Katalog

12 CUMHURİYET DERGİ 29 yıldır uluslararası yazarlan konuk eden bir programla Iowa'ya giden Buket Uzuner, bu edebiyat gezisinin izlenimlerini Nevin Ünalın'la paylaştı: "Beni sihirli gerçekçilik akımına uygun gördüler ama benim bir ayağım kesinlikle yere basmalı, öbürü uçabilir bir yerlere..." dan bu programın çok önemli olduğunu düşünüyorum. Çünkü Amerika'daki edebiyat çevrelcri bu programdaki yabancı yazarlarla çok ilgileniyorlar. Değişik üniversitelerde konferansvermeşansınızoluyor. Dcğiijikbir kültürc sahip gençlerle, öğrencilerlebir arayagelmekamacıyla farklı kültüre sahip aynı işten, aynı dilden anlayan kırk kadar kurgu yazarı ve şairle uzunca bir sürc bir arada olup onlarlakitapdeğişimi.fikirdeğişimindebulunmak insanda farklı birmotivasyon yaratıyor. Zaten hep söylenir ya "Bazı yazarlar kitap okurken yeni bir kitap yazmaya başlarlar diye". Bu çok daha dailginçtı;yeni kitabı yazacakbaijkabirisiylebulu^mayabaşladığında yepyeni fikirler doğuyor. Bu açıdan da çok zenginleştiricibirdeneyimideyasjamışoluyorsunuzayrıı zamanda... Ycrel televizyon ve radyo program I an nda röportaj I ar gerçek I cştirmek, seçtiğinız bir konu üzerinde farklı kültürdcngelmiijmeslektaşlannızladerinlemesine tartışarak panellere katılmak, lowa'nın dışında scçtiğiniz bir şehirde edebiyatlailgiliaktivitelereiştiraketmek.birhikâyenizi onların diline çevirerek onlara okumak gibi birçok ijeyi yaşamak key i fl iydi gcrçekten. Ama bu keyifin yanında hü/nü de yaşadığımı itirafetmcliyim. Ncden'.'diyorunı Uzuner'e. "Tabii ki hüzün. Böyle birorganizasyonla Amerika'nın arkasokaklarına gırmeşansımızoldu.Olumluyadaolumsuz birçok şey i yanyana görmek.. Onların yaşamlarını, kültürlerini yakından tanımak.. lowa Üniversitesi 'ndeki öğrencilcrin sahip olduğu teknolojik olanaklar... 10 yıl öııce ben de Amerika'da öğrenciydim. Daha çok üniversitenin edebiyat vefelsefebölümü öğrcncileriyle iletişinı içindeydik. Böyle bir bölümiin öğrencisi içindünyanınçeşitli iilkelerinden seçilerek gelmiş yazarlarla kanjikarşjyagelmenin, onlarla bilgisayar vej imnastik salonlannı birlikte paylaşmanın,içiçeyaşamanın çok önemli olduğunu düşünmemekmümkün değil. Böy le bir programın ülkemdedegcrçekleşmesıni istcmck, böyle bir arzuy u duymak bir hüznü degetirdiberaberinde..." Kumral Ada Mavi Tuna Uzuner'in hikâyelerini, romanlarıııı pastanelerdeyazdığını biliyorum. Önümüzdeki ay yayımlanacak ronıanı "Kumral Ada Mavı Tuna"acaha lovva'daki pastane veyakahvelcrden nasıhim aldı mı? Gülerek yanıtlıyor sorunıu"Alnıazmı... Java Housediyegenellikle üniversite öğrenci lerinin gittıği bir kahvedeyazıyordıım". Yadırgamadılarmı scni? "1 layır. (,'ünkü bu kahvede kanepeye ayaklannı uzatmış kitap okuyan gençleri, ödevini yapan, gazete, dcıgi okuyan ınsanları görüyorsunuz. Böylehirkültiirleri var. Çokalışkınlar. Bu yüzden onlara aykırı gelmedim ama bu programı karısı Mary ile birlikte y ürüten Uganda asıllı Amerikalı profesör Peter Nazareth'le yaptığımız röportajda Nazareth çok şaşırdı bu tür çalışmama. Bir gün önce öğrencilerineverdiğiderste'yazarların çok içinekapanıkinsanlarolduklarını.kalabalıklanniçinekarışamadıklanndanyazdıklarını, fildişi kulelerde yaşadıklarını' anlatmış. Karşısmda sosyal aktivitelerden hoşlanan, yazılarını kahvelerde yazdığını söyleyen bir yazarı bulmaksanırımen çok Nazareth'i şaşırttı." Sözü panel lere getirmek istiyorum. Neleri tartıştı, neler konuştu U zuner? "Tartışı lacak birçok konııyu sizc sunup, içlerinden bir tanesiniseçmeniziistiyorlardı. Benim ilkseçtiğim konu "Birlikte Bir Şiir Kuralım, Bir $arkı Yazalım" başlığını taşıyordu fakat o konuya doğal olarak daha çok şairleri almışlardı. lkinci tercihım "KurguOlmayan Hdebiyaf'tı. Bir edebiyat yazarının kurgusal olmayanbiryazıyıyazarkennereye kadar gerçekçi davranacağını vc nercde o çizgiyi aşacağına dair bu tartışmaya Burma'dan. Togo'dan ve I lollanda'dan olmak üzcrc dört yazarkatıldık. Ben daha çok gezi notlanmdun sözettim. Onların çoğu gerçek ama orada tarif ettiğim bir kışı acaba gerçcktcn kcndisini tanıyabiliyormu? Üstelikbugezi notuyani hikâyededeğil! SonraLillianHellman'ınJu Kahve kokusu ve iskemle A merika'nın lowa kcntinde May Flovvcr öğrenci Yurdu'nun sekizinci katında kırk odayı banndıran upuzun bir koridor... Kırk odanın kırkı da boş.. Odaların boşluğu, koridorun uzunluğunayalnızlığingöndermeleriniyolluyor. Bukattakibirodayayerleşecekilkkonuğa "Nc hissediyorsıın?" diye sorulduğunda yanıtının "Otuz dokuz oda çarpı koridorun uzunluğukadar bir yalnızlık"olacağıçok açık.. Nereden ıni biliyorum? Yalnızlığın taııımı bana ait ama buna benzer hüznü yaşayacak, koridorun scssizliğindcn, uzunluğundan etkilenecek kırk kişi birazdan odalarına yerleşmeküzerebirerikişerbukoridorlakarşılaşacaklar. Kırk oda konuklarını bckliyor çünkü.. Kırközel konuk bu.Dünyanın değişik ülkclerindenseçilerekdavetedilmiş.Hcr biri şiiriy le, hikâyesiylc, romanıy la, denemeleriyle kcndi ülkcsi insanının nabzını tutmuş, sözcükleriyleakıl ve yürek scsinin senfonilerini yaratmış"profesyonel yazarkimlikleriyle" birazdan odalanna yerleşeceklcr. Koridoruscssizliğiilcbaşbaşabırakıp,sekizkatinip May Flovver' ın giriş kapısına birlikte göz atalım. K apıda kocaman bir panoda; düny a hari tası...Haritanınüzerinesekizincikatayerleşecekkonuklannkendidillerindeyayımlunmış kitapları, geliş noktalarına göre yerleştirilmiş.Türkiye'ninüzerineyapıştirılmışkitabın yazarı: Buket Uzuner. Panonun altında şöyle yazıyor: "Bu yazarlar sckizinci katta yaşıyorlar..." Demek ki gelmiş olmalılar! TekrarsekizkatıçıkıpBukct Uzuner Turkcy yazılı kapıyı tıklatalım nu, nedersini/.? Yoksa üç ay bekleyip Istanbul'a dönerdönmez mi Iovvaanılarınıdinleyelimkcndisinden... Uzunerdeaynı fikirdc Dönerdönme/beni arayacak... Verdiğisözütutuyor. Anılannsıcakhğısoğumadan ıçindebalık hikâyeleri söylenen, tarçın, badem, karanfil kokulu değişik kahvelerinpiştiğistüdyosundasöyleşimizcbaşlıyoruz. 29 yıldır uluslararası yazarlan konuk eden buprograma(lWP) nasıl davctedildiğini,programınnegibiözelliklertaşıdığınısoruyorum kendisine. "Bu program ABD'nin uluslararası mesleklcrinde profesyoncl olarak başarılı olmuş insanlarındeğişimprogramlarınınbirparçası.Buedebiyatlailgiliolankısmıbilimadamları için de olabiliyor. ABD Enformasyon Ajansı'nınbütçesi varbuprogram için. lowa Üniversitesi'yleortaklaşahazırlıyorlar. Her yı I üç ayl ık burs halinde yapıl lyor. Daha öncelcribiryılmışşimdi üçaya inmiş. Dahaönceki seneler bizden Leyla Erbil, (Jüvcn Turan, Nazlı F.ray, Orhan Pamuk gibi isimlerkatılmı^. Pamuk 1986'dadavet edilmiş.lOyıl içerisindeiseTürkiyc'denkimsedavetcdilmcmiş. lVVP'ninamacıAınerikankültürüve günlük yaşamını değişik ülke yazarlarına tamtroak olduğu kadar bu yazarların kendi ülkclcrinc dair kültürü de yakından tanımak.. Ayrıca Türk edebiyatının tanınması açısın