Katalog

9NİSAN 1995. SAYI 472 FESTİVAL 11 gözünde dil, çökmüş bitmiş bir şey ve belki de insanın hiçbir şeyi hatırlamaması daha iyi. Çünkü o zaman, hiç dcğilsc, ycnidcn her şeyi keşfetmeyebaşlayabilirsiniz. Ama filminenhoş yanı, yönetmcninbuciddikonunundizginlcriniaslaelindenkaçırmaması, filmini umutsu/.luk ummanlanndan hep uzakta tutmayı başarabilmesi. Aynı başarıyı daha ciddi ve daha kişisel bir konuyu, kcndi hastalığınıyansıttığı Sevgili Günlüğüm'dede gösteriyor. Üç bölümden oluşan filmin üçüncü bölümü "Doktorlar"da, önünü alamadığı kaşınmasına tcşhis koydurabilmek için doktor doktor dolaşan Nanni'yi izliyoruz. Her kafadan başka bir ses çıkıyor, Moretti 'yc kamyonlar dolusu ilaç için reçetclcr yazılıyor. Sonunda hastalığın bir cilt kanseri olduğu anlaşılıyor. Moretti de, hastalığının üstesinden geldiği gibi, sakınmadan ama keyifle eleştirmektcn kcy i fduyduğu I talyan topl um unun bu seferdetıpkanadınıbombardımanatutuyor. Sevgili Günlüğüm, herhalde "kişisel" Nanni'nin en "kişisel" filmi. Yalnızca son bölümü dcğil, her ikisi, "Vespamda" vc "Adalar" da onun hayatından kesitlersunuyor. I layatından vedünyayabakışından. Fellini'nin mirasçısı bu otobiyograf ik yönctmcn, umarız böy le devam cdcr vc piyasaya boyun eğmez, ortadan ilerleyen kervana katıImaz. Iloş katılacağını da sanmıyorum ya. Yapımcılann esiri olmaınak için, çok önccden kendi yapım şirketıni kurarak tedbirini almış zaten. Sacher Şirketi, adını Moretti 'nin en sevdiği pastaolan çikolatalı Sachertorte'den alan bir şirket. Moretti bu şirketle, arkadaşlannın filmlcrinin yapımcılığını da üstleniyor. Roma'nın merkezinde açtığı sinema salonunun adı da, Nuovo Sacher, yani Yeni Sacher. Şehrin en rağbet gören sinemalarından biri. Ayrıca, Sacher ödülleri de veriyor. Nanni Moretti, Sevgili Günlüğüm'e şöyle başlamış: "Sevgili günlük, yapmaktan her şeyden fazlahoşlandığımbirşey var." Moretti, belki dedünyanın,senaryoyazacağına günlük tutan tek yönetmeni. Sevgili bir günlük. "Hepbirsonrakifilmimdedahaazotobıyografik olma karan veririm"diyorama, bunun bir şakaolduğunu umut ediyoruz. Çünkü onu Moretti yapan,otobiyografikolması."lnsan ne kadar ileri gidcrse, çok ileri gitmiş olur" diyesoruyor Kızıl Güvcrcin'dcde. "Suskunluğakadar". Sakınha!^ Moretti 'nin en kişisel filmi "Sevgili (iünlüğüm ". kulüpte gösterilen film öyle uzun oynadı ve öylebaşarılıolduki, Moretti filmi 16mm'ye aktarmak zorunda kaldı. Tahmin edileceği gibi, filmin yönetmeni, senaristi ve başrol oyuncusu, kendısıydi. Tıpkı dahasonraki filmleri gibi. Aynı yıl, Taviani biraderlerin filmi Padre Padrone'deaktörolarakgörüyoruzonu.üene oyıl,CorradoStajano'nunllSovversivo'sundan senaryosunda Comencini ve Moscati ile birlikte çalıştı. Iki yıl sonra ise, ikinci uzun mctraj filmi, Ecce Bombo'yu yaptı. Söylemeyegerekbileyok,başkarakterininadıMichele, oynayan da bizzat Nanni. "Ecce Bombo", gençlerin kullandığı, aslmda pek anlamı olmayan birdeyiş. Yetişkinlerin dünyasının iki yüzlülüğü ve tutarsızlığına karşı duyulan öfke, umutsuzluk ve isyanı dile getiren birdeyiş. Ecce Bombo, klasman dışı olarak Canncs Film Festivali'ndegösterildi.Birsonraki filmi SogniD'Oroise, 1981 VenedikFilmFestivali'ndeyarıştı veJüriÖzelödülüaldı. Moretti artık, tanınan bilincn, yeni filmleri merakla beklenen biryönetmen olmuştu. Ecce Bombo gösterime çıktığı zaman eleştirmenler aşka geldi, takdir sıfatları bulmakta zorluk çektiler. Moretti'yi, Bustear Keaton, Federico Fellini ve Woody Allen'lamukayese cttiler. Aslındahiçdeyanlışmukayeselerdeğildibunlar. Moretti, etkileri son filmi Sevgili Günlüğüm'ünüçüncü bölümü "Doktorlar"da da açık seçik hissedilen Woody Allen' ın sıkı bir hayranı. Fcllini'ye olan sevgisini ise, hiçbir zaman saklamaınış, Keaton'agelince, Kuzey Amerika'nın,başkapınarlardanbeslenmeyi tcrcihedcn seyircileri onu isterbeğensin, ister beğenmesin, Italyan yönetmcnin, özclliklc bir komedyen olarak Amerikan komedilerinin büyük gcleneğine borçlu olduğudan hiç şüphe yok. Chaplin ve Keaton gibi, o da tam bir 'autcur.' Yazıyor, yönetiyor, oynuyor. Üstclik scssiz filmin bu ustalarından dcrsini iyi almış. Fiziksel komedidc usta (ki buııun en çarpıcı örnekleri,KizılGüvercin'dedeizlenebilir),görscl yöndcn de çok üstün. Bütün filmlcrındc "anarşikan"lardansonuna kadar yararlanması da, onu en parlak dönemlerindeki Marx Bridarler'e yaklaştırıyor. Çağdaş Amerikan yönetmenlere gelince, en fazla ortak yanı olan kişi, dedik ya Woody Allen. Metafi/ik kaygıları daha ön planda olan, komcdisini bunlarla dengeleyen bir VVoodyAllcn'ıandınyor Moretti. küşü karşısında üzüntü duyduğunu gizlemeyen Morctti'nin gözüylebir"ltalya'da komünist harekctin durumu" soruşturması. Kahramanı Michclc, umut veren genç bir politikacı, seçim öncesi bir televizyon shovvunda Italyan Komünist Partisi'ni temsil edecek. Ama bir araba kazası sonucunda hafızasını kaybcdiyor ve kendini, maça giden sutopu takımıy la birlikte bir otobüstebuluyor. Geçmişininatırlamayan, her şeyi ilk kezgören, yeniden öğrenen biri. Moretti rilmindc yüzme havuzunu, sosyal hayatın birmecazı olarak kullanıyor. Sutopu maçına paralel olarak Italyan Komünist Partisi'nin tarihinidesorguluyor,kendine özgü bir mizah duygusu, soytan ile Mösyü Hulot arasında bir tip olan Michele'siyle. Film, artık hiçbir anlamı olmayan dilinhızını, iletişimhastalığınıdaeleştiriyor. Morerti'nin Bireırtelektüel Yani, ille de mukayese etmek gerekirse. Yoksa Moretti, csin kaynaklarının adı kolaylıkla konulabilse dc, kopya nitcliğindcki ctkilerden olabildiğincc uzak. Bircntclcktücl vc filmleri dc bunu yansıtıyorama, bu kesime dahil olmayan kişilcri rahatsız etmektcn çok uzakfilmlerbunlar. Paldırküldürbirkomedinin dc ustası çünkü. Zekâsı, hikâyesine sızmış, onun için de Morctti'nin fılmlerine gülerken, elimizde olmadan bir yandan da ncyc güldüğümüz üzcrinde düşünmek durumunda kalıyoruz. Kızıl (iüvercin'dc komedi, filmin merkezindekisiyasisoruşturmanınaynlmaz birparçası.ZatenMoretti'yegörepolitikanın kendisı komik birsey. Kızıl Giivcrcin, hiçbir zaman Komünıst Partisi üyesı olmasada, komünist idealin çö Doğaya Merhaba! f Akdeniz Doğa Gezisi •> 'Gezmekten, görmekten yorulmak yok, şıkayetyok1 (Meke Kraterı, K Kanyon, Olimpos) Kelebekler Vadisi ve Datça i n ^ YP7.750.000 Kıyıların dantel gibi izlendiğı patikalarda yuruyuşler... Deneme: Dehen Sur "Ozgürlüğün Bıyolo|isı. "Proje: Çöptopyadosyası. Şehir: Beyoğlu'nda Fransız Sarayı Usta: Modern Türk Mımarısı'nın ustalarından Betıruz Çınıcı Gezl: Fransa'nın Atlantık kıyılarından bir medcezır ulkesı. Gourme: Şarap Sanatçı: Çomlekçı Semra Ener Doğa: <c Bir Osmanlı koyu Sansarak HarranHasankeyfNemrut Kaçkarlar Karla kaplı yaylalarda yürüyüşler... Doğaya, tarıhe, geleneksel yaşama yolculuk! YP 7 750.000 Kaz Dağları Ege kıyılarına paralel patıkalardayız... Lutfvn ,ıyrmiılı brujuı ııteyını? ZambakSk.15/4, Beyoglu 251 05 66 / 245 40 08 I'OTCM;RAFK\ 1 5. sayı bütün bayilerde