Katalog

4 İNSANLAR Öğrenciliğı sırasında sevdiği birarkadaşı vardı Mualla'nın. Platonikbiraşktı. Gri pantalon, beyaz ceket giyerdi Celal. Bir gün yolda karşılaştıklar. Konuşurken karşı kaldırımda yürüyen gri pantalonlu, beyaz ceketli bir erkek gördü Mualla. Heyecanlandı. O zaman anladı ki, bu aşk değil, bir hastalık. Üstelik Celal, çok sevdiği bir kız arkadaşına aşık olmuş, onunla berabcrAmcrika'ya gitmişti. Anhegger'le aile yapılan nedeniyle de anlaşıyorlardı.Onunailesidemuhafazakârdı.Eğitim ve tcrbiyeleri aynıydı, inançlara vc büyüklcre karşı odasaygılıydı. Evliliklcri süresince alıştı Anhegger'e. Hem eşiydi, hem de ağabeyL.Çocukdaistememişlerdi.Oyapmakistediklerinin önünde birengel olacaktı. Mesleğin ilk y ıllannda sokakta bulduğu bir çocuğu, sahiplenmiş, Hasanoğlan'a götürmüştü. Mefreli'ydiadı.Sonsınıföğrencisi bir başka öğrenci daha vardı, Mustafa Banş. Babası ölmüş, habertclgraflabildirilmişti. Mualla öğretmende Mustafa Banş'ın ertesi gün gıreceği sınavı düşünerektelgrafıgizlemiş, Mefreli'yidetcmbihlemişti, "Sakın söyleme, sınavdan sonra öğrensin". Mefreli ise dinlememiş, Mustafa'yababasınınöldüğünüsöyleyivermişti.Sinirlenmişti Mualla Eyuboğlu, Mefreli'ye"Güle güle" demişti, "Geldiğin yere dön". Komünistliklc suçlanmıştı ya neydi Mualla Eyuboğlu'nun politikası? "Bizden memleketi sevmek" diye yanıtlayacaktı bu soruyu, "Gerisi boş". Parti öy le diyor diye düşüncelerinden vazgeçmekten yana değildi, partizan olmaktan da. Bu yüzden Köy Enstitüleri'ne de yüzde yüz hayran olmamış, hep eleştirecek bir şeyler bulmuştu. Ama hâlâ 17 Nisan'larda Köy Enstitüleri'nin kuruluş yılını kutlamaktan da vazgeçmedi. Şimdi geriye dönüp baktığinda, her şeyin geriye girtiğini düşünüyor Mualla Eyuboğlu. Anadolu o artık, kaç göçün olmadığı, sevginin alabildiğince sunulduğu Anadolu değil. Etnik kavgalar, yobazlık bu geriye gidişin suçlusu. Kendine, kendi yaşamına ait tek yakınması isc "Hiçbir şeyin sonunu getirememesi"... Ama vazgeçmeyccek, bir gün, yaşadıklarını kitaplaştıracak. Çünkü birdönem için, bu ülke içinonundaanlatacaklanvar... ^ CUMHURİYET DERGİ Marzieh, mollalann şarkılannı ve sahneye çıkmasını yasakladığı îranlı şarkıcı. Halkın Mücahitleri'ne katılmak için Iran'dan kaçtı. Yetmiş bir yaşına rağmen şimdi şarkılannı ülkesinin yurtseverleri için söyleyecek... Nikühlannda Lütfiye Hanım yoktu. Kızınt biryıl sonra bağışlayabildL köylülere göre de ya defineciydiler ya da tiyatrocu. Her gittikleri kentte ancak bir gece konaklama hakları vardı. lki gece kalmanın sonu cezaydı.Jandarma, "Haydi ecnebiler" diyordu, "Sorguya." Yine de naziktiler ve ikramlannı esirgemiyorlardı. Otobüse binip kent ya da kasabadan aynldıklarında daha hareket etmeden gidecekleri yerin karakolu geleceklerinden haberdar ediliyordu. Edirne'dc şehir içinde fotoğraf çektiklcrinde "Burada askerler oturuyor" diye engellenmişlerdi.Aynı şeyi Konya'dan Aksaray'a giderken de yaşamışlardı. Fotoğrafmakineleri ellerinden alınmak istenmiş, karşı çıkınca da emniyet müdürlüğünc götürülmüşlerdi. Bir başka engellemeyle deIstanbul'da, Bostancı Köprüsü'nün üzerinde karşılaşmışlardı.Fotoğrafçektikleriiçintutuklanmışlar, olaydan habcrdar edilen Küçük Vali' nin (Fahrettin Kerim Gökay) sayesinde sahverilmişlerdi. MuallaEyuboğlu'ylaRobertAnhegger'in beraberlikleriöncelcribilgialışverişinedayalıydı. Anhegger Mualla'ya Almanca öğretiyor, Mualla da inşaat terimlerinin Türkçesinde Anhegger'eyardımcıoluyordu.Mualla'nıntznik çinileri üzerine çalıştığı dönemdc Istanbul Üniversitesi Alman Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde öğretim görevliliği yapan Anhegger, kütüphanelerde ona kaynak arıyordu. ArkadaşlıklanonuncuyıhnıdoldurduğundaRahmi Bey öldü. Yalnız kaldığını hisseden Mualla Anhegger'in evlilik teklifini geri çevirmedi ama ailcde çok yabancı olmasına karşın Lütfiye Hanım kızma izin vermedi. 6. Şube Müdürü Orhan Eyuboğlu'nun Ayaspaşa'daki evlerinde kıyıldınikâhları. Lütfiye Hanım'ındışındaki bütünakrabalar,kardeşlerkatıldınikâha. Kızını bir yıl sonra bağişiadı Lütfiye Hanım. Damadıy la da dost oldu. Artık Yüksek AnıtlarKurulu'nunraportörü olan Mualla Eyuboğlu durmaksızın çalışıyordu. Rumelihisan'ntn restorasyonu sırasında emrinc bir asker ve jip vermişlerdi. Aynı zamanda Harem Dairesi'nde de çalışıyordu. Asker Hisar'la Topkapı Sarayı arasında getirip götürüyordu onu. Bir gün saraya taksi tutup gitmek zorunda kaldı Mualla Eyuboğlu, çünkü asker ortahkta görünmüyordu. Sonradan tutuklandığını öğrendi. Asker, "Kral geçecek" diye trafiği kapattırmış, şehir içinde gönlünce bir tur atmıştı. lş ortaya çıkınca da yakalanıp Emniyet Müdürlüğü'ne götürülmüştü. Buarada Robcrt Anhegger'in Amsterdam'a tayini çıkmıştı. Mualla Eyuboğlu'nun izin isteği geri çevrilmiş, o da istifa edcrek kocasıyla birliktc gitmişti. Amsterdam'da kaldıklan beş yıl süresince radyolarda, üniversitelerde konferanslar vermiş, Hollandalılara Türkiye'de kadını, Cumhuriyet dönemi Türkiyesi'ni anlatmıştı. Dönüşte yenidcn göreve alınması zor oldu. Bukezatandığıbölüm.röleve'ydi. Yine oradan oraya koşturuyordu. En büyük y ardımcısı Anhegger'di. Sonralan, "Onun yardımıyla ayakta durabildim. Maddi bakımdan onun yardımı olmasa bu işi yürütemezdim" diyecekti. Üstelik devlete kırk yıl çalışmasına karşın sigortası on beş yıl ödenmişti. Yani odadevletin çalıştırdığı kaçak işçilerdendi. Mollalara rağmen susmadı yetullah Ruhullah Humeyni 1979 'da iktidara geldiğinde; Marzieh, lran'ınenpopülerşarkıcısıydı. Ancak mollalar, bir kadının toplum içinde şarkı söy lemesinin ahlaka aykın olduğunu beyan etmckte pek fazla gecikmediler. Marzieh (asıl adı Ashraf ossaadat Morteza' i) konser vermekten men edildi ve "My Scandalous Heart" (Benim Utanmaz Kalbim), "Madeline" gibi çoksevilen, ünlü şarkılannın da içinde bulunduğu tüm bantları mağazalannraflanndankaldınldı. Yetmiş bir yaşındaki Marzieh, geçen yaz solcu bir muhalefet grubu olan Halkın Mücahitleri'ne katılmak üzere lran'dan kaçtı. Kendisi şimdi Paris'te yaşıyor ve Iran'ın eski patriotları (yurtseverleri) için konserturlannahazırlanıyor. Aşkmı?Hastalık llişkılerıne uyumlu denilebilirdi. Düşüncc tarzlan aynıydı ama küçük şey ler üzerine yaptıklan kavgalarçevrelerini ürkütüyordu. Ağabeyi Sabahattin Eyuboğlu, "Artık sizegelmeyeceğim" demişti bir gün, "Çok kavga ediyorsunuz". Aşk mıydı? Galiba pek denemezdi. A Mualla Eyuboğlu, ağabeyi Sabahattin liyuboğlu ve karısı Magdelena Rufer'le. Newsweek dergisi ile yaptığı görüşmeyi yayımlıyoruz: İran'ı neden terk ettiniz? lran'da kadınlar korkunç koşullar altında yaşıyorlar. Tek bir örnekle; kısa bir süre önce duyurulan lslami bir hükme göre ölüme mahkum edilmiş bir genç kızın öncc ırzına geçilmelidir, çünkü bakire olarak idam edilirse cennete gidebilir. Ayrıca, cn sıradan biçimiyle,kadınlarayönelikuygulamalar benim oradakalışımıolanaksızhalegetirdi.Bunedenle terk ettim, geride kalan ailem için bir takım risklcr olmasına karşın. İslami otoriteler neden şarkı söylemeniziyasakladı?