Katalog

9NİSAN 1995. SAYI 472 yanı çıfctı, bu Ncvrakoplu Ali 'ydi. Saliye Hanım'ahabervcrildijdriskahveyegetirildive babaoğulbuluşturuldu. Ali'ylc Idrisayakları onları ncreyc sürüklerse o yola koyuldular. Yürüdiiler, gcmiye bindiler.yineyürüdüler. BirAydın'dasoluklandılar,birdeMuğla'da. Dikili'yeulaştıklarındayorgundular, birokadardaaç. Ali'nin Çanakkalegazisi olduğunu, Ncvrakopluları aradığınıöğrenenDikililer,babaoğulusahiplcndiler. Ali'ye ycmeni (bir çcşit ayakkabı) dikmeyiöğrettilcr. Ama,onlarHaticc'ninpcşindeydiler.kalmadılar. Dikilililer,birkâğıda "BuNevrakopluAli'dir"yazıponunkoynuna sokupuğurladılar. Baba oğul,yollardaköylülerncverirscyiyip, isteyencyemcnidikipbiryılyürüdükten sonra ulaştılar Bursa'ya. Yaylacık isimli bir köydü Bursa'daki ilkduraklan. Köymuhtarı KocaTahir,elineuzatılankâğıdıokuduönce. Sonra da Idris'in anlattığı öyküyü dinledi. Ali'yi kocası Çanakkalc'de ölmüş, bir çocukluAşire'yleevlendirdikibirnüfüslarıolsun. IdrisdenüfusaannchancsindeAşireyazılıgeçirilsin... Bir evlctarladaverdi Ali'ye KocaTahir. Idris'eiseyarımsaatuzaklıktaki Çalıköyü'ndc bir iş buldu. Kızıloğlu Hacı Ahmet'in çobanı olacaktı. Hacı Ahmet, Idris'i çobandan çok biroğul gibi sahiplcndi. Selelerle altını gizlemedi ondan. Neredeysc beş yıl sonra Ali çıkagcldi çiftliğe. Ali'ye, "Anncn yaşıyormuş oğlum" dcdi, "lstanbul'daymış". Hacı Ahmet'in yalvarmalarını dinlemedi ldris. Babasıy la Istanbul 'a gidip annesini bulacaktı. Üzeri ne k i litlcnen kapı lar da fayda etmedi. Kaçtı. Bu kez altı ay sürdü yolculuk. ÜsküdarCamii'nindibindekonakladılarüç gün üç gcce. Sandalla Eminönü'ne geçtiler. Unkapanfndaki ahşap vc viran Karakol Han'aulaştıklarındahissediyorlardıki.Haticeyanıbaşlarında. HandaRumelili tütün işçileriyletanıştılar. Hvet. Hatice'yitanıyorduişçiler ama, o birkaç ay önce Muğlal ı biriyle cvlenmiş, adamın mcmlcketine göç etmişti. Haticc'ye haber ulaştırılması, onun Gülcemal vapuruylalstanbul'agelmesidebiraltı ay sürdü. BusüreiçindeAliyincyemenidikti, ldris dc ona yardım etti. Emine. Ailece Istanbul'a göçmüşlcrdi. Ali Efendi, nüfusu taş çatlasa altı yüz bin olan bu kentte muslukçuluk yapmaya başlamıştı. Eminc'ninablası Iksane'yleeniştesiÇakıcı Mehmetdc tütün işindeydi. Kardcşlerinin Idris'e yakınlaşmalarını izliyor, kaçamak gülüşlerlconudcstekliyorlardı. O tahta kasanın üzeri ne çiziienorağın anJamını çok geçmeden öğrcndi ldris. I lakkı, kân.artı değeri de. Öğretmeni Emine'ydi. Ortaköy'deki tütün depolarına gider, Sovyetler Birliği'ne ait gemilerin Boğaz'dan geçişini izlerlerdi. Eğer ustabaşılar ortalıkta görünmüyorsa sol yumruklannı havaya kaldınp sclamlarlardıgemileri. Yıl 1929'du. Ocakayınınyayirmiyedisiydi ya da yirmi sekizi. Rumelihisarf nda toplandı bütün tütün işçileri. Emine, ldris, Iksane, Çakıcı Mehmet ve Mehmet Emin Ruşen akşamdanoradaydılar. Birağacındibindesabahladılar.OgünMustafaSuphilcr'inölüm yıldönümleriydi.Bukezonlanselamladılar. Iki, beş ya da on kişi, ne zaman bir araya gelseleryineliyorlardı bu selamlamayı. 1 Mayıs'larda,ölümyıldönümlerinde. Buherkes içinözgürbirdünyaistcndiğinidilegetirmeninbiryoluydu. DERGI'DEN Merhaba, Bu hafta kapağımızda ihtiyar bir delikanlı var. Adı İdris özbir. Onu belki de bir ay önce Beşiktaş Devlet Cüvenlik Mahkemesi 'ne çıktığı gün televizyonunuzdanizlemişsinizdir. Özgür Gündem gazetesine yazdığı biryazı nedeniyle tanık olarak çıktığı mahkemeden sanık olarak ayrılmıştı. îdris Özbir 81 yaşında. Mahkeme koridorlan onun hiç yabancısı değil. Çünkü o aslında Türkiye nin enyaşlı komünistlerinden biri. lOmartgünlü duruşmadahakkında TCK'nin312. maddesinden soruşturma başlatüan ldris özbir, Sosyalist Iktidar Partisi (StP) kurucuüyesi. Yazı yazdığı, farklı düşündüğü için yargılanan sayısız aydından biri. tdris Özbir 'in ilginç yaşamöyküsünü arkadaşımız Berat Günçıkan ın kaleminden okuyacaksınız. Bu hafta dergimizde iki sinemayazısı var. Oscarlı Jessica Lange ve Istanbul Film Festivali 'nden bir yönetmen... italyaN'sinemasının parlakyönetmeni Nina Moretti 'yi Sevin Okyay tanıtıyor sizlere. Yeni bir dergide buluşmak üzere... tpek Çalışlar CUMHURİYETDERGİİMTİYAZŞAHİBİBERİNNADİ • BASAN VE YAYAN: YENİ GÜN HABER AJANSI BASINVEYAYINCILIKA.Ş.BGENELYAYIN YÖNETMENhORHANERİNÇBGENELYAYIN KOORDİNATÖRÜ HİKMETÇETİNKAYA BYAZI İŞLERİMUDURLERİ DİNÇTAYANÇ(SORUMLU), ÇALIŞLAR • GÖRSEL YÖNETMEN AYNUR ÇOLAK • REKLAM: REHAIŞITMAN KAPAK FOTOĞRAFI: HATİCE TUNCER IBRAHİMYILDIZHYAYINYÖNETMENUPEK E Hatice, Ali ve İdris buluşuyor Handakiodada dörtyatak vardı. Güveyeniği battaniyeler, yatak altına sokuşturulmuş giysilcr, kırıkpcncerelerdcniçeriycsüzülen soğuk... Ali bir köşesindeydiodanın Hatice diğcr köşesinde. Birbirlerinin yüzüne bakmadılar. ldris, Hatice'ningöğsünekapanmıştı. Rumelili işçiler, han sahibi odanın aralık kapısındanbakıpyıllar sonra birarayagelmiş üçinsaniçinağladılar... Önce Ali kalktıayağa. Olmayacaktı artık. lkisi de başkalarıyla evlenmişlerdi. "Ben"dedi,"Arkadaşlarımla berabcrim". Sonra dayürüyüpgitti. Hatice ve Alibirdahabirbirlerinigörmediler. Ali, Aşirc'yededönmedi.Sonralarıbirbaş.kakadınlaTrakyalı Ayşe'yleevlendi, Fatih'teyaşadı veoradaöldü. Ertcsigünldris'iyıkayıppaklayıpdahaöncedençalıştığı Eminönü'ndekibüyük tütün deposu Tabaköz'e götürdü Hatice. tkibin işçi vardı budepoda.lkisinideişealdılar.Ana mine, üstüne oturduklan tahta kasalara orak şekli çiziyor, "Bu ne" diye soruyordu. Idris, "Ekin biçiyoruz ya işte o" diye yanıt veriyor, kız da gülüyordu. Uzun sürmedi arkadaş olmalan. Ortaköy'deki tütün depolanna gidiyor, eğer ustabaşılar ortalıkta değilse, Sovyetler Birliği'ne ait gemilerin Boğaz'dan geçişini izliyorlardı. oğulKurtuluş*tabirevtuttular. BirsüreHaticc'nin Muğla'daki kocası Kara Ahmctde Istanbul 'a geldi ve birlikte yaşamaya başladılar. Ustabaşı Çalımlı Hasan, kendisine laf atıldığında"Nediyongı"diycnldris'etakıImaktan hoşlanıyordu. Ama sanşın ufak tcfek kendi yaşlarında bir kız vardı ki, ençok onun kaş göz işaretlerini görmezdcn gelmck yoruyorduldris'i.Nezamankonuşmayakalksaparmaklarıyla işaretgönderip"sus"diyordu kız. Üstüneoturdukları tahta kasalara, orak şekli çiziyor "Bu nc" diye soruyordu. ldris, "bkın biçiyoruz ya işte o" diye yanıt veriyor, kız da gülüyordu. Uzun sürmedi arkadaşolmalan. Kızın adı Emine'ydi. Kayseri 'nin Dcveli ilçesinden kuyucu Ali Efendi'nin kızı İşçi eylemdegerek ldris hakkı öğrcnmiş, şimdi onu aramanın pcşindeydi.Gerekiyorsayürüyüş.gerekiyorsagrev... Iki yıl sonrayani 1931 'de.tramvay, Haliç, tütün, tren işçileri Taksim Anıtı'nın önündctoplandığındaodaaralanndaydı.Ellcrindc birermumlufenervardı işçilcrin.Akşam yedide, Istiklal Caddesi 'ne doğru y ürüyüşe başladılar. Sloganları cadde boyunca sürdü: "Yaşasın Fethi Bey (Okyar). Kursunpartisini bizdc kuralım amele partisini" "Yaşasınbizimkuracağımızamelepartisi" Emine, Idris'inkolundaydı.Beşyüzkişiydiler. Galatasaray'a geldiklerindepalaskalı polislerlekarşılaştılar.Tepebaşı'ndangelen yollardakesiImişti.Tünel'deçevrildiler. Kaçanlar kaçtı. Emine'yle ldris yakalananlar arasındaydı. Yüksek Kaldırım'ın başındaki karakolunüçbcşodasınakilitlendiler. Ayaktaydılar. Tenleri birbirinc yapışmış, idrara bulanmışbekledilerikigünikigece. Komiserin karşısına birlikte çıkanldılar. Suçlanmasada açık duran deftere kırmızı kalemle eski Türkçeyazılmıştı:"Komünistlikistiyorlar". Emine, Kasımpaşa'da Nalıncı yokuşundakievinegötürüldü. Yoldaöğütlekarışıkgözdağıydı verilen, "Birdaha buraya düşersen ölünçıkar". Idris'ideFCurtuluşKarakolu'na yolladılar. öğütler de aynıydı, gözdağı da...Yenidentütündekiişlerinedöndülerama, içlerinde kaynayan şey bırakmıyordu ki çalışsınlar. Işe iki dakika geç gelen işçinin poposunavurulavurulakapınınönüncbırakılması, ycvmiyelcrden yerli yersiz yapılan kesintiIer...Nedildayanıyordunedcyürek. Bukaynamaydı karakola sürükleyen. Orada da iki üç tokatyiyor, salınıveriyorlardı. Önce söylentileri yayıldı, sonra "af'fın kendisi geldi. Laz Ismail, Seyit Atılan, Ibiş Aydınlatıcı, C'onga Ali, Tcllal Emin, Conga Alisalınanlararasındaydı. IçcrdebirNâzım kalmıştı. ldrishcm Türkiye Komünist Partisi'ni hem de bu isimleri öğrenmiş,öğren*1 EKKIN rııtı,\ıtı G 16 NİSAN 199? PAJAR KAKTFPE O Ğ U VFMK.İ. 6 5 0 0 0 0 , IL O 6 I 4 MAyıs YAYLA TURİZMİ Ayden'dı PANsiyoN kONAkİAMAlı TP. 8.000.000,TL + O 6 I 4 MAYIS KÖPKÜLÜ KANYON OLİMPOS. Siclc'dE KoN«kİAy* TP. 8 , 0 0 0 . 0 0 0 , 4 1 . + UUyiM O614 URrAHARKAN.NCMKUT UnfA ve NCMRUI'IA KOKAIIUMA YP 7 «»O.OOO.TI I | Q 7 Q 1 ( 1 ISTİKLAL C BEKÂR SK SAN HAN O u i r i i m NO 16/4 BEYOĞLU / ISTANBUL TEL (0 212) 293 91 95 252 30 39 FAX (0 212) 252 37 96