Katalog

S A 6 L I K Erdal Atabek Yaz sağlığında on başlık Bir yığın sorundan kurtulur insan yaz gelince. Ne soba yakmak ne palto giymek. Yıllık tatiller de mutlaka yazın kullanılır. Eh o halde hemen denize... Ama önce, aşağıdaki uyulması gerekli sağlık kurallarını okuduktan sonra. Tatil psikolojis Tatil psikolojisini bilirsek, biraz düşünürsek, tatilden hayatımızın doyumsuzluklarına çözüm değil 'de, beklenebilecek şeyleri beklersek hem biz daha rahat ederiz hem de çevremiz. Pek farkına varmayız ama, tatilin kendine özgü bir psikolojisi vardır. Tatil, kış aylarının, uzun sürmüş yorgunlukların, bıkkınlık veren çalışmaların, tekdüzeleşmiş bir hayatın doyumsuzluklarına karşı, insanı rahatlatan bir umuttur. Umut olması da doğrudur. Ama, bu umuda fazla yüklenmek, giderek, bütün doyumsuzlukların çözümünü tatilden beklemek olur ki, dünyanın en iyi tatili bile bu beklentinin karşılığjnı veremez. Sonuç, yeni bir düş kırıklığı, yeni bir doyumsuzluk, başka tür bir yeni yorgunluk olur. Bunların sonucundan da gene farkına bile varmadan yanımızdakilen sorumlu tutarız. "Gene tatili bana zehir ettin." "Senin yüzünden tatilden bir şey anlamadım". "Zaten kabahat sizinle tatile gidende". Bu sözleri bize söyleten, tatiie yüklediğimiz beklentilerdir. Tatil psikolojisini bilirsek, biraz düşünürsek, tatilden hayatımızın doyumsuzluklarına çözüm değil de beklenebilecek şeyleri beklersek, hem biz daha rahat ederiz hem de çevremiz. Y az ayları, bir diliminde tatil yapmak istediğimiz, sorun azaltan mevsim. Ne soba var ne palto. Giy bir gömlek, altına bir pantolon ya da etek, haydi dışarı. Ama vaz aylarının da sağlık sorunları var. Kısa kısa hunları görelim. Göz için pomat. Karın ağrısına karşı ilaç. Yara bandı. Pamuk. Küçük bir şişe, ağzı iyice kapalı tentürdiyot. Bu kadarı ilk adım için yeter. Hastalık da hemen keyfinizi kaçırmasın. Hastanızı yatırın. Dinlendirin, ilaçlarını verin. Başında beklemeyin. O da rahat etsin siz de. 1. Dinlenmek mi, eğlenmek mi, koşmak mı? İnsan genellikle bunlardan birini daha çok hedefler. Yorulanlar dinlenmek, sıkılanlar eğlenmek, kimileri spor yapmak ister. Doğrusu, hepsinin de yapılmastdır; dengeli, olçülü, birbirini ortadan kaldırmadan. Bunu yapmanın yolu da, kendini kendine bırakmayı bilmektir. Tatilde neleri yapmayı özlediğimizi düşünelim. Doğru gereksinmeler ortaya çıkacaktır. Hem dinlenmek hem eğlenmek hem spor... Kimseyle yarışmadan, kendimizle de yarışmadan. tstekle yaparak, isteklerimızi zorlamadan. 7. Alerjiniz var mı? Alerjiniz varsa, biraz dikkatli olmanız gerekecek. Güneş ışınlarına karşı duyarlı deri korunmak ister. Besin alerjiniz var, alerjiniz olduğunu bildiğiniz besinleri yemeyin. Onları başkaları yerken zevk alnıaya kendinizi alıştırın. Hem insan midye yemezse ölmez. Her bulduğunu yemek zaten iyi bir alışkanlık değil. Çikolatayı görmezden gelin. Bakalım yiyenler kalorisinin çok yüksek olduğunu biliyor mu? Bakın, onların bilrııediğini siz biliyorsunuz. Çikolata, diyetin canına okur. Yememekle iyi ediyorsunuz. Mehtaba çıkanlara küçük bir not: Ben ay ışığının alerjik konjonktivit (göz nezlesi) yaptığmı görmüştüm. Kolay bir önlem: Aya bakacağınıza yanınızdakine bakın. 2. Güneşten doğru yararlanmayı bilmek Sıcak çarpmasına uğramadan, derimizi kavurmadan güneşten yararlanmayı bilmek gerekiyor. En iyi zamanlar, öğleden önce saat 1011 araları, öğleden sonra 1617 araları. llk günlerde on on beş dakika. Yavaş yavaş güneşte kalma zamanım arttırmak, doğrusu. Sıcağın altında gevşeyip saatlerce güneşte kalmak, ne çare ki size ancak alev alev yanan omuzlar, sırt, göğüs, kollar, bacaklarla nasıl geçireceğinizi bilemeyeceğiniz bir gece verecektir. 5. Mideler, bağırsaklar ne âlemde? "Şundan bir l^kma", "ah, bunu özlemişim", "tadına bakmadan geçemem"ler arasında atıştırdıklarımız, sıcaklı soğuklu, açılı tatlılı, tazeli bayatlı bütün yediklerimiz, içtiklerimiz hep midemizden geçmek, bağırsaklarımıza gitnıek zorunda. Midemizde ara sıra yanmalar mı başladı? Hâlâ mide ekşimemiz geçmedi mi? Mide ne yapsın, ağzı dili yok ki. Yanar, ekşir, sızlanır, yüzünü asar. Biraz kulak verin canım. Sizin bütün arsızlıklarınıza katlanmak zorunda değil. Onun da canı var. Gittiğiniz her yerde kabız mı olursunuz? Suyundan mı bilirsiniz? Pek değildir. Dışarı çıkma alışkanlıklarına pek bağlıdır kalınbağırsaklar. Yeri, zamanı değişti mi, o da surat asar. Kalınbağırsaklann surat asmasıdır kabızhk. Işte, hafiften bir karın ağrısı, arkadan ishal başladı. Ya abur cuburdur ya bozulmuş bir yiyecek ya da mikroplu bir şey girmiştir. Perhize başlayın, dinlenin. Geçmezse ilaç gerekli. 8. Sıcak çarpmasını biliyor musunuz? "Kim bilmez güneş çarpmasını?" diyorsanız, sıcak çarpmasının güneşle değil, sıcakla ilgili olduğunu öğrenmeniz gerekiyor. Bedenin sıcak havaya uyumu, önemli ölçüde terleme ile ayarlanır. Sıcak çarpmasında terleme olmamaktadır. Beden tsı kaybetmediği için, kritik bir durum doğabilir. Aşırı sıcakta fazla hareket önemli etkendir. Kas krampları, başağrısı, tersiz, sıcak bir yüz, ateş yükselmesi önemli belirtilerdir. önlem ahnmazsa ciddi sorunlar çıkabilir. Önlem, kişiyi serin bir yere almak, bedeni soğutmak, bunun için de ıslak çarşafa sarmak, bol su içirmek olacaktır. Durumun düzelmemesi halinde mutlaka hekim gözetimi, bir sağlık kuruluşuna iletmek gerekir. 3. Deniz çok güzel, AMA... Deniz ne kadar güzel. Enginlere kadar masmavi görünüm. Artan sıcaklarda "gel bana" diyen bir serinlik... AMA... Bu AMA'ya dikkat. Yuzme, beden için en iyi sporlardan birisi. Yeni giriyorsunuz. Daha bedeniniz alışmadı. Açılmayın. Kıyıya paralel yüzün. Yorulduğunuz zaman sırtüstü dinlenme tekniğini bilin. Açılarak yüzmeyi seviyorsanız, yalnız gitmeyin. Yanınızda bir iki arkadaşınız olsun. Bu yaz gene boğulanlar olacak. Dikkat!.. 9. Yazın trafik sorunları artar Biliyorsunuz, yollar kalabalık. Sıcaktan bunalmış sürücüler. Bir an önce gideceği yere varmak için sabırsızlanan insanlar. Gaz pedalına dayanan ayaklar. Trafik kuralına uymak diye bir sorun, lügatımızda yok. Siz trafiği düzeltemezsiniz, ama kendinize dikkat edebilirsiniz. Karşıdan karşıya geçerken bile dikkatli olun. Hele geceleri. Yaz geceleri, alkollü araç kullananlar eksik olmaz. Gezmeye çıkanlar, gittiği yerden dönenler, keyif için hız yapanlar. Hepsi var. Aracınızı yavaş sürün. Siz de bilirsiniz, bir iki dakika fark eder. Kimseyle yarışmayın. Oto çılgınlarına uymayın. Siz kaza yapmazsınız da, kazaya uğramamaya bakın. 6. Mikroplar pusuda bekler Üşütün, terinizi UstUnüzde kurutun, sıcakmış soğukmuş aldırmayın ki, boğazınızdaki mikroplar bademciklerinizi şişirsin, bağırsaklar da harekete geçsin, ateşiniz çıksın, tatil de zehir olsun. Unutmayın, su uyur mikrop uyumaz. Kendinizi kaptırıp gittiniz, biraz dikkat edin canım. Çevrenize de, "bunun hastalığı hiç bitmez" dedirtmeyin. Yanıruza ilaç almadınız değil mi? Tabii, onca telaş arasında çıkarken aklınıza ilaç mı gelir? Şimdi ne yapacaksınız? Bakın bakalım, tatil yapmaya gelmiş bir doktor var mı oralarda? Yoksa, komşularda ilaç bulunur mu? Neyse, siz tatile daha çıkmadınız. Yanınıza ilaç alın. Neler mi? Antibiyotik. Ağn kesici ilaç. tshale karşı ilaç. Kulak için damla. 4. Hafif yiyeceklerin içeceklerin tam zamanı Sebzeler, meyveler bollaştı. Fiyatlar pek düşmedi ama ona doktorlar çare bulamaz. Sıcakların iştahı kesmesi bir avantaj. Domates, salatalık, beyazpeynir, bir iki dilim ekmek bile yeterli. Izgara etler, ızgara balık, şöyle doyumluktan çok tadımlık bile yeter. Az yağlı zeytinyağlılar olabilir. Makarnalar, pilavlar, börekler, tatlılar liste dışı. Hem hafifsiniz hem doyuyorsunuz hem de sofra keyfiniz yerinde. İçeceklerin en iyisi su. Ayran. Hafif soğutulmuş. Içkiyi azaltmanın da sırasıdır, ne ki tersine arttırılır. Siz azaltın. Rahat edeceksiniz. Şimdi de sonra da. 10. Yeni konuğumuz: AIDS Ne yapalım, bir beladır başımıza geldi. Şimdilik korunmaya çalışıyoruz. Yanınızda bir kere kullanıhp atılan enjektör bulundurun. Bir iğne yapılması gerekebilir. Yanınızda bulunsun. Kan nakli gerektiğinde dikkat. Meraklısına not: O birbirinden güzel turist kızlann hiçbiri güvenilir değildir. Yakışıkh delikanlılar. Uçkura dikkat. Son pişmanlık fayda vermez. D Gelin, biraz biz bize konuşalım. Tatile kendimizi götürelim, dertlerimizi değil. Dertlerimiz dert. Onları biraz rafa koyalım. Zamanı gelince çözülecek diyelim. Kendini aldatmaksa öyle olsun. Kendimize biraz nefes aldıralım. Oldu mu? Çevremizi yönetmeyi de bırakalım. Onlar da kendini idare etmeyi artık öğrensin. Biraz bildiklerini yapsınlar. Hem bakalım ne istiyorlar. Karışacağımıza dikkat edelim. Onları yeniden tanımak için işte fırsat. Doğaya bakalım. insanlara bakalım. Kendimize bakalım. Bunun için ne kadar az zamanımız oluyor. Kendimizi rahat bırakalım. Neşe, keyif, hayatın tadına varmak, kendini rahat bırakmakla başlıyor. Gevşeyelim biraz. Yaşamak güzel şey be kardeşim. Şairimiz böyle demiş. Değil mi? 22