayot Abacı, "Bu orkestra elbette ki yasayacaktır. Çok büyük 7orluklardange<,'erek, çok büyük emeklerle bugünleregelinmiştir. Desteklenirse dünya eapında bir orkestra daolabilir. Amakorkumilerigeri konuşmalarla, asılsız tartısmalarla orkestranın saygınlığına zarar gelmesidir" diyor. Bugün orkestraya yapılan katkıların, venlcn desteklerin hayati önemini vurguluyor ve endiselerini, "Devlet enseçkinkuruluşlarındanbirini, bir senfoni orkcstrasınıdilencidurumunadüşürüyor. Bununda orkestraya zarar vermesindenkorkuyorum"diyedilegetiriyor. İDSO'nın içinde bulunduğu zor durum beklenenin tersine kcntiyle, dınleyieisiyle daha fazla bütünleşen, varhğının daha da güçlendiği bir sonuca da ulasjabilir. Bunun içın IDSO her konserinde çok daha iyi bir ıcra ile izleyenlerin karsısına çıkacak ve mutlaka izleyenlcr de onu daha fazla kucaklayacak. Ve kuskusuz tstanbul Devlet Senfoni Orkestrası yaşayacak. Çiinküo bir kültür.^ Yeniyıl cezaevinden de girer içeıl ORAL ÇAL1ŞLAR adı verilen hücrede tek başıma geçirmıştim. Tek başıma kaldığım hüereye yaşlı biradamçay servisi yaptı. Yanıma yaklaştı, "Oral Ağabey bcnı tanıdın mı" diyc sordu. Tanıınamıştım. Gözlcri yabancı gelmiyordu. Benden oldukça yaşlıydı ve ağabey demesi garıbıme gitmiştı. "Bcn Süleyınan" dcyince, onun kinı olduğunu anladım, içinı cızetti. "tdamlık Süleyman'clı o. 12 Mart 1971 askeri darbesinden sonra Mamak'ailkgelenlerinhepsi tanırdı onu. Süleyman, işlediği bir cinayet nedeniyle idama mahkum olmuştu. 197 l'den 1987 "ye tam 16 yıl geçmişti. Arada af kanunları, ceza indirimleriçıkmıştı. Süleyman acaba hâlâ nedcn içerideydi? Karşımda masum masum bakıyordu. "Ağabey, kan davası yüzündcn beni içeride öldürmeye kalktılar. Benbcniöldürmeyekalkanlardan,birkaçını öldürdüm. O kadar acı çektim, o kadar dayakyedimki, yaşlı birısinedöndüm. Çok • eryeniyıl.içime hir umut ışığı olarak dolar, dünyanın daha iy iye, daha çok özgürlüğe yöneleceği inancıyla sevinçleredalanm.Tamhoş şeylcr düşlerken, içinıde birşeylerinkıpırdadığını. bir yerlcrimin kırıldığmı hissediveririm. Yedi yılbaşını cezaevlerinde geçirmiş birisiyim. Gözüm kapanır, cezaevlerininkoğuşlannaranzalarınauzanıveririm. Dört duvar arasına kapanmak farklı duygulara, farklı tepkilere neden olur. 19X788 yıllarınıbirlikte gcçirdiğim Kaptan'ı Leyla Zana anımsıyorum. Şoför Hüsamettin'ehepimizKaptanderdik.Kaptan, tam Myılınıcezaevindegeçirmişti. Bu tarih özcti, çoksesli müziğin CumhurıHücrcsine girdiğimde, gençlik ve ilk evliyet'in bir zorlamasının sonucu olmadığını, lik resimlerini görürdüm. Tek başınakaldığı Osmanlı padişahlannın girişimleriyle başlayeni odasının duvarlannı çocuklannın ve eşiyan 150 yıldan fazla bir geçmi.şı olduğunu ninresmiyledonatmıştı.Ilktutuklandığında gösteriyor. küçük bir çocuk olan kızı, o içerdeyken evlendi. Kızının kendisinden izin isteyen Bu orkestra yaşayacak... mektubunu heyecanla bana getirip okuIstanbul I'ilannoniDerneği'nin"!sanbura muijtu.Hepbirliktesevindik.OnunyokBir Scs Ver" kampanyası, kısa sürcde, beklcluğunda bir köy kadını olan eşi, büyük nenin de üzerinde ilgi görmüş. Dernek, kuaeılaraveyokluklarakatlanarakçocuklarumlara, işadamlarınaçağrı yaparak"y'lda rını büyütmüş, evlenecek çağa getirebilyüz rnilyon lira katkıda bulunarak bu kültür mişti. hareketinidesteklcmelerini"istiyor. Ancak Istanbul Filarmoni Derneği ve yürüttüğü Kaptan, Manisa'nın Ahmetli kasabatekbaşlannabukatkıyı yerine getiremcyen "Istanbul'a Bir Ses Ver" kampanyası ile ilgi sındandı.Bendensonraoda 1988 yılında sanatscvcr bir aray a gelerek de bağış yapabiII olarak sanatseverler (0212) 2456717 no' ö/gürlüğünekavuştu.Serbestkaldığında lirler. Bu şekildesağlanacakgelırlcrleorkestlu telefonu arayarak daha fazla bilgi sahibi saçları dökülmüş.kalanları ise ağarmıştı. olabilirler. ramn bir y ıllık temsil ve sahncleme masrafla14 y ılını geçırdigi çeşilli cezaevlerinı dogallıklaanlatırdı.Neölünılerdendönmüş, ne dayaklar yenıis, ne büyük acılar çekmı.şti. Yılbası geldiğindc Kaplan'la birlikte kar^ıladığımı? 1988 yılbaşını anımsadim. Bıriktırdığımi/.kuruüzümleriuznianarka(iaslarmayalaııdırmışlarvcşaraphalinegetirnıislerdi. Aylarcahcraramadapür dikkat mayalanmış Ü7İimleri saklamaya çalısırdık. Y ılbaşı gecesi, bu saı apları gizlediğimİ7yerden keyifleçıkartırdık.Gizlısaraplarplastikbardaklardanyudumlanırdı.Ogeeedeuzun bir aradan sonra ilk kez sarhoş olduk, eğlendik. Kaptan'ın duy gulu duygulu söy lediği uzun hava hepinıizi çok etkiledı. Şcnol, elinde gitarıyla hüziinlü havayı dağıtı verdi ve sonra hep birlikte halaya durduk. Yıllardır Kaptan'danhaberalamıyorum.Torunlarıoldu ınu, soförlüğüsürdürüyormu,hiçbilmiyorum.Obenimhapıshanearkadaşımdı. Doğrudürüstbıradamdı. Bursa V. Tıpi Cezaevi' ne Üsküdar Paşakapısi ('ezaevi'nden nakledildiğimde, Çoksesli müziğin Tiirkiye'ıie lSOyUhk bir geçmişi var. (l'oto&raflar: ERZAD/İ IİHTEM) adct olduğu gibi bir haftayı 'müşahade' Işık Yurtçu