Katalog

fUMHURlYhl I)KR(;İ Inıren Sipıılti p+ Kadmyazarlarvekadmsanatçılararşivi de ıneveut. Kadın ya/arlararsjvinde, aş.ağı yukan beş. yü/e yakın Türkçe yazan kadın yazarın biyograf'ik dosyalaıı var. Dıatckte ise 600 ci varıruia kadın sanatçmın biyografik dosyasını, otuz beij kadın sanatçının da bütüneserleriniiKİialarınıbulmakmüınkün. Görselar.şjvdeiscsiyahbeyaz, renkli t'otoğraflar, dialar, kartpostaltar, afiş ve posterler toplanıyor. Bağışlar sadece kitap, fotoğraf, kartpostalmıolmah? Hayır. Toplumda kadın konusunda uğraş vcrmişkadmların kişiselevraklarınıdatopluyoruz. Bugünarsivimizde 14 kadının kiijiscl evrakı bulunuyor. llk bağı^ı, eski Hatay ve Çorum millctvekili Hasene Ilgazyaptı. Beş, yıllık bir beklemeden sonra Marmara Ünivcrsitesi Arşivdlik Bölümü'nden Bekir Keınal Ataman'ındayardımlartylallgaz'a ait250()belgetektekkataloglandı. Diğer 13 kadın kinı? Türkiye'nin ilk kadın belediye başkanı, Mcrsin Belediye Başkanı Müfidellhan Hanım'ınkişiselevrakı arşivimizde. Uzunscneler Aınerikaclayasamış bırmimarC'elilc Butka da vcfal elmedcn önce kocasından bütün evraklarının kütüphancye verilmesini istemiş. Cahit Uçuk da kişiscl evraklarını bağışlayanlaraıasmda. Bunundışındakurumlardavarbağışyapan.TüıkHemşirelerDerncgi, llcricı KadınlarDerncğı... Kişisel evraklar kadın tarihinin belirlenmesinde ne kadar etkili? Kişisel evraklar katalog haline getirıldiğinde bu kadınların çalışnıa alanları çok net birşekıldeortayaçıkıyor. Birkeşifbu.kadınların larihinin kc>>fi. Bunusözlütarıhçalışmasıyladapeki^tiriyoruz. Nasıl bir çalışma bu? Biranlamda külüphanenin biraraştırma meıke/inedönü^me.sinı saglayan, Kadın Sorunları ve Statü.sü Oenel Müdiirlüğü'nün destcklcdiği bırpilot projcbıı. Pilotprojeolduğu içın nasıl yolaeıkacağımı/ı bilemedik. Bize aktaracağı zenginliklere sahip isimler olsun istedik. Sadeee is.çı kadınlara, hi/metli kadınlara, köylii kadınlara yıı da a/ınlık kadınlara gıdebilirdık. Biraradamesleklerinde ilkolmıı^kadmlarsergısiaçıldı. Projedebu yönekaydı. Aklımızagelenisimlerisaymayaba.^ladık. Sonra dabizimle görüşmeyikabul edenlerle görü^tük. Bu kadınlar kimlerdi? Şunuvurgulamalıyız.krilcrimizölmedcn önceanıtoplamakdcğildi. Yöntcmidcscçimideiçimi/detartı^ıldı. Bilmediğiınizşeyler vardı Uırihe ili^kin. Osmanlı döneminden kalma kadınlar vardı. Me.sela, ilk fıeın.ş.ire Lsnıaüeniz. Bugündok.sanyas,ındaolanbu kadın nerelerdcngeçmi.1}, toplumda nasıl bir yeredinnıi^ti? Ondan bize nc miras kalırdı yadatarihinasılanlalıyördubu kadın? Sö/lü tarihler resmi tarihleçclişti mi? Tiirkiye için kadın sö/lü tarihinin öneıni isjte burada. I ürkıye'de sözlü tarıh olui>mami!>. Örneğin Halide lulip. Türkıye için bu Aynıır İlyusoglıı Meryi'iıı lııruıı Aslı Murdiıı kadarönemlibu kadın hakkında, kadın bakı^ açısıylayapılmi'jbirbiyografi yok. Bizburadan yola gıktık. Bu kadınların hayatını, resnıı tarilıinbo/duguiınajlardançıkararak.olddgugıbi,kcndianlatımlanyla,kcndidillcrınden kaydctmck ıstedık. Resmi tarih ne kadar bo/aruk yansılmı<f bu kadınların hayatlarını? Bütün mctinlerı bu gözle okumak lazıııı. Teyplegidiyorsunuz, birsürÜ!>eyleranlatılıyor. Bukonus;malarhenüzdeğerlendirilmcdi.Dcğcrlendirildigindctarihlcrbirlcşjtirilceek, ortak noktalar ya da sapmalar bel irlenecek. Görüşmeler sırasında yapılan bir yorumvarmı? Bu farklılıklar tarihi ııereye ulaşlırıyor? Bıınlar c. ok önenılı bulgular \ e resmı tarıh kapsanıın'dabulunamayacak bilgiler. Belkı de insaıılar, resmi tarihi kendı beîleklerinde lutııyorlar\ebuıılarıaktarırkon,kuru,soyut, teorjk dıye adlandırdığımı/ ş,eylere ean ve kankazandırıyorlar. Özeltarihlercgirmek, nasıl bir şaşkınlıkyaratıyor? Cahit Uçuk'lagörüşüldü. Biz, hcperkek egemenloplumdansözediyoruz. Oysaonun anlattığı, öz yaşam öyküsiinde kadın egemcnligimnhakimoldug'unugördük. Üstclik tarih aktarıeısı da kadındı. Uçuk, bunun en güzel örneğini "Bir Imparatorluk Çökerken" de verdi. Orada, hakım kadınlar vardı, hayatı kotaran, yeserten ve deneyim aktaran kadınlar... lnsançarpılıyorbazen,bildiklerini/ altüst oluyor. Ama kime göre, hangi toplıım kesiminegöreböyle,oayrısorgulanır. Ama böyle tek tarih yok. Herkesin farklı birtarihı var vetarklı şcylerçıkabiliyor. Kiitiiphani', kadın hareketinin bütün kesinılerince beninısendi mi? Kadınkütüphaneleriningcliş.me sürccinc baktığımızdahemenhenıenhepsi.beliılibir kadın hareketinin bir kcsitinın ya da o kadın lıareketi içinde faalycralmış. bir kadının kı^isclarşivı üzcrinekurulmuş.. Böyle birkuruluş,de\ıaldıkları mirasdolayısıylaokütüphanelerin bilgi toplama politıkalarını da etkilemıy Bi/de öyle bır^ey yok. Biz toplumda bclkiyüzsenedirvarolan, kadın hareketlerinin bütün kesimlerinin belgelertnı toplamak amacıyla yola çıktık. Objektif vc kapsayıeı birdurumdaolduğumuz için kadın hareketiylesürtüs,meli ili.şkilerimizyok. Kadınlar belleklerine ne kadar sahip «,ıktılar? Bu külüphanc kadın hareketinin bir sonucuolarak ortayaçıktı. JjirinTekeli'nin, Füsun Akath'nınkurucuolmasıtcsadüfdcğil. Giinümüzde kadın hareketiçeijitlılikgösteriyor. Bu durumda kütüphanenin görevi bütün bu hareketliliğe malzcme, bilgi sunacak kıırum olması. I lerhangi birhareketin içinde olmak degil ama hcrhareketin, istersağda, istersolda bütün kadın hareketini kucaklayacak bilgilerm, belgelcrin burada olması önemli. Kütüphane, kadın hareketini nasıl etkiledi? Bu kütüphane kurulduktan sonra kadın tarihiyleilgiliçalışmalararttı.Piyasadaçıkan kitaplara bakarsanız, az buçuk bu kütüphanenin olus.masından sonra ortaya çıktığını görürsünüz. Son birkaç yıldırda kadın konusunda yüksek lisansdoktora yapılıyor. Ve kadınların hepsi burada çalışıyor.Gelipkitap bakan degil, araştırmayapan,çalışması için bu kütüphaneyi vazgeçilmez olarak değerlendiren kadın sayısı arttı. Biz,karşılığını almadan daniijnıanlık hizıneti de veriyoruz. 9O'lı yıllarda kadın harcketi hı/.ını yitirdi, bu si/i nasıl etkiledi? Siz Kadın Eserleri Kütüphanesi tarihi bir binadu kuruldu. Hina bııgiin ihtiyaa kurşdayamıyor. söndü diyorsunuz ama aynı zamanda Aynur llyasoğlu, kadınların dini nasıl algıladıklarına ve ya^adıklarına ili'jkin "Modernle^mesüreeindeılin vc kadınlar" konulu bir çalışma yaptı. Sosyolojide saptanan ^eylerin lıayat içindekı karşılığını gördii llyasoğlubuçalüjmada.OrneğinSarcOkçu'ıuın dinebaki!}i vehayatındadinı koyduğııycrle Cjiiltekin Ağaoğlu'nun algılayi'jinın çok l'arklı oldugunu. Ağaoğlu için, babadan da gclcnbirsosyallc§mcyledin,u7aktabiryerdcbinjcy,birenerjiydı.Sarc()kçu'nunhayatında iseçok önemli birparçaydı. Birnakşibendiydi. Mülakatta, nasıl butarikatagirdigini, ritiiellerini, nasıl yaşadığını, nasıl inandığını, nasıl algıladığını anlattı. Anncanncsini.ninesinide.