Katalog

9NİSAN 1995. SAYI472 TOPLUM 19 sıyla başladi. Seyyah lbn Cubair'in "Harap oldu", lbn I Iavkel'in isc"Balı kaymağı yok oldu" şekl indc tanımladıklan bitiş Harran' ı o gün bugün kuş uçmaz, kervan geçmez susuz, kimsesiz bir beldeye dönüştürdü. Kral Nemrut'tan bugüne Harran %'• * ırat'ın Harran'a *', "• tutkunluğu yeni değil. M.Ö. 850 yıllarında Asur kralı Nemrut, Fırat'ın yatağını Harran'a çevırmek için 10binköle çalıştırmıştı. Harran 7. yüzyılda Islam egemenliğı altına gırdi. Bu dönemi anlatan belgelerde de Harran'da su kanallan açıldığından söz edılıyor. 8. yüzyılda ise hükümdar ıkinci Mervan, Harran'ı imar amacıyla on bin dirhem harcadı. Bu projenin içinde su kanallan da vardı. Ve Harran, çok uzun yıllar boyunca önemli bir uygarlık ve ticaret merkezi olarak variığını sürdürdü. Dünyanın en eski üniversitelerinden Harran Üniversitesi, büyük alimler yetiştirdi. Atomdan ilk söz eden Musa Cabir bu üniversitenın âlımlerindendi. En eski felsefe ekollerinden biri de Harran'da yeşerdi. Şeyh Hayati Harranı, Cabır Ibnı Hayyan, El Battanı, Ibni Teymiye ve Sabit Ibni Kurra dünya çapında üne sahıp Harranlı âlımlerdendı.^ Fikret ütyam 'ı/ı "deve dikenleri" kır çiçeğine mi dönüşecek'l GAP'ın önemli birimleri Atatürk Barajı ve Urfa tüncllerinde ilerleyen çalışmalarbölgeyi suyun çazibesiyle birliktc bir mcrkez halinc getirincc Harran GAP'ın getireceğiyararlargözönüncalınarak 1987 yılında ilçe statüsüne yeniden kavuştu. Ancak Harran 'da suyun beklentisipekbirşeydeğiştirmedi. Uçsuz bucaksız kahvcrcngiliğe bol bol kcten yığınlannıngriliği eklendi. Kerpiç evlerin batısında yükselen hükümct konakları kalkınmanın haberciliğindcn başka bir şey anlatmadı. Dünyada susuzluğun köye, suyun yeniden ilçeye dönüştürdüğü tek belde olan Harran'ın kaderi yeniden suyabağlandı. Bereketin anahtarı Bugün giysileri, kültürlcri, dilleri ve gelenekleriyle halen 700 yıl öncesini yaşayan Harranlılar'ın ataları da yıllar boyu Moğol istilasının virancyc dönüştürdüğü bu berekct bcldcsinc can vcrmeye çalışmışlar. Ycraltı su kaynakları köreltildi. Kanallan harap edildi. Harran tüm çabalara karşın cski güllük giilistanlıkçehresinekavuşamayınca, adı o gün bugün kuraklığın, çoraklığın sembolünc dönüştü. Kimse bereketin kapılarını açacak bir anahtar uyduramadı Harran'a... Toprağa düşen nisan yağmurları gül kokusunu gökyüzüne savurmaya yetmedi. Harranh'ya göre bu "Bereketin kokusudur" ulaşılamayan, tutulamayan, hasret kalınan... Harranlı bir şey yapamamış bu topraklara... Su bulamamış, ağlamış, ağıt yakmış, "Yağmur dualarıyla" suni tencffîisü denemiş, gözyaşlarıyla can vermek istemiş. Bugün kuraklığın çoraklığın anlatmak için ya Harran'ın ya da bir Harranlı'nın fotoğrafına bakmak yeterlidir... Yüzüde toprak gibiçatlak çatlaktır Harranlı'nın... Kuraklık kadcrlerini bir etmiş... Ikisi dc küsmüş birbirine. Harran'da bu yüzdenağaçyoktur... Yeşilyoktur... Harranlı Ekrem Özyavuz toprağın yaşamın rcngine dönüştüğü Harran'a ncden hiç ağaç ekmedikleri sorusunu öncc "Tcmbcll ikten" sonra da "Susuzluğa sitemden" diyc yanıtlıyor. Harranlı'nın susuzluğasiteminin nedeniazdeğildir.Onlaryüzyıllardır bakır bakraçlarda kurtlu sarnıç suları içerek bıkmadan usanmadan bereketi beklediler ama, bürokrasi kuraklığa fazla dayanamadı ve okkalı birtokat vurdu Harranh'ya... Kuraklık önce yeşili, sonra hayvanlan, sonra da insanı uzaklaştırdı. Birzaman suya yeşile hasret kalan Harran, yoğun göçleryüzünden insana da hasret kalınca devlet 1946yılındailçeolan Harran'ı kuraklık yüzünden köye dönüştürdü... Kaymakam da pılını pırtısını toplayıp çekip gitti.Bu karar daha da bitirdi Harran'ı...lyideniyiyetenhalaştı, köhneleşti viraneye döndü... Harran'da tüm olumsuzluklara karşın kalan birkaç aşirctin susuzlukla mücadelesine bir dc 19461987 yılları arasını kapsayan bürokrasi mücadelesi eklendi. Uygarlığın merkezl Birzamanlaratom, tıp ve fen bilgilerinin buluşlany la dünyaya nam salan Harran şimdi ülkemizin ekonomik yaşamına damga vurmaya hazırlanıyor. Urfa tüncllerinin tamamlanan ilk etabından akan Fırat'la 9 Kasım 1994'teki devlet töreniyle nişanlanan Harran şimdi dc bugüne hazırlanıyor. Urfalılar için kurtuluş bayramı olan 11 nisan günü bu yıl çifte bayramolarakkutlanacak... 11 Nisan Bereket bekleyişi... Harran 'ın kaderi yeniden değifiyor. 1920'dc ulusal kurtuluşu yaşayan Urfalılar bu kez de ekonomik kurtuluşahazırlanıyorlar. Moğol istilasından 700 yıl sonra yeniden sulu tarımın başlayacağı bu bereketli topraklarda şimdi tatlı birtelaş yaşanıyor. GAP kalkınma idarcsi uzmanlan Fırat'ın sulannıalacak 62 köydeki 30 bin hektaralanı Fırat'ın sularına hazırladılar. Uzmanlar tanmsal kaynaklardan sonra insan kaynaklannı da toprağa dahası suya hazırlamak için yoğun çaba harcıyorlar. GAP idaresi uzmanları yüzyıllardır suya hasret Harranlı'nın gafilavlanmasınıönlemeyeçalışıyor. Harranlı ilk kezböylesi büyük boyutlarda kavuşacağı su için adabı muaşeret kurallarını öğrenmeyi dc ihmal etmiyor. Devlet Fırat'a kavuşacak ilk köy lcrde yaşayan insanlara okuma y azmadan ev ekonomisine, tu valct vc sabun kullanımından, çağdaş yaşama kadar hcr şcyi öğretmeyc çalışıyor. Harran'la Fırat'ın asırlardır beklencn düğününe tüm Harranlılar da birer damat vc gelinin heyecaniyla hazırlanıyor. Fransız işgalinden kurtuluşun 75. yıldönümünde, Fırat nisan yağmurlanyla birlikte Harran'a ulaşacak. Kurak toprakta gizli gül kokulu bereket su ilc gökyüzüne savrulacak... Harranlı Arapkızı hızmalı burnunu gökyüzüne dikip bcrckcti koklayacak. Harran'ı Harran yapan gülsulu maya yeniden dirilişi sağlayacak.Bereketin gizi Fırat'ın sulanyla çözülecek. Bereket yüzyıllardır uykudaki toprak anaya çimdik atacak.. Toprak ana kahvcrengi mcndilini zılgıtla sallayarak dirilişi müjdeleyecek.. Akbabalar yeşilin deryasından ürkecek.. Fikret Otyam'ın "Deve dikenleri" kır çiçeğine dönüşecek... Harran 11 nisanda yeniden dirilecck.. Toprak ana silkinccek,derin uyku bitecek.. Dahası Moğol askerinin kemikleri sızlayacak.. "Ferhat dağı delecek, Harran'a su gclccek.."^