Katalog

Yönetmen Bertolucci,"Kameramı hep gerçekten yaşanmış mekinlara Pu Yi'nin yafamoykiuü, "Mitolojik bir varhğın kırpıntılara dönüşmesi" idi. doğrulttum" diyor. "Son tmparator" fllminde, yönetmen Bertolucci'rtin amacı, egıotivnin ötesine geçen gorüntuler yakalayabttmektl. Mitolojiden yeryüzüne... Son Çin tmparatoru Pu Yi'nin yaşamöyküsünü aktaran Bertolucci, bireyin kişilik değişimini, ülkenin değişimiyle iç içe ele alıyor. 'Son împarator" filminin yönetmeni Bertolucci Pu Yi'yi anlatıyor B ertolucci deyince, "Paris'te Son Tango" filmini hemen anımsar birçok sinemascver... Buna, ünİU ttalyan yönctmeninin "1900", "Başkaldırmadan önce", "Konformist" gibi filmleri de eklenebilir. Üst üste beş yıl kameradan uzak kalan Bernardo Bertolucci, gecen yıl bUyük bir yapıtla yeniden işinin başına döndü. Bütünüyle Çin Halk Cumhuriyeti'nde çevrilen Bertolucci'nin bu yeni filmi, son Çin tmparatoru Pu Yi'nin yaşamını, imparatorun anılarına dayanarak yansıtıyor. Filmin oyuncularının, Çin Tiyatrosu'ndan, Arthur Mlller'ın yardımlarıyla seçilmesi, Bertolucci'nin işini oldukca kolaylaştırmış... "Son Împarator" adını taşıyan filmde, imparator rolünü de Peter O'Toole oynuyor. Mao Zedung'un Kültür Devrimi'nden önce, Çin lmparatorluğu'nun son temsilcisi Pu Yi'den, yönetim hicbir zaman "komünist" olmasını beklememiş, istememiş. împarator, idam da edilmemiş. "Halkın bir hizmetkârı" olarak, botanik bahçelerinde bahçıvanlık yapmaya başlamış... Bertolucci'nin, "Son Împarator" filmi, Imparator Pu Yi'nin olduğu kadar, Çin Devrimi'nin de öyküsünu aktaran görkemli bir film. Italyan Panorama dergisi muhabirlerinin Bertolucci ile yaptıklan ve bazı bölümlerini aşağıda yayımladığımız söyleşide, ünlü ltalyan yönetmen, kendi filmi, Împarator Pu Yi ve Çin hakkındakı görüşlerini belirtiyor: Çin'in geçmlşi bakkında bir film yapmak nereden aklınıza geldi? Kendimi, egemenliği altına girmeye basladığım ttalyan sinemasından kurtarmak için... Artık ltalya'yı Mvmiyor musunnz? Yaşamı tüketicUikle bir tutan, satın alarak yaşayan Batıyı sevmiyorum. Neden bu değerlcri temsil etmeliyim ki? Deng Şiaoping'ln felscfesinde de tttketmek insanın ana durtulerinden biri olarak görttnnyor... Tabii, tttketicilik buraya kadar geldi. Bekleyip göreceğiz. Çinliler gerçekten sosyaiizm ve kapitalizm arasında bir yol mu anyorlar? Bakalım aradıklan yol pratik, uygun bir yol mu? Amı Împarator PuYi, bir katıhk örnegi degildi... Başlangıçta degildi. Sonra bu "Göğün Oğlu" bir değişime uğradı. Her şeye egemen imparator sendromundan, olağan insana dönüştü. Tarihin kendl kadar olaganüstu bir olay... Ama bu evrensel bir temadır. Tabii, son çağda hiçbir kimse, onun gibi, durağan klasisizmden, üstelik bir halk devrimi ile çağdaşlaşmaya gecmemiştir. Film hangi zamanda, nasıl başlıyor? 1950 yılında PuYi, tutuklu olduğu Sibirya'dan Çin'e getirildiği zaman. öldurulmesi beklenmektedir. Ama onu çok şaşırtan bir şey olur ve yeniden eğitilmek Uzere tutukevine konur. Ama hlç de pi?man degildi, degU mi? Zorlama bir terapi uygulanıyordu. Tutukevinin müdttrü, insanın her zaman doğal özüne dönebileceğine inanıyordu. PuYi'ye, "Yanlışlannı anlamalısın, anlamak için onian yeniden dttşnnmek ve yargüamak zorundasın. Sonra degişebilirsin. Yoksa ömttr boyu tutuklu kahrsın" diyordu. Hangi konuda pifman olmak zonındaydı? Sadece Japonlarla yaptığı işbirliğinden ötürü, yoksa kimse onu "imparator" doğduğu için suçlamıyordu. Ama ijbirligi, onun tahtını kurtarabilmesi için gerekliydl... Başka bir şey bilmiyordu ki... Deneyimlerinin ufkunda gördüğü sadece oydu. Daha 18 yaşındayken, Yasak Kent'ten kovulmuş, imparatorluğu sona ermişti. Ama 18 yaşından önce de pespembe bir yasam surmemişti. 6 yıldır tutukluydu... Evet, ama gene de güçlüydü. Isterse önüne geleni idam ettirebilirdi. Çin'e sahip olamadan, Çin'in "imparatoru" olduğunu biliyordu. Hlç tesUm olma ayı dilsUnmedi mi? Dayanıyordı Gerçeklerden kaçmak istiyordu. Bir sahnede, imparator' kentin güney kapısına giden tünele girer bi sikletiyle. Tünelin Otesinde, hiç göremediği, "Sesler Kenti"Pekin vardır. lmparatorluk askerleri diz çökerler, ama son ra kapıları kapatırlar ve imparator karanhkta kalır. Anlar ki egemenliğin bedeli, özgürlüğun yitirilmesidir. Yeniden egitilme sırasında neler olurî Yanlışlanm anlar. Onlan inceler, aayla analiz eder. Ona üç veya dört kez öz yaşamöyküsttnü yazdınrlar. Bu benim Mark Peploe ile birlikte yazdığım senaryoya da temel olmuştur. Zahmetli bir iştir onunki. Sonunda, Çin bir "savaş suç lusu"nu yitirecek ve PuYi kendi kendisini bulacaktır. Psikanalizi tanımayan bir ülke için, oidukça ilginç, Freudvari bir mutlu sona benziyor bu... Ben filmde bizim Batılı görüş açılanmızı kullanmamaya gayret ettim. Bizim kulturel değerlerimizi Çin'e katmamaya çalıştım. Kameramı hep gerçekten yaşanmış mekânlara ve insanlara doğrulttum... Freud'a gelince... Yeni yeni de olsa onun bazı yapıtlan Çinceye çevriliyor, ama Çin'de, geleneksel ve atalarından kalma bir ruhlar dünyası var. Bu, uzun devrim yülanndan sonra yeniden kendini göstermeye başlıyor. DUşünün, sadece Pekin'de, "Dörtler Çetesi" 900 tapınağı yok etmis. Marksist Çin "fUm teorisi", fUmlerin "ulusun gerçek yasamından köklere dayanmasını" buyuruyor. Yanlıs aniaşılmakUn korkmuyor musunuz? 'Son tmparator", bir propaganda filmi değildir. Ben işime kimseyi karıştırmam, buna dayanamam. Ama Çin, son yıllarda çok değişti. Beni en çok heyecanlandıran olay da, benim filmimde, bir kişiliğin uğradığı değişim anlatıhrken, Ulke de kendi değişimini yaşıyor. Çin, bence yeryüzünde en çok değişen ülke... D "Son tmparator"un önemli rollerinden btrini, Çin kökenli btr Amerikah, Joan Chen (sağda) oynuyor.