Katalog

B E D R İ DORTTEKERLEKTEN Z E N G İ N K U Z U C U TOFAŞ: Yirmisinde 1 bir delikanlı. .. ubat ayının 12'sindeTürkiyemizin en buyuk otomobil üreticisi olan Tofaş'ın 20. kuruluş yılı kutlandı. 20 yıl önce çağdaş tekniğin en ileüstemlerini yurdumuıa getirerek uluri Hste sal otomotiv sanayimizde yeni bir dönemin temelini atan Tofaş Türk Otomotiv Fabrikası, 8 yıllık bir uğraştan sonra Bursa'da kurulmuştu. Bu sürenin yaklaşık iki yılı fabrikanın inşaatı ve makinelerin montajı ile geçmiş, inceleme ve hazırlık dönemi ise diğer altı yılın önemli bir bölümünü götürmüştü. Bu süre içinde, Fiat'ın Türkiye distribütörü Egemak, Torino'ya giderek şirket yetkilileri ile projeyi görüşmüş ve dönemin hükümet yetkilileri de ülke ekonomisi üzerindeki sürükleyici rolü üzerinde ikna edilerek özel bir Tofaş kararnamesi ile teşvik edilmişti. BursaYalova karayolunun 19. kilometresine rastlayan toplam 775 bin metre karelik alanda tarlalar satın alınarak bunların bir kısmı üzerine fabrika kuruldu. Bu arada fabrikanın yanına uzun bir deneme pistinin de kurulması düşünülmüştü. Açılışın yapıldığı 1971 yılının 12 şubatı, soğuk bir kış günüydü ve hangar büyüklüğündeki fabrika binası ısıtılamamıştı. Üstelik çevre halkı olup biteni görmek için yan pencerelerden içeri salkım saçak uzanmıştı. Davetliler arasında, Koç Holding Başkanı Vehbi Koç, Başbakan Siileyman Demirel ve seçkin bir sanayici ve devlet adamları grubu vardı. Fabrikanın montaj hattında, Fiat'ın son yıllarda çıkardığı en başarılı aile otomobili olan "124" modeli yer alıyordu. Bu dört kişilik, dört kapılı, kübik karoserili aile otomobili, zamanın ileri tekniği sayılan dört tekerlekte disk frene ve oldukça ekonomik ve yüksek devirde çalışan (5600 devir/dakika) 1200 cc. hacimli motora sahipti. Otomobile verilen "Murat" ismı ise iki bakımdan uygun düşmekteydi: Bir kere, otomobil sahibi olmak herkes için "murada ermek"ti, öte yandan bu ad, 'Bursa Sancak Beyi' ve Murad Hüdâvendigâr'ı anımsatıyordu. Yapılan yatırımın önemi ve otomobilin özellikleri Uzerine ilk konuşmayı Vehbi Koç yaptıktan sonra kürsüye Başbakan Süleyman Demirel geçti. Yapılan yatırımın elbette ki o dönemin iktidardaki partinin planlarında önemli bir yeri de vardı. Bu sebeple konuşmanın sonuna doğru Demirel, kendinden önceki konuşmacı Koç'a dönerek "Vehbi Bey, Vehbi Bey," dedi; "Bu tesisleıi kurmak için teşvik istediniz, verdik; gümriik muafiyeti istediniz, olur dedik; Italyanlan getirttiniz, lisans anlaşmasını yapmanıza olur dedik... Ama şayet işçimi, memunımu..." Sonra pencerelerden sarkan köylüleri göstererek "Bu halkımı otomobil sahibi yapmazsan, bil ki elim yakanda, senden hesap TOFAŞ'ın BursaYalova karayolundakl fabrlkasında üretim, 1971'de "Murat 124"lerle başlamıştı. Aralık 1973'de fabrika, "elli binlncl" Murat 124'ü ürstti... Motorlu araçlar mini rehberi WHITE (Kamyon): Amerıkan yapımı ağır nakhye TIR çekıcılerınden birkaç naklıyat şırketınln elinde ışletilmektedır Sağlam ve dayanıklıdır. VVILLYS (Otomobil): Amerıka'da JEEP marka araçları ureten fırmanın başarısız gırışımı ile 195O'lı yıllarda çıkarılan bınek tıpının ısmıdır ve birkaç örneğı yurdumuza getırılmıştır WOLSELEY (Otomobil): ingılız BMC şırketının değışık ısımler altında çıkardığı ve bu gun ise ortadan kaybolan markalarından bırıdır Konsolosluk satışları ile yollarımızda tek tük örneklerıne rastlanmıştır YUGO (Otomobil): Yugolsav yapısı Fıat lisanslı otomobıller son yılların ucuz otomobil ıthalatı çerçevesınde getırıllp satılmıştır. ZAZ (Otomobil): Ucuz otomobil ithalatıyla gelen küçük ve dayanıksız bir Sovyet otomobilidir. Firma kötü ımajını değlştırmek için bugün markasını da değıştırmıştır. ZEPHYR (Otomobil): Ayrı bir marka halınde çıkarıkJığı halde aslında bir inglllz Ford'u olan Zephyrlerın dığer bir tıpıne de Zodlac denılmıştır Örneklerıne tek tük rastlanır ZİL (Otomobil): Sovyetler Bırlığı'nde ımal edılen en büyük otomobil olan Zıllerın eskı modellerı taksı hızmetıne gırmış ve halen de hızmet vermektedırler NOT: Türkiye yollarında rastlanan motorlu araçlara ait mıni ansıklopedimızı burada sona erdırıyoruz. Zaman geçtıkçe daha bırkaç yenı marka daha bu listeye ilave edılebilır. Bugüne kadar sıze naklettıklerımızın sayısı 164'u bulmuştur Bu arada atladıklarımız da oldu tek tük. Saygılar sorarım" demişti. Ancak ülkenin siyasi konjonktürü bir ay sonra önemli bir değişiİdiğe uğradı. O ilk ayda 12 adet üzerinden yapılan günlük üretim, kısa bir süre sonra günde 80 Murat 124'e, 1974'te ise günlük üretim 120 üniteye yükseldi. OYAKRenault tarafından ikinci bir fabrikanın da kurulmuş olmasına rağmen ürctilen her araç satılıyordu. 24 Aralık 1973'te üretilen 'elli bininci' Murat 124, iki gün sonra satılan ilk elli bininci otomobil olarak alıcısına teslim edilmişti. 1977'de tüm Fiat fabrikaları ile birlikte üretimine başlanan "131" modeline geçildiğinde fabrika alanına ek tesisler de ilave edilmişti. Otomotivde çok hızlı bir gelişme dönemi yaşamyordu ve hızla artan talebin gerisinde kalmak mUmkün oluyordu. 1980'li yılların başında ise zor günler yaşandı. Halkın alış gücü düştükçe üretim de düşüyordu. Yatırımlar bir süre durduruldu, ancak otomobillerde çeşitleşmeye gidilmek maksadıyla "Doğan", "Şahin" ve "Kartal" olarak üç tipe yer verildi. 1985'ten sonra halkın otomobillerini değiştirme süreci hızlanınca satışlar yeniden tırmanış gösterdi ve her yıl yeni bir rekor yaşandı. Tofaş yıllardır elinde tuttuğu yüzde 50'nin UstUndeki pazar payını arttırmaya devam etti. 1988'e gelindiğinde Murat 131'lerin denenmiş şase aksamı Uzerine yepyeni bir karoseri oturtuldu ve satışlar yeniden tırmanışa geçti. 3 Temmuz 1989'da ise beş yüz bininci Murat'ın üretimi gerçekleşmişti. C U M H U R İ Y E T Fabrika ek tesislere yatırım yaparak kapasitesini bir kat daha arttırıp üretimini yılda 100 bin adede yükseltmiş oldu. Geçen yıl üretim 88.812 adede yükseldi. Ancak otomobil kredisinin de satışları oldukça kolaylaştırdığı bir dönemde olmamıza rağmen ülkemizde otomobilin kullanım yaygınlığı halen AT standartlarının çok altında sayılır. Bugün ortalama 40 kişiye bir otomobil düşmekte ki bu rakam en yakın komşumuz Yunanistan'a kıyasla bir misli fazladır. Büyük şehirlerimizde motorlu araçların yarattığı çevre kirliliği ve trafik sorunları ise daha çok otomobilin kullanıma sokulmasını engelleyebilecek düzeyde seyrediyor. Otomobil sahipliğinin özendirilmesinin yanı sıra otomobil yapımcıları çevre sorunlarına karşı duyarlı olamadılar. Tofaş'ın ise bu konuda lisansör fir ma Fiat'tan alabileceği bir örneği var. Geçen yıl satışları yüzde 10 gerileyen Fiat grubu, yatırımı durdurmaklansa tüm otomobillerine şimdiden egzoz kontrol cihazları takmayı kabul etti. ltalyan hükümetiyle birlikte gerçekleştireceği bu girışimde Fiat, AT'nin 1993'te şart koşacağı emisyon standartlarına bir yıl önceden ulaşacak. Ayrıca halen kullanılmakta olan otomobillerde zararlı egzoz gazlarını yüzde 50 azaltacak bir başka cihazı da pazarlamayı üstlenmiş bulunuyor Fiat... Bütün bu gelişmelerin ışığında, yerli otomobil yapımcıları arasında bulunan Tofaş'a, yirminci kuruluş yılında, "Darısı başımıza" demek isteriz. 4 0 E R 8 İ 1 0 M A R T 1 9 9 1 S A Y I 2 8 1