Katalog

T A R İ Hacı Bekir 217. yılında S cne 1777. Bckir Ffendi Islanbul Bahçekapı'daki dükkânında şekercilik yapıyor. O /amaıı dükkânın bulunduğu çevre Haınidiye Medresesı diyc tanınıyor. Arkada hamam, yanı başında camii. Tüm esnaf ihtiyaçlarını buradan karşılıyor. (,'alışanlar dükkâmn üst katında kalıyorlar. Eski Osmanlı lıayatı burada bir katnpüs gibi. Bekir Efcndi bu dükkânda hem imalat, hem satış yapıyor. Hacı olduktan sonra Şekerci Hacı Bekir diye anılıyor. Maltalı bir ressam tarafından yapılan portresi şu anda Louvre Mü/.esi'nde. Ressum iki kopya yaptığı resmin bir eşini Malla'daki ailcsine göndernıis. Yönetimdc hep ailcden insanlar çalişmış.. Bir aıle ışletmesi. Şekerci Hacı Bekir Elendiden sonra oğlu Muhiddin işj yürütüyor. Daha sonra da oıııın oğlu Ali Muhiddin. Şu anda yönetinıde dördüncü kuşak var. Doğan Şahin bu kıışağm tcmsılcisı. Yönetim Kıırulu Başkanı. Sonra. kı/ları devralacaklar bayrağı. Şirkette ilk kadın onlar olacaklar. l'aal olarak görünmeseler de, birçok konuda bilgi vc söz sahibi olarak yönelinı kurıılundalar. Bekir Elendinin oğlu Muhiddin başa geçincc işi büyütüyor. Cîcliştiriyor. Muhittin Efendi'den sonra da oğlu Ali Muhiddin dcvralıyor ıdarcyi. Ancak. o sıralar yaşı çok küçük. Ailedeki kadınların ilki burada katılıyor yönetime. İ^c ulışıncaya kadaı Ali Muhıddin'in en büyiik yardımcısı annesi. Hacı Bekir işletmelerine dikkalini çektiği saray çevresi tarafından "Şekercibası" iinvanı veriliyor. Şu anda dükkânın duvarında asılı olan fernıanda "Hacı Bekirzadc Muhiddin Kfcndinin oğlu Ali MuhiddinV verilmişjir.,'' yazılı. Bin seki/yü/lü yıllann sonları. Avrupa'da seker imalatı başlıyor. O /amanlar burada bulunmayan şeker dışarıdan getiriliyor. Bunlarla (özellikle akide şekeri) imalatlar başjıyor. Daha öncelerı, şekcrler pekmezle, lokumlar pekmcv ve unla yapılıyormuş. l9(X)'lerde Almanlar'ın nişastayı bulması ile lokumun bugünkü fornıülü yerleşiyor. Nışasta ve şeker. Dükkândan alışveriş, yapan bir tngiliz turist ismini bilemediği bu şekere "Turkish Delight" 14 diyor. Böyle de tanınıyor. Bu olay ve isim nişasta ve şekerle yaşıt sayılıyor. Uluslararası Literatürde de Turkish Delight olarak geciyor. Yabancılar için bi/e ait ve gi'uel olan her şey "Türk Lokumu" diye tanımlanıyor. Daha önceleri Rahatül F'ulkum (gırtlağı rahatlatan) diye tanınan lokum, giM derek "Rahat l^okum a dönüşüyor. Eski deyimi ilc Lati Lokum. Bu eski ismi şimdilcrde yalnı/ ihraç edilen kutularda klıllanılıyor. Lokum olarak yerleşip, kullanılması da çok sonralara rastlıyor. Ali Muhiddin Bey, sarayın talimatı ılc Kahire'ye gidiyor. Kahire'de ve (daha sonra kapanan) Iskenderiye'deki dükkanlan kuruyor. Şimdi, yalnı/ Kahire'deki faaliyette. Beyoğlu'nda, Yeni Melek Sincmasının köşcsindc açılan şııbeyi giderek Pangaltı, Mısırçar^ısı, Beya/ıt ve Karaköy'dekiler takip ediyor. Zaman içinde bunlarm kimi istimlak ile, kımi tahliye ile kapanıyor. Şu an bunlardan dördii çalışıyor. Ankara'da açılan dükkan ise birtakım anla^ma/lıklar sonucu kapanıyor. Nevv York'ta açılan Şubc, yonetimi zor gelmeye başladığında distribütörlüğe çevriliyor. Fransa, italya'da da dcvam eden distribütörlükler kuruluyor. Doğan Bey eşi Aliye Hanım'la birlikte üstleniyor görevi. Ali Muhiddin Bey'in vefatından sonra imalatın yürütüldüğü Hacı Bekir, satış mağa/.alannın bağlı olduğu Ali Muhiddin Hacı Bekir olmak ü/.ere ikı anonim şirkete dönüşüyor. Dışa kapalı, sadece ailcden hisselere açık bu sirketler 1974 yılından beri faaliyette. Inşaat Yüksck Mühendisi olan Doğan Bey, Ali Muhiddin Bey'in damadı. 196566 yıllarında aile içinde kendisine de "Hasbelkadcr" vazifc düşmüş. "Bu iş el cmeği istcr" diyor, "Eskidcn hcr mahalledc bir aile şekcrcisi vardı. Şimdi ha/ır mal satılıyor artık. Ali Muhiddin Bey alaturka şekcrciliğe mutfak i^ji dcrdi. Stok olmadığı için gündelik reçelden lokuma hcr çcşit malı yapıp satnıak pahalı bir iş. Rekutx.>ti de çok. Mamiillcr iki iiç {•üııdcn sonra ycnilenir. MÜJjlerilor ta/.e mala yelirler. Kutudan ziyade paketlenirkcn görmck istiyorlar. Kalitc kontroliinü de kendileri yaparlar. Hskiden, ı^ckcr alnıak insanlar için giinlük programlardan biriydi. Dükkâna gelir ti'/.gahtarın hatınnı sorar, eleştirir, i>fc karışır on onİKj dadikadan önce ayrılnıa/lnrdı buradan. Vakit geçiriliyordu böylecc. Şimdi övle mi? İnsanlurın kaybedecck /aınanı yok. Bir iki dakikada bitirnıek istiyor alışvcrişini. O /anıanlar, ha/ır pişir, laze al inancı yaygındı. Bayramlarda hanımların birçoğu uzun kuynıklara rağnıcn kendileri gelip scçerlerdi. Hatırlıyorum Katin Rüşdü Zorlu'nıın annesi gelir, yanında çalışanlar için alışveriş yapardı. Siz Kclmcyin, isteyin gönderelim, dcyinct1, Onlar bana bütün bir sene hizmcl ediyorlar, ben de onlara bayramlarda hizmet etmek istiyorum, derdi. Tam eski terbiye, aİıskanlık. En çok da Anadolu'ya Kİdenler alışveriş yaparlardı." Hacı Bekfr'don bir kutu lokum Bir kutu lokum için üç gün ge rckıyormui). Bir gim imalatı, bir gün dinlenmesi, bir gün de kesilip kutulanması içm. Eskiden müşterilerin islediği boyulta kesilen lokumların büyüğü makbulmüV 332 cm. boyutları neredeyse sabitleşmiş. Şimdiki 1,5 cm'lik boyutıı artık standarta dönmüş. Daire içinde, üst kısmında Ali Muhiddin Hacı Bekir ya/ısı, kazanılan ödiillerin amblemleri, alt kısmında BONBON TURC CONFISEUR HAJDİ BEKİR A.M. TEStS TARİHİ 1777 yazılı olan ilk logoları. Kimi paketlcrde kullanılıyor hâlâ. Şimdiki beyaz zemın üzerine yeşıl harflerle isminin yazılı olduğu ambalaj kağıtlarını kullanmaya başlayalı elli yıldan îazla zaman geçmis,. Bugünlcrde kalabilen fotoğraflarla Bahçekapı'daki dükkan aslına enuygun şekliyle restore edilmiij. "Bizden sonra yapsatcıların eline geçmesin diye müracaat edip, "Şckerci Diikkânı" olarak tcscil ettirdim. Bu diikkânı gelenekleriyle, aslına uygun bir şekilde korumaya çalışıyorum. Canlı tutabilmck için climi/den geleni yapıyoruz." Doksana yakın personelin arasında üç nesildir burada çalışanlar var. "Iş gencllikle uslaçırak ilişkisi ile öğreniliyor. Bir anlamda lonca sisieminin moderni/.e cdilmişi." Böyle bir şeyi başarmak ne çok şey ister. Sevgi ister, azim, güç, duygu ister. Ençokdaheyecan. 4 1993SAYI 381 C U M H U R İ Y E T DEROİ 1 1 T E M M U Z