Katalog

da konuşmunın geregi olmadığını," savunuyor. atölyelerinden lokantalara kadar, kayıtlı 140 Yabancı Gazetecıler Enformasyon Bürosu Şefi bin özel girişim var. Kuçuk özel işletmelere, Zoltan Zsabö ise kesin bir ifadcyle, "1956 gun devlet açısından bir tür "ekonomik izci" rolü cel değil!" diyor. oynuyor. Merkez Komite eskı Sekreteri ve eko1986 yılının Macaristan'ı, vatandaşlanna nomı uzmanı Rezsö Nyers, "Yenilikler piyasaya başka hiçbir Doğu Bloku ülkesmde görulme en hızlı burada ulaşıyor. Verimli olmayan famiş biı mal arzı ve seyahat dzgürlüğü sunu aliyeller en cabuk burada silinip gidiyor," diyor. Siyası afışler, Macaristân sokaklannı uzun yor. zaman önce terk cderek yerinı marka reklamMacarıstan'da, devletin ekonomiden kısmı larına bıraktı. Kızıl Yıldız, artık sadece birkaç olarak çekilmesi, ülkenin toplumsal yasamınresmi binada göze çarpıyor. da da değişikliklere neden oldu. lç politika daBudapeşte'de Deâk ve Vâci sokaklarının ke ha renkli ve daha ihtilaflı bir hal aldı. Gençsiştiği köşede, sütunları, çıkmaları ve dekora lik Birhği ya da sendika gıbi büyük örgütler tif süslemeleriyle görkemli bir bina yer alıyor. artık kendilerini siyasi ıtici güçten çok, üyeleSavaş öncesınde özel bir bankaya ait olan bu rinin çıkarlannı savunan kurumlar olarak göbinada bugün, Devlet Cielişim Bunkası bulu rüyorlar. Ülkede yapılan çeşıtli konuşmalaıa nuyur. Döner kapıdan içeri gıren müşterılerin Doğu'daki herhangi bir yerden çok daha açık çoğu başka bir yere sapmadan, hemen sağ ta ve samimi bir hava hâkim. rafa, tahvil ve bono servisine doğru yöneliyorlar... Halkın büyük bir bölümüne göre, MacarisSiyah bir tabelanın üzerinde, büyük bir bö tan'daki bu "liberal komunizm"ın kurucusu ve lümü ticari girişimler ve birkaç tanesı de ko kefili "Janos Amca", ulkeyi 30 yıldan beri yömünal işletmelerden oluşan Macar firmaları neten parti lideri Jânos Kâdâr. nın isimleri yazılı. Her birinin yan tarafında, BugUn 74 yaşında olan Kâdâr, bir yandan alım ve satım değerleri belirtilmış. Banka Mü Sovyetler'in güvenını korurken, bu arada vadürü Zsigmond Jârai, "Evet, bıırada kıymetli tandaşlarının buyuk bir bölümü tarafından bir evrak ticareti yapıyorıu. Ve eger mullaka oyle baba olarak kabul edilmeyi başardı. György nitelendirmek istiyorsanız, burası bir borsa," Dalos gibi muhalıf aydınlar bile, bu olgunun diyor. farkında. Dalos, "Kadar'ın ölumünden sonMacaristan, "kıymetli evrak" "hlsse senedi" raki dönem birçogunun tuylerini urpertiyor," kelimesinden kav'inılıyor piyasasına sahip ılk diyor. sosyalist ülke. Jâraı, bunu işlctmelerin yatırım Kâdâr, "Bize karşı olmayan bizdendir" poiçin paraya duyduklan ihtiyaca bağhyor. Ge litikasıyia halk arasında giderek daha genış kalişmelerin başlangıç yılı olan 1983'te, banka ta tılım sağlamıştı. Ancak bugun sosyal gerılımrafından çıkanlan (ahvilleri sadece devlet iş ler giderek artıyor. letmeleri satın alabiliyordu. Bir sonrakı yıl özel 60 yaşın üzerindeki 2 milyon Macar yaklakişılere de satın alma izni verildi. Bugün Ma şık 50 bin TL. tutanndaki maaşlarıyla, minicaristan piyasasında 130 kıymetli evrak var, ge mum geçim stnırında yer alıyorlar. Yılda yüzlecek yıla kadar bu rakamın iki katına cıka de 78'i bulan enflasyon oıanı karşısında, yacağı söyleniyor. Kıymetli evraklar yüzde 10 ve şam standartları giderek daha da düşüyor. ll'e varan bir oranla tasarruflara göre hayli yüksek faiz veriyorlar. Banka Müdürü Jârai, tahvil fiyatlannda çok az oynama olduğu ıçin, "Büyük spekülasyon yapma olanagının bulunmadığını" belirtıyor. Kıymetli evrak piyasasının kurulması, bundan 20 yıl kadar önce başlayan ekonomik reform sürecinin bir parçasıydı. Temel düşünceye göre, merkez planlama ve piyasa mekanizması birbirine bağlanacaktı. Macaristan'daki işletmeler, bugün daha fazla gırışim özgurluğüne sahipler. Fiyatlar, üretim malıyetlerinin yanı sıra arz ve talebe göre de belırleniyor. özel kişi ve gruplar devlet ekonomisinin hantal mekanizmasının yapamadığı ışleri, riskiyle birlıkte üstlenebiliyorlar. Bugün küçük butiklerden orta halli inşaat ışletmelerine, taksi şirketlerinden komisyon acentelerine, taınir Yeni düzenlemelerde de yaşlılara ve sosyal açıdan güçsüz diğer gruplara pek fazla şey düşmüyor. Çoğunluğunu gençlerin oluşturduğu 165 bin kışı, bugün sosyal konutların paylaştırılmasını beklıyor, ancak çoğunun umutları boşa çıkacak. Çünkü devlet, konut inşaatından önemli ölçude çekildi. 1985 yılında yapılan 61 bin konuttan sadece 6 bini sosyal konutlar için ayrılmıştı. Geri kalanlar ise, çoğu tasarruf sandıkları tarafından finanse edilip, satılan özel evlerdi. Bunun sonucunda, bırçok genç, ailesiyle birlikte dar bir mekân içinde yaşamaya devam etmek zorunda kaldı. Ülkedeki ııyuşturucu ve alkol sorunu ile, korkutucu boyutlardaki intihar olayları da dünyadakı en yüksek oran bunun sonuçlarından biri. Budapeşte'deki Parti Başkanı Kâroly Grösz'un da değindiği gibi, genelde "gelecek korkusu ve guvensizlik" var. Hükümet, vatandaşlanna açık bir yönelım sunamazken, yöneticiler ve ekonomi uzmanlan geleceğin nasıl olması gerektıği üzerinde tartışıyorlar. Kımisı, "ekonomik reformlarda fazln ileri gidildiğini" savunurken, kimısı de reform sürecinin yeterince hızlı ve planlı yürümediğı düsüncesinde. Rantabl olmayan büyük işletmelerden sübvansiyonun kaldırılması gcrektiğıni savunan bu grup, iş garantisini feda etmeye hazır görünuyor. Ekonomi uzmanı Jânos Kornai, "Tam bir işyerl güvencesi bircok dezavanujı da beraberinde getiriyor. Guvensizligin yaratlıgı duygu, uyarıcılık açısından gerekli," diyor. Macaristan'ın hangi yolu izlemesi gerektiği konusunda, bazıları Macar modclının geçen yıllarda dünya çapında topladığı ilgıyi bir yük olarak görüyor. Budapeşte'deki bir gazeteci, "Başan baskısı altındayız. Doğu'ya olduğu kadar Batı'ya da doğru yol üzerinde oldugumuzu ispatlamak zorundayız," diyor. D 1956'nın manşetlerinde Macaristan Cumhuriyet 2 Kasım: Macaristan Varşova Paktı'ndan çekildi 4 Kasım: Sovyet Rusya, Macaristan'ı kuşattıktan sonra dun muzakere masasına oturdu Macarıstan'a 1500 tank ve 7 tumen sokan Ruslar alay eder gıbı, dun artık yenı kuvvel getırmeyeceklerı hususunda temınat verdıler 5 Kasım: Peşte'ye yenı Rus taarruzu Başvekıl Nagy ve ıhtılalcı lıderler Ruslara esır duştuler Kadın ve çocuklar, Budapeşte sokaklarında Rus tanklarına saldırıyorlar Ruslar kukla bir hukumet kurdular Peşte radyosunun son mesa)i Son hurrıyet mucadelemızı yapıyoruz Ne yazık kı bu çok uzun surmoyecek Bıze yardım ıçın dunya ne beklıyor'" 30 Ekfm: DlŞ pOİltlka Omer Samı Coşar Bu ikı Sovyet beyanatı aşıkar bir surette gosterıyor kı Sovyet asken bırlıklerı Maca nstan'ı tahlıye etmek nıyetınde değıldırler Varşova Paktı azalarının çoğunluğu Rusya nın elındedır ve bunların böyle bir tahlıyeyı ıstemeyeceklen muhakkak olduğuna gore Sovyet tanklan da Macar topraklannda kalacaktır Son 48 saat zarfında Budapeşte'dekı komunıstıktıdann, komunızmı çokeıiecek tavızlerı nasıl yapabıldığı ve bunlar etrafında mutareke goruşmelerıne gıdebıldığı sualının cevabı da şımdı anlaştlıyor Ihtılalcılen Romanya dan alelacele getırılen Rus kuvvetlerı Peşto ye varıncaya kadar oyalamak' Kahraman Macar mılletı ıçın dovuş bıtmemıştır 3 Kasım: Ruslar Macaristan'ı tekrar ıstıla ettı Uç kol dan gıren Rus kuvvetlerı Vıyana Budapeşte yolunu kestı ve butun demıryoı larına el koydu Nagy nın şıkâyetı uzerıne toplanan Bırleşmış Mılletler yenı ıstılayı muzakereye başladı Eısenhovver yardım teklıf ettı 5 Kasım: Dünyada bu hafta / Samı Kohen "Macar Millı Mucadelesı ' Hurrıyet mucadelesının 12'ncı gL.nune «a dar Macar mılletı, Moskova nın boyunduruğundan Rus ışgalınden kurtulmanın sevıncı ıçınde ıdı O gece Ruslar memleketı tahlıye edeceklennı bıldırmıslerdı Ihtılal muvaflak olmuştu Hur. mustakıl ve tarafsız bir Macaristan doğmak uzere ıdı Mıllı mucadelenın 13 uncu gununde yanı dun Macaristan, tarıhının en karanlık en acı anlarını yaşamıştır Rus ıdarecılen Stalın devrıne taş çıkartan bir sıddel ve vahsetle bu hurrıyel hdreketını bastırmağa ka'kışmışlar, Macanstan ı bir harabeye çevırrnışıer dır Bugunun Budapeşte'sine, "ftoğu'nun f'aris'i" cleniyor artık. luna ktydarındaki kent, bııtun ihıişamıyla eski gozalıalıjjını da koruyor ayrıca... Macar ordusu: Toren oncesi, konmtan, askerinin çizmesini son bir kez daha parlatıyor. Macarıstan'da guzellik yarışması: Yariirna oncesinde, "MÎM Macarisıan" adaylanndan biri, verilen aradan yararlanarak telefonda urkudaşlanyla "gevezelik " ediyor. •= iranı Hürriu et 1 3 Kasım: Ruslar Macaristan'ı yenıden ışgal ettıler Macaristan ıkı defa Bırleşmış Mılletler don yardım ıstedı 5 Kasım: Macarıstan'da kanlı temızlık yapılıyor 6 Kasım: "Güleryüz politikasının sonu" Nızamettın Nazıf Tepedelenlıoğlu Budapeste'yı kana boyayan Kızıl Ordu, Macaristan 'da neye rastlarsa kırıp dökmekte, yakıp yıkmakta ve yok etmektedır Ama bu kızıl hıncın kahrettığı şey, sadece beyaz Macar hukumetınden veya hareketlnden mı ıbaretor? Kruşçef'ın babayanı hallerıne sempatı duyulmasına artık hıç ımkân kalmamıştır 11