Katalog

KISA KISA KISA... Duvarcı tanrılar "lanrıların Arabaları" adı ile dılimize de çevrilen bir kitap bütün dünyada satış rekorları kırmış, "milyardor kitap" denmeye hak kazanmıştı Billmin henüz çözemediği sorunlar bunda söz konusu ediliyor, bu işlerı ancak başka dünyalardan gelen tanrıların yapmış olabıleceği ileri sürülüyordu. Bu tür işlerden biri do inkaların 110120 tonluk taşlardan yaptıkları duvarlardı. Her taş o kadar güzel yontulmuştu ki aralarına jilet bile sokulamıyordu. Şımdıkı kesici araçların olmadığı bir zamanda bu dev taşları kimler bu kadar ıncellkle yontabilmişlerdi? Son günlerde konuya ışık tutuldu. Kalifomiya Üniverslteslnden inşaat profesörü Protzen'e göre, kaya blokları sonsuz sabır ve ucuz el emeği sayesinde biçimlendirilebildi. Kesici araç olarak maden değıl, nehir taşları kullanıldı. Her kesici taş 34 kilo ağırlıkta idi. Profesör böyle taşlarla kendisl de kayaları yonttu. Peki, 100 tonu aşkın kayalar nasıl taşındı? Binlerce işçinin ucuz emeği sayesinde... Güneş enerjisi laboratuvan: Güneş enerjisinden daha büyük faydalar elde edebilmek için, dünyanm birçok tilkesinde açıkhava laboratuvarlannda deneyler sürdürülüyor. E 1 Hindistan'da yeni bir deneme: Halk tipi güneş enerjisi santralı Hindistan'ın kuzeyindeki Ladak bölgesinde, 254 köyün evleri ve seraları, "kara cisimler" tekniği uygulanarak güneş enerjisiyle ısıtılıyor. ışın yaklaşması, herkese baş doğrudan yararlanıyor. ka düşünceler getirir. Eski Ciüncş sıcaklığından, bir de aletli olarak bir şarkımız, "Kış geldi firâk yararlanıyoruz: Çukur aynalar ve büyuteçaçmadadır sinede yâre/vuslat lerle. Bunlar, ışığı bir noktada yoğunlaştıyinc mikaldı guzel fasl'ı rıp sertleştirerek kullanım sağlıyor. Cep bubahâre" der. Fasl'ı bahar, ka yüteci ile bir noktada yoğunlaştırılıp sertdınların, yuksek duvarlı, kafesli, haremli, leştirilen ışıkla sigara, kâğıt, saman gibi koselamlıklı evlerinden çıkıp kırlara gezinmeyc lay yanan cisimlerin nasıl tutuşturulduğugittikleri mevsimdi. O. Henry'nin bir öyku nu hepimi? görmüşüzdur. Bugun bu yolla sünde (Hırsız ve tlâhi), kahraman, altı ay su kaynatılıp buharlaştırılıyor; sonra, buhar, cezalı bir suç işleyip, baharı sıcak bir dam motor çevirerek elektrik Uretiyor. Bugun uyaitında beklemeyi tasarlar. Aile reisleri ya gulanan bu sistemde yüzlerce çukur aynakıt derdindedir. Akar, akmaz yakıt satan dan yansıtılan ışıklar bunların müşterek folar ceplerine girecek kârlan düşlerler. Dev küs noktasına konmuş bir kazandaki suyu let adamları ile bilim adamları yeni enerji kaynatıyor. Ama sistem henuz yaygınlaşmakaynakları için kafa yorarlar, fakat burun dı. larının dibindcki en büyük ve tükenmez Buyuteçle ışık yoğunlaştırıp sertleştirmeenerjiden (güneş enerjisi) geniş çapta yarar nin ilk denemesini Fransız Lavoisier, 1774'te lanmanın yollarını bulamazlar. Her türden yapmış: Bilgin, 130 santim çapındaki bir büyakıtın henuz bol ve ucuz olması yüzünden yütecin yoğunluk noktasına oturttuğu bir kolay kolay da bulamayacaklar. Bu durıı elmas parçasını yaktığı gibi kalay, kurşun ma gülenlerin başında, herhalde, güneş ge ve benzeri madenleri de çabucak eritmiş. liyordur. Nasıl gülmesin ki, hayat kaynağı Çunkü, buyütecin yoğunluk noktasında, sımız olan bu yıldız, örneğin tropik ülkeler caklık 3.500 santigrat dercccye gelebiliyor. dc, metrekareye, bir kilovat saatten fazla Çukur aynaların yoğunluk noktaları da enerji döküyor gün boyu. Bir yazar, buna (fokus noktaları) ışığı büyüteç gibi guçlengöre, sekiz kilometrekarelik bir alana dü dirip sertleştirebiliyor. Buna klasik örnek dişen güneş enerjisinin bütün lngiltere'de bir ye Arşimed in limandaki duşman gemilerigunde üretilen elektrik enerjisinden çok ol nı yakması gösterilir. hakat ben, bunun bir duğunu hesaplamıştır. masal olduğu kanısındayım. 150200 metre uzaklıktaki gemi yelkenleri veya tahtalarının yakılması için yapılması gerekli aynaların boyunu bir hesaplayın... Ayna fokus Güneşten yararlanmanın ilk şekli, onun nokıalarmın hesaplanması ile ilgili formul sıcaklığı ve ışığını doğrudan kullanmak. Bu bütün fizik kitaplarında var. nu da yapıyoruz. Tuz, deniz suyunu geniş Güneş enerjisinden araçla yararlanmanın alanlarda buharlaşmaya bırakıp geriye kabaşka bir türünü uzayda göruyoruz. Buralanı toplamakla elde ediliyor. Geleneksel da araç, selenium, silisyum (silicon) gibi madışsatım ürünlerimiz incir, üzüm, tütün, fısdenler. Bunlar, üzerlerine düşen güneş ışıtık, fındık güneşte kurutuluyor. Bitkiler, ğı ile elektrik akımı yaratıyor. Bu da, uzay hayvanlar da güneş sıcaklığı ve ışığından aracında kullanılıyor. 7 Agustos l^^y'da tırlatılan Explorer6 insansız aracında, ilk kez 8.000 güneş pili (cell) kullanılmıştı; 1 Nisan 1961'de fırlatılan Tirosl'deki elektrik ureten piller 9.600 idi. Ve kara cisimler Siyah renkli cisimlerin güneş enerjisini yutup kustukları hep bilinir. Sıcak ülkelerde yaz, kış beyaz giysi kullanılması bundan. Ülkemizde de yazın beyaz, kışın koyu renkli giysi gözdedir. Hatta, dilimizde, "Zürefanın duşkunu, beyaz giyer kış günü" diye bir de soz vardır (Zurefa, kibarlar, zenginler anlamına). Siyah rengin bu özelliğinden yararlanılarak sırf güneş sıcaklığı ile ev ve sera ısıtma denemesine büyük çapta geçılmiştir: Hindistan'ın en kuzeyindeki Ladak bölgesinde. Hindistan hukümeti, Ladak'ın 254 köyunun vc bir o kadar da serasının iirf guneşle ısıtılması için kurulacak tesislerin dörtte üç masrafını ustleneceğini açıklamış. Yöntem şu: Evlerin güneye bakan yuzleri siyaha boyanacak. Böylece duvar, guneş sürdüğu surece sıcaklık emecek. Tabii, duvar, sıcaklığı cmip dc saklayacak değil! Bir yandan emecek, bir yandan verecek. Gerı verilen fazla enerjinin boşa gitmemesi için, duvardan 810 santim uzaklıkta camdan bir duvar yapılacak. Camın uçları bütün duvara değecek. Yani, duvarın kustuğu sıcaklık cam örtü ile duvar arasında kalacak: Seralardaki gibi. Bu sıcaklığın evlere gitmesi için duvarın aitında ve üstunde dar uzun pencereler, daha doğrusu delikler açılacak. Isınan hava üst deliklerden girecek, soğuyan hava alt deliklerden çıkacak, tckrar ısınıp, tekrar eve girecek... Ladak, 3.000 metre yükseklikte bir bölge. Yılda 10 santim yağmur'bile almıyor. Gök, hemen hemen hep açık... Sebze ihtiyacı seralardan karşılanacak. Hunların ısıtılmasında ise siyaha boyanmış iki petrol varili kullanılacak. Bırinci varilde su, ikincisinde antifriz (antıfreeze) deren buzlanmayı önleyici biı madde var. Su varilde akşama kadar ısınacak; bu sıcaklık gece boyunca serayı ısıtacak. Bu yolla, bölgenin dön aylık ürün yetiştirme süresi (haziraneylul) butun yıla yayılacak. Durum biraz da Doğu Anadolu'nun durumuna benzemiyor mu? İlgili bakanlığımız, ya Hindistan hükumetinden ya da Ladak bölgesi başkenti Leh'te oturan Bölge Kalkınma Görevlisi S. S. Kapur'dan bilgi isteyemez mi? D Biber mideye zararlı mı, yararlı mı? Karabiberli, kırmızı bibcrli, çok baharlı yemeklerin mide için zararlı oldukları söylenir. Bunlar kanamaya yol açarlar. Ancak bunların ne kadarı kötü etki yapar? Konu, geçenlerde, Amerikanın uzay merkezlerinden biri olan Houston'daki Emekliler Hastanesi'nde araştırılmış. Dr. Davıd Graham başkanlığındaki bir ekıp biberli, baharlı yemek yedirilmlş hastaların midelerinde kan Izleri aramışlar. Bunların hepsınde fazla asıt ile potasyum kaybı (potasyum, kemiği sertleşlıren madde) görülmüş. Bahar ve biberın, mide zarında aspırin etkisi yaptığı saptanmış. (Birçok bakımlardan yararlı olan aspirin, suda ıvice eritilmeden uzun süre alındığında zararlı oluyor.) Uzmanlar biber ve bahann mideye zararı konusunda henüz kesın bir sonuca varamamışlar. f ] K Güneşten yararlanma Adamın kızdığını hıç göron olmamıştı Tartışmada bile .. Örneğin, uzun bir tartışma sonunda, bardağındaki bırasını suratına çarpan arkadaşına yanıtı şu olmuştu: "Bu, konuşmamızın sadet dışını oluşturuyor. Biz yine asıl konuya gelelim." Sadet dışı