Katalog

CUMHURİYET DERGİ Şoför Idris'in örgütlediği Kocaeli IşçiSendikalar Birliği 1946ytlı Cumhuriyet Bayramı'nda. mckle de kalmay ıp sahiplcnmişti bile. O sıralar Karaköy 'de dcniz kıy ısındakı tütün deposundaydı fdris'le Emine. Çalımlı Hüseyin Usta'yahaberuçuruldu,"Buarkadaşlarycni içerden çıktı. Onları işealacaksın". Haberikilettirilmedi ama, iki hafta sonrayeni almanlarınyerineyirmiişçiatıldı. Yenialınanlarhuzursuzdu. Idris "Sen bu akşam kıış olup da buradan gidesin"dedi, "Yoksa seni feci halde döveceğiz".K.imse sesini çıkarmadı. Akşam vardiyaçıkışı Urbalı Ahmet, Dursun'unMüminveldrisdepokarşısındakiyerlerinialmışbekliyorlardı. Işçilerdağılmaya başladı. lşçilere"Aman"dediler,"Bukavgaya siz kariijmayın". Az sonra Çalımlı Hüscyin'leetrafını saran istifçilergöründü. Yanlanndan gcçerkcn önce Dursun'un Mümin atıldı üzerlerine, sonra Idris. Ustayerdeydi. Buolayldrıs'inılkkaçağaçıkışıydı.MehmctEminRuşenhaberyollamış, ikiüçayortalıktadolaşmamasını istcmişti. Izmir'egitti. Emine'yle dönüşte evlendiler. Nikâhlanna ıkiüçdostlarıkatıldıokadar. lksane'yleÇakıcı Mehmet de o gün açıkladılar ki, Moskova'yagidecekler. Mustafa Çelik.Zehra Kosovadayolarkadaşlarıolacak. Emine'yle tdris'e de Bursa'nın yolu gözüküyordu. Bursa 'da tütün işçilcriağır koşullardaçahştınlıyor, biraz ses çıkaran olsa tütün kuyularına sokuluyordu. Birarifegünüydü. Değirmendere'deki tütün depolarına gidip ustabaşıların karşısına dikildiler. Emine, adamları Idris'inüzerine saldınnak için bir kaş işaretini bekledikleri ustabaşına bağırdı: "Burada siz bizi döversiniz. Erkeksenizeğer,Tuzpazan'nagelin". Ertesi sabah ağalar, ustabaşlan ve adamlanTuzpazarı'ndaydı.Birtaraftanalışveris.yapıyor, bir yandan da Idris'le Emine'yi arıyorlardı.Karşılaştılar. Idrisbirnaraatıpsaldırdı üzerlerine. Birkaç kiş,i hastanelik oldu. Kaçıp KızılHalil'ingönderdiğihandasaklandılar. Gece odayı basan polislerin karşısına don gömlek çıktı Jdris. Soruya bile gerek yoktu, karısıyla birlikte kasabaya alışverişe gclen 1951 Tevkifatı 'nın TKP'lileri arasında Enver Gökçe, Mihri Belli ve Şojör Idris de var... Troçki Mehmet, Baba Haydartartaklananlar arasındaydı. Tabii Emine de. tkinci gün Sultanahmet'tedörtbin kişiydiler. Emine önsaflardaydı. Bağırdı, "Hadi, kadın arkadaşlar yürüyün"... Sonunda istediklerinden fazla, yani on yerine on beş zam aldılar. polisleri Kara Kemal, Emrullah ve Şükrü geldi depoya. Ustabaşı ldris'in omuzuna dokundu,"Hadihazırlan". SansaryanHan'agötürüldü Idris. Emine de evden alınmış ve getirilmişti.Bildik.duyduk bütün işkenceleruygulandı Idris'e, konuşmadı. Bir akşam üstü hücresınin kapısı açıldı. Emine polislerin kollarında kapının önündcydi. O da işkenccye uğramış, yüzü gözü şişmiş, elbisesi bedenine yapışmıştı. Ikisi de diğerinin öleceğinden korkru ama, konuşmamış olmak yetiyordu. O akşam hücrenin penceresine bağladığı bel kuşağıyla intihara kalkıştı Idris. Acıya dayanamayacaktı artık. Şekerci Mustafa cam kırmış, parçalanyla da kendisini doğramıştı. Emine'nin durumunu görmüştü, daha fazlasına tahammülü yoktu. Aklına Sabiha Sertel'in "Çitra Roy ile Babası" kitabı geldi. Romandaki kadın da uğradığı işkenceler yüzünden intihara kalkışıyor ama, son anda karar değiştiriyordu; "Her şeye rağmen direneceğim ve yaşayacağım". Savcılığagönderildiklerindedahayaralan kapanmamıştı. Topal Yunus, Emine, Ayşe ve Idris salıverildi. Nevrakoplu Ali'yle, Hatice HanımdaalınmıştıSansaryanHan'a. Hatice Hanım, oğlunun ve gelininin uğradığı işkencelerdcn haberli, torunu Yüksel'i avutmaya çalışıyordu. Hanın merdi venlerindc altını değiştiriyor,kundaklıyordu. İlkkaçakrilkevlilik ekerci Mustafa cam kırmış, parçalanyla da kendisini doğramıştı. Emine'nin durumunu da görmüştü, daha fazlasına tahammülü yoktu. O akşam, hücrenin penceresine bağladığı bel kuşağıyla intihara kalkıştı. Aklına Sabiha Sertel'in "Çitra Roy ile Babası" kitabı geldi. Romandaki kadın da uğradığı işkenceler yüzünden intihara kalkışıyor ama, son anda karar değiştiriyordu... köylüydü,okadar... NâzımHikmet, Bursa'dahastanedeydiaynı tarihte. Ziyarctegittilerama.arandıklannı anımsayıp kapıdan gcri döndüler. Yük arabasıyla lzmir'e ulaşmalan iki günü buldu. Tütünden ayrılıp kocasıyla birlikte Torbalı'ya yerleşen Hatice Hanım'ın yanındakaldılar birsüre. lstanbul'adöndüklerindeyıl bindokuzyüzotuzbeşcdevrilmişti. Üstclik, Emine hamilcydi. Yeniden tütün işinegirdiler. Bu seferki patronları Nemlızadeler'di. Ahırkapı'dakidepodaikibinişçiydilervezamistediler. Partinin gizliyayınlarıylaişçilereulaşanNemlizadeler'inbirderebeyisisteminiyaşatmayaçalıştığıydı. Zam isteklerine karşılık patronun üzerlerine bcslcmeleriyle yüzlerce polısi göndermcsi çatışmayla son buldu. Mavra Mustafa, Atiye'nin Ahmet, ibiş'inNecmiye, Parti evindeki yaşam O yılın eylül ayında partinin lstanbul tl Sckreteri Conga Ali, ldris'ten Beyoğlu, PangaltıyadaKurtuluş'tabirevtutmasınıistedi. Görünüşte buevde Idris'le Emine, TopalYunus'la Ayşe oturacaktı ama, asıl amaç partinin toplanabilcccği bir mekân yararmaktı. Pangaltı'da birisi toplantılar için aynlan üç odalı bir ev bulundu. On beş günde bir parti yöneticıleribu odadatoplanıyoramadördü de gelenlerin kim olduğunu bilmiyorlardı. Bu arada Emine doğurmuş, Hatice Hanım yeniden Istanbul'adönüp torunu Yüksel'inbakımınıüstlenmişti. Ama.başkabirevde... Bir akşam, dördü oturmuş konuşuyorlardı. Topal Yunus konuşmanın tam ortasında, 'Tonal bir kişi" dcdi "Bütün bir sürüyü bozar". Idris kızdı, "Sen topal sın demek ki sürüyübozacaksın". Çıkan tartışma kısa sürcde kavgaya dönüştü. Sobanın yanındaki tahta parçasını Yunus'unelineveripyereyattı Idris. Ayaklarını da havaya kaldınp, "Vur" dedi "Hadi vur". Yirmi dakika boyunca vurdu Yunus. Idris, çevreden duyulmasın diye sesini çıkarmadı, Emine'yle Ayşe de. Vicdan azabına dayanamayan Yunus olanlan Ali Conga'yaanlattı, o da Ismail Bilen'e. Bir sonraki toplantıda Bilen, dördünün kaldığı odaya girip Yunus'aküfüretti. Bilen'in dışındakimlermi gcliyorduoeve?LazZeki,ŞefikHüsnüvediğer parti yöneticileri... E v pek uzun süre dayanamadı parti toplantılarına. Yakalananlar olup, bırılerinin ismi verilince bir tck çare kaldı gcriye, evi dağıtmak.Gerçı hemen Pangaltı'da başka bir ev tutuldu, Emine yinemesajlargetiripgötürdü ama, tutukJanmanın eşiğindeydilerartık. Sonunda onlann da ismi verildi. Türk Avusturya Şirketi'nin tütün dcposunda çalışıyorlardı. Kcndilcrini hazırladılar. Bir gün birinci şube Emine'nin ölümü Salı verildikten kısa bir süre sonra oturduklancvinkapısıçalındı.Gelcnyaşlıbiradamdı ve sürekli ağlıyordu. "Ben Abbas'ın babasıyım"dedi, "Sizinle birlikte yakalanmış, işkencegörmüştüyaşimdıdeBakırköy'de. Delirdi. Sürekli, 'Idris'i getirbana' diyor. Ne olurgcldegöroğlumu. Bclki senigörünce iyileşir". Neyapacağını bılemedi Idris. Reşat Fuat Baraner'legörüşüpolanlarıanlattı. Baraner, ellenni iki yana açıp "Ne yapalım" gibisinden bir mesaj gönderdi. Eve dönüp bu mesajı Emine'yciIetti.Kararaldılar,hastaneyegitmeycceklerdi. Bir süre sonra Abbas'ınöliim