Katalog

Adem ile Havvafnın yeniden doğuşu Bugüne dek kalın bir is tabakasının altında kalmış Rönesans ustalarının freskleri, birer birer gerçek renk ve biçimlerine kavuşuyor. nce Roma'daki SiMine'de buyük bir şaşkınlığa uğrayacaksınız. Karşınızda pırıl pırıl bir Michelangelo! Sarı ve yeşili tutku derecesinde kullanan Michelangelo'nun bu gUzel renkleri yuzyılların isinden pasından kurtulunca, kilisenin bin metre kareye yaklaşan tavanı daha yukanya çıkmış sanki! Sonra Floransa'ya gittiğimizde bu ebedi Rönesans kentinde Brancacci Şapeli'nde şaşkınlığınız tam anlamıyla bir şoka dönüşecek. Işte Masaccio da rengârenk. Özellikle kırmızılarda bin bir kırmızı içinde kendini kaybetmiş bir Masaccio karşınızdaki. Avrupa Rönesans'ın "yeniden" doğumunu kutluyor. Rönesans sanatının başyapıtları olan unlü fresk kompozisyonlar birer birer gerçek renklerine kavuşurken, sanat tarihinin en büyük yargıları alt Ust oluyor. Konuyla ilişkin kitaplar değerlerini yitirdi. (Rönesans sanatı üzerine Batı dillerinde yazılmış kitapları yan yana koyduğumuzda dünyanın çevresini bir buçuk kere dolaşacak bir uzunlukla karşılaşıyoruz.) Genç sanat tarihçileri için "yüzyıllann şansı" olarak değerlendirilen bu durum, ünlü kitapevleri arasında gizli bir rekabeti de başlattı. Italya, Rönesans'ın "yeniden" doğumunu birbiri arkasına açılan büyük sergilerle kutluyor. Floransa'da "Masaccio ve Çagdaşları", Venedik'te "Tiziano", Padua'da "Bellini'den Tintoretto'ya" sergileri bu çerçevede şimdiye dek açılan önemli sergilerden sadece bir kaçı. Beş yüzyıldan fazla bir /.amandan beri Sixtine Şapeli'nde, isler altında kalmış sanat şahaserleri, ünlü ttalyan restoratör P. Colalucci'nin denetimindeki bir grup uzman tarafından temizlendi. MichelanC U M H U R İ Y E T D E R B İ 10 M A R T 1 9 9 1 gelo'nun sadece dört yılda boyadığı freskler, temızlenmeli temizlenmemeli • tartışmaları ile birlikte iki yılda eski renklerine kavuşturuldu. Bu çok yuklu onarım masrafı, Japon televizyon kurumu Nippon Television tarafından karşılandı. Sixtine'nin yeni renkleriyle ilgili tüm yayın haklarını elinde bulunduran Nippon television, söylentilere göre iki yılda yaptığı tüm masrafları çıkaracak ve Brancacci Şapeli'nde, ttalyan Rönesansı'nın Unlii sanatçısı Masacoio'nun fırçasından çıkma Cennetten Kovulma freakindo Adem ile Havva çıplak yorumlanmıştı. Daha sonrakl yıllarda ise kilisenin baskısı sonucu Adem ile Havva'nın cinsel organlarının iistü, yapraklarla kapatılmif tı. Onanmdan sonra bu fresk özgiin biçiml içinde izleneblllyor. Onarım masraflarını Olivetti firmasının karşıladığı bu mekânda en ilgi çekici sahne sanatçının 17. yüzyılda boyadığı 1992'den itibaren bu projeden çok büyük copyright kazançları sağlayacak. Michelangelo'nun yeni renkleriyle izleyenleri âdeta büyüleyen Sixtine kompozisyonları, sanat tarihi açısından birçok yargının iflasını da gündeme getirdi. Rönesans'ın diğer önemli sanatçılarından biri olan Masaccio, önemli yapıtlarından biri olan Brancaccia Şapeli'nde yorumladığı dini sahnelerde, insan bedeninin tüm Rönesans boyunca verilebilecek en insani özellikleri, onu tanrılaştırmadan idealizeetmeden kattı. Brancaccia Şapeli'nin freskleri O. Casazza yönetiminde bir grup tarafından 198490 yılları arasında temizlendi. S A Y I 2 ( 1 Kovulma" sahnesi. O yüzyıl boyunca hiçbir sanatçı Masaccio kadar cesaretli olamadı, Adem ile Havva'yı çıplak olarak yorumlayan Masaccio'nun bu devrimci özelliği, daha sonra sansür edildi. Kilisenin yüksek baskısı yüzünden cinsel organların üstu yapraklarla kapatıldı. Bu freskte Floransa Okulu'nun en yüksek örneğini veren sanatçı, gotik eğilimler taşıyan hocalannın etkisine rağmen, atak tavnyla hem kendi sanatına ilginç bir üslup getirdi hem de "Floransa Geleneği" nin değişmesine yol açtı. Çok kötü bir durumda olan fresklerin temizlenmesi sırasında karşılaşılan en büyük problem, sanatçının bir bütün olarak tasarladığı duvar kompozisyonlannın özellikle 18. yüzyılda kötü kullanım yüzünden yer yer parçalanması ya da üstünün başka resim Adem ile Havva'nın "Cennetten lerle örtülmesi oldu. Onarım sonucunda ortaya çıkan diğer bir özellik de sanatçının perspektif kullanımında gotik eğilimi kırarak, resimlediği tüm binaları insan boyutuna göre boyaması. Mavi rengi kilisedeki tüm kompozisyonların arka fonuna yerleştiren sanatçının bu geçirgen renkle, boyadığı insan bedenlerinin birçoğu çıplaktır bu figürlerin dokusal özelliklerini ön plana çıkarmak istediği tahmin ediliyor. Michelangelo'da görülmeyen bir özellik var Masaccio'da; o, insan bedenine bir peyzaj gibi bakıyor, çıplak bedenin başlı başına kompozisyonu aşan bir güçte olması, dikkati çeken başka bir özelliği. Rönesans kültürü, insanlığm ayna karşısında kendini görebildiği bir kültürdür. Gerek Michelangelo, gerekse Masaccio'nun gerçek renklerine kavuşan freskleri, bize tüm Rönesans sanatçılarının aynalara ne kadar uzun süreler boyunca baktıklarını gösteriyor.^ 13