Katalog

18 Brad Pitt ve Morgan Freeman'ın oynadığı 7 Ölümcül Günah filmi çok karanlık. Ama bu yalmzca anlama ve ahlâki sorunlara ilişkin bir karanlık değil. Filmde Dante, Chaucer, Milton, Aquinas ve Marquis de Sade'nin metinlerinden ilham alan bir katil var. Ve bu katil toplumdaki çürümeye ve buna karşı süregiden ilgisizliğe yani postmodern sinikliğe karşı sıradışı bir adam. CUMHURİYET DERGİ Postmodern sınıklığın divalektiği ERGİN YILDIZOĞLU D avid Fincher'in "7 Ölümcül Günah"ı çok karanlık ama biro kadar dadüşündürücübirfilm. Karanlık olması, sergilediği ölümlerdeki şok yaratıcı vahşctten olduğu kadar, ama belki dc daha fazla, içınde yaşadığımız toplum hakkındakı yargısından kaynaklanıyor. Bir taraftan hızla maddi ve manev i olarak çürümenin kaosunda, kontrolden çıkmış, fırıldak gibi dönen, ama diğer taraftan bu çürümeye karşı aldırmaz, hatta daha da öte sinik bir tutumalaninsanlardanoluşanbirtoplumbu! Sinikliğintoplumdayaygınlaşmasınınnedefii,akılcılığınvebilimseldüşünceninegemenliği,yaniaydınlanmasürecidir. Ama, sinik olmahalinintersyüzedilerek, bir topluma katılmaya, alaycı konformizme dönüşmesinin nedeni de toplumu değiştirmek içın yapılanhamlelerinçeşitlınedenlerdenbaşansızlığa uğraması (ilk öncc Stalinist karşı devrim ve sonra da 1968'de kaçan fırsat) ile bu aydınlanma geleneğine ya ve değışiklik yaratmayeteneğineolangüveninyıkılmasıdır<21."Yedi Ölümcül Günah"ta ("7") bu sinik mantığın dıyalektiğini, çeşitli yanları ile izlemek mümkün oldu! Antik ve postmodern sinikler Tarihsel olarak, sinik, toplumu,çok iyi anlayan, kendinı toplum karşısında konumlandıran, iki yüzlülüğe, insanların mülkiyet ve iktidar hırslarına köle olmalarına, bireysel çıkarlarının küçücük dünyalannın biradım ötesıni görememclerine, yakıcı bir alay ve aşağılamayla karşı çıkan aydın bir kişidir. Büyük tskender'e "gölge etme başka ihsan istcmem"diyen Dıyojen gibi, sinik, mülkiyet ve iktidar düzenininparçası olmayı reddeder. Buyüzdensinik'intoplumatekkatıltş tarzı eleştirel, alaycı ve horgörücüdür. Sinik bu tutumuyla egemen iktidarın ve ideolojinin karşıtı, toplumun ahlaki bir antitezi olarak var olur. Günümüzde sinik kavramı artık bu anlamdakullanılmıyor. Çünküsiniklikartıkbirıstisna, topluma karşı bir duruşolmaktan çıkmış ve toplum ıçinde yaygınlaşmıştır. Artık karşımızda radikal bir şekilde değışmiş, eski anlamınaveişlevinetabantabanazıt bir sinik kavramı ve sinik kişilik(ler) vardır. Bugün sinikler, yani toplumu anlayan ve ona alaycı ve eleştirel bir şekilde bakan insanlar, toplum karşısındaki yabancılıklarını, depresyonlarını ve hatta melankolilerinikontrol altına alarak, topluma katılmayı öğrenmişlerdir. Bu sinikler, toplumu olduğu gibi, bütünkötülükleriylegördüklerinidüşünürler ama asla değişemeyeceğine inanırlar. Bu yüzden de topluma katılırlar, daha da ötesi, siniklerdcğişnıcye karşı direnirler, böylecc toplumu, tüm kötülükleriyle bırlikte ve en "sofistike" biçimde korumayı üstlenmiş olurlar. Sloderjik'in<"ifadesiyle"bunlarneyaptıklarını bilırler ama, yapmaya da devam cdcrler. Çünkii,kısadönemdekoşullarıngücü ile öz korunma içgüdüsü aynı dılı konuşur vebunlarsiniklcreyaptıklarını yapmaya devam etmesini söylcrler." "7"de, Dante'nin llahi Komedya'sınailişarkasından görülen bir dünyada, Dante'nin kin yoğun göndermelerden ve Katolik öğreCehennemi'nin çeşitli katlarını ve Ridley tisinde bu "7" günahın özel öneminden dolaScott'un "Blade Runners" filmini anımsatan yı, filme ilişkin ilk okumada, ister istemez mekânlardageçiyor. Dedektiflerellerindeki günah, iblis, suç, suçun kaynağı ve cezakav fenerlerle zaman zaman belli noktaları ayramlanyla, ahlaki tutarlılığa(fazilete) ilişkin dınlatıyor ve bizim için görünürkılıyorlar. tartışmalar öne çıkıyor. Ustelik bunlar, filBu yüzden karanlık ve kapalı mekânlar filmmin iki başka filme ("Man Hunter" ve "Side çok güçlü bir metafor olarak çıkıyor karşılence ofthe Lambs") açıkça yaptığı göndermıza: Karanlık kötülüğüpisliği gizliyor; kamelerden dolayı (Mills: (Brad Pitt) "O filmi palı (çoğu zaman köhne, çürüyenyemek arben de gördüm!"), özellikle Hıristiyan teolo tıklan, karafatmalar ve pislik...) mekânlar jisi veyaJungcubirparadigmaaçısındanolyabancılaşmışvetecrityaşamlanntrajediledukça ilginç tartışmalar. Hatırlarsanız, "Man rini vurguluyor. Karanlık ve kapalı mekânHunter" filminde, baş kahraman ruh sağlığı lar, içinde yaşadığımız toplumu, çürüyen (31 bozulmuş bir dedektiftir. Dedektifin ruh medeniyetimiziifadeetrnekıçinkullanılrnış sağlığının bozulmuş olmasının nedeni ise, birer metafor. Ne var ki filmin finalinde katili ("iblisi") izlerken, gideaçıklığaveaydınlığaçıktığırek onun mantıksal referansmızda daha az dchşet verici larını benimsemeye ve bu saolmayan bir dünya bekliyor yedede,katilinatacağıadımbizi. Agorafobik, çorak (kalan öncedcn tahmin etmeye rasarı) bir coğrafya, araba, başlamasıdır. Bu, katilin yaev ve köpek leşleri ve doğakalanması ve suçun cezalannın kalbine saplanmış, mededırılması açısından çok işlevnıyetin andaki durumunu seldir, ama aynı zamanda bisimgeleyen, yüksek gerilim reyın (burada Hıristiyan tekuleleri... Ve cn büyük trajeolojisi içınde hareket ediyodiyi burada yaşıyoruz, hemen ruz) kendi ruhundaki iblis arkasından tekrar kentin kayanlatemasageçmesi.işlevranlık veyağmurluortamına sel bir işbirliği yapması anladönmek üzere... mına geldiği için de, şiddetli Hikâyenin yaşandığı kent bir kişilik krizineyol açabileçöküntü, yoksulluk, kronik cektir. Budurumun bir başka hale gelmiş suç ve şiddeti ile yorumu da belki (bu sefer kriz içinde tipik bir kapitalist Jungcu paradigma içinde kametropol bu yüzden ismi Yönetmen David Fincher. larak) kcndi gölgeni tanırsan yok. Hikâye ise ilk bakışta düşmanınıdatanıyabilirsinşeklındeyapılaoldukçabasitbirklişcdenoluşuyonSericibilir. Burada ortayaçıkmayabaşlayan ilginç nayetler işleyen sapık bir kati 1 ile bunu yakateolojik tartışma olanaklarının cazibesine lamayaçalışan, ikipolisinmaceraları. daha fazla kapılmadan " 7 " filmine ve bence Ama bir süre sonra, klişede olduğu gibi daha önemli bir aydınlatıcı bulduğumkonupolislerin,sonunda katili yakalayarak düzey a, günümüzde, çürüyen toplumda "sinik" ni yeniden kurabileceğine olan güveniniz olmanın yaygınlaşarak bayağılaşmasına sarsılmaya başlıyor. Ne polisler klişedeki dönmek istiyorum. polislere, ne de katil klişedeki katile benziyor. Gerçeküstücülüğün, gerçekliği birçok Karanlık kent ve insanları gerçekçi akımdan daha iyi yakalamasına Yedı Ölümcül Günah çok karanlık bir fibenzer korkutucu ve ağır bir hava var burada. I ım. Ama bu, yalnızca anlama ve ahlaki soPolislerden biri, Somerset (Morgan Frerunlara ilişkin birkaranlık değil. Film, finaeman) 7 gün sonra, oldukça da erken bir y aşldeki kritik ana kadar kapalı, ışıktanyoksun, ta (45) emekli olmaya hazırlanan ve biriktiradeta k i rl i sarı, tül perdeye benzeyen bir si sin diği tecrübenin altında ezilmiş, bilgc bir si Somerset (Morgan Freeman) postmodern bir siniklir. Mills (Brad Pitt) ise bir sinik olacuk kadar uydınlunmumtstır.