Katalog

Sayfa: 6 AYINKONUSU DD D İR yandan sanayileşmeye katkı, bır yandan bankacılık ve bir yandan da özellikle giyimkonfeksiyon alanında önemli bir yer tutan tek kamu kuruluşu Sümerbank ekonomide 46 yıldır işlev yapıyor. "Sanayıleşme sürecine katkıda bulunması"amacıyla 1933 tarıhinde kurulan Sumerbank'ın ekonomideki ılk eylemi bir devir işlemı ıle bir kıralama işlemıne ilişkin. 1930'ların o bunalımlı yıllarında, Türkıye'de devletçılığin ağır bastığı ortamda, sanayı denılınce akla devletin geldiği dönemde Sümerbank 1.5 milyon lira sermayeli Feshane Mensucat T.A.Ş."y'ı devir almış. Sanayı ve Maadın Bankası'ndan devraldığı bu fabrika ile giyim sanayııne girmış. 1935'te ise, bu kez Hereke Fabrıkası'nı kiralamış ve işletmeye başlamış. Ancak, kısa bir süre sonra 1937 yılında bu ıkı fabrıkayı birleştirerek "Türkiye Yünlü Dokuma ve Yün tpliği Fabrikaları T A Ş. "yı kurmuş. Kurıuluş Savaşı'nın hemen ertesinde, daha sonra da dunyadaki büyuk ekonomik bunalım yıllannın etkisıyle yaralannl sarmaya başlayan Türkıye'de günün en önemli sorunu "gıyim" olmuş. Buna akla gelen her türlü elblse, gömlek, ayakkabı gereğıni eklemek olanaklı. Giyinmenln başlı başına bir sorun olduğu, kumaşın, pamuğun, ıplığin bulunmadığı bir dönemde devletçılığin tipik örneklerini Sümerbank vermiş ve halkın giyim gereklerlnl devletin karşılama yoluna gittiğinin bir simgesini oluşturmuş. 1930'ların sonlarına yaklaşıldığında Bakırköy, Kayseri, Ereğli, Nazilli dokuma fabrikaları arka arkaya Sümerbank yönetimine geçmiş. Bu kez kurulan şirketin adı "Türkiye Pamuklu Dokuma ve Pamuk Ipliği Fabrikaları T.A.Ş. "olmuş. Giyim sanayii dışında, genel olarak sanayileşmeye de el attığı için özellikle demirçelik sanayi ile kâğıt sanayii Sümerbank'ın geliştirdiği alanlar olmuş. Yıllar sonra "Türkiye Demir Çelik Işletmeleri" ya da "SEKA " adıyla anılacak olan ve devletin bu alanlarda önemli üretim katkıları bulunan demir ve kâğıt sanayiinin temeli bundan kırk yıl önce yine Sümerbank tarafından temellendirilmlş. Bir başka deyimle, demirçelik sanayii de, kâğıt sanayii de uzun yıllar Sümerbank'ın gölgesinde yetişmiş. B GIYIMDE DEVLET • I • Sümerbank ın20 pamuklu 6yünlü, 7 toprak ve sera mik, bir orman ürünleri, | bir yağ, bir valeks, bir deri ve kundura. bir de suni ipekfabrikast bulunuyor SÜMERBANK BÜNYESİNDE YARATICI ÇALIŞMALARA DA ÖNEM VERİLİYOR. Statü ve Yönetim Hukuk açısından bugün bir kamu iktisadî kuruluşu olan Sümerbank giyim sanayiinin yanısıra, kimya ile toprak seramik sanayı alanlarında da faaliyet göstermektedir. özellikle bankacılık alanında ve sanayiin kredilendirilmesinde katkısı bulunan Sümerbank, bugün 29 sınai, bir ticari olmak üzere 30 kuruluş, 3 fabrika, 7 iştirak, 3? banka şubesi, 23 Satış Mağazaları Bölge Müdürlüğü ve bunlara bağlı 405 satış mağazası, sermayesine iştirak edilen 36 şirket ile bir organizasyon niteliğindedir. Madencilik, halıcılık, ticari faaliyet ve pazarlama gibi ana dallar yanında asıl üretimde söz sahibı olduğu dokuma ve giyim sanayiinde Türkiye ekonomisi içinde önemli biryertutmaktadır. Sanayide toplam olarak 39 fabrika ile çahşmakta olan Sümerbank'ın şu anda 20 pamuklu, 6 yünlü, 7 toprak ve seramik, bir orman ürünlerl, bir yağ, bir valeks, bir deri ve kundura, bir de suni ipek fabrikası bulunmaktadır. Yan ürünleri dışında, bugün Sümerbank Türkiye'deki tekstil sanayi içinde yüzde 17'lik bir paya sahiptir. Tekstil üretiminde yüzde 17'lik payı sağlayan Sümerbank, bunu bir yandan pamuklu, bir yandan da yünlü fabrikaları ile gerçekleştirmektedlr. j • Türk tekstil sanayiinde yüzde 17 lik | bir oranla de vletin yerini temsil eden j Sümerbank ın yurt içi satışları sürekli j artarken, yurt dışı satışları gelişmiyor.. * Nazilli Basma Sanayii: 28 bln ton iplik, 34 milyon metre kumaş dokunmaktadır. * Adana Pamuklu Dokuma Sanayii: 11.5 bin ton iplik, 33.2 milyon metre kumaş dokumaktadır. * Malatya Pamuklu Dokuma Sanayii: 30 bin ton iplik, 19 milyon metre kumaş dokunmaktadır yılda. * Adana Çırçır Sanayii: 35 bln ton kütlü pamuk işlenmektedir. * Taşköprü Kendir Sanayii: 1600 ton siclm ipligi, 93 bin metre kumaş dokunmaktadır. * Izmir Basma Sanayii. 32 bln ton iplik, 30 milyon metre kumaş dokunmakta, ayrıca bir konfeksiyon birimi bulunmaktadır. * Denizli Pamuk Sanayii: 4700 ton iplik, 16.5 milyon metre kumaş dokunmaktadır. * Erzincan Pamuklu Sanayii: 4500 ton iplik, 12.6 milyon metre kumaş üretilmektedir. * Eskisehir Basma Sanayii: 3400 ton iplik, 24.6 milyon metre kumaş dokunmaktadır. * K.Maraş Pamuklu Sanayii: 2700 iplik, 13.3 milyon metre kumaş üretilmektedir. * Diyarbakır İplik Fabrikası: 4600 ton plik üretilmektedir. Verilen üretim rakamlarının tümü bir yıllık üretimi göstermektedir. Pamuklu ile ilgili olarak yönetimi Sümerbank'a ait bulunan "Pamuklu Sanayii Istırakleri" ise şunlardır: Bergama Pamuk Ipliği, Manisa Pamuklu Mensucat, Antalya Pamuklu Dokuma, Adıyaman Pamuklu Dokuma Sanayii, Karaman İplik ve Pamuklu Mensucat, Nevşehir Pamuklu Dokuma Sanayii fabrikalarında Sümerbank iştırakleri bulunmakta, bunlar iplik ve kumaş üretimi dışında, konfeksiyon blrimlerinl gellştirmektedirler. satışlarda 1976 yılında Sümerbank 6 mllyar 6 milyon liralık miktara ulaşmıştır. 1977'de 7 milyar 400 milyon lirayı bulan yurt İçi toplam tekstil satışı, 1078 yılında 10 milyar 300 milyon lirayı aşmıştır. Sümerbank'ın riışsatım(arında ise inlşçıkışlar görülmektedir. Yine son üç yıla bakıldığında, bunu görrftek olanaklıdır. 1976yılında 20 milyon 800 bin dolarlık dışsatım yapılmış, ancak 1977 yılında bu rakam 9 milyon 400 bin dolara inmiştir. 1978 yılında dışsatım değeri 11 milyon 900 bln dolara yükselmiştlr. Dışsatım değerlerinln böyle oynamasına karşın, Sümerba'nk tekstil ürünlerinln yurt dışında iyi bir pazar bulduğuna kuşku yoktur. Dışsatımların inip çıkması bir yandan AET'nln koyduğu tekstil ambargosuna bağlanırken, bir yandan da dış pazarlamanın yeteri ölçüde akılcı işlemeyişine baglanmaktadır. Ancak, tüm Türk tekstil ürünlerinin olduğu gibi, Sümerbank ürünlerinin de dış piyasalarda iyl müşterl bulduğu bir gerçektir. Sümerbank'ın bankacılık çalışmaları sonucunda elde ettiğl kâr yıldan yıla artmaktadır. 1976 yılında 40 milyon liralık kâr, 1977'de 54 milyona, 1978'de de 86.5 milyon liraya yükselmiştir. Bir buçuk milyar ticari mevduatı, 600 milyon lira tasarruf mevduatı bulunmaktadır. Yurt içi ve yurt dışında çeşitli alanlarda öğrenci okutan Sümerbank'ta halen 40 bin işçi, 7500'e yakın memur çalışmaktadır. Sümerbank'ın toplam faaliyetlerinden dolayı kârı 1975 yılında 223 milyon lira iken, 1978 yılında 900 milyon liraya kadar yükselmiştır. Ekonomi açısından asıl önem taşıyan katma değeri ise 7 milyar 800 milyon lirayı bulmuştur. % Yünlü Fabrikabn Pamuklu dokuma yanında yünlü dokuma ile ilgili Sümerbank fabrikaları şunlardır: • Defterdar Yünlü Sanayii: Sultan II. Mahmut tarafından fes üretimi İçin kurdurulan bu fabrikada şimdi iplik ve yün dışında, bayrak, battaniye, yünlü takım elbise üretilmekte, ayrıca konfeksiyon bölümü bulunmaktadır. • Hereke Yünlü Sanayii: Çeşltll kuruluşlar arasında gidlp gelen bu fabrika sonunda Sümerbank'ın denetimine geçmlştir. Yılda 226 ton iplik, 1.8 milyon metre kumaş üretilmektedir. • Bünyan YünlO Fabrikası: 500 ton yun ipligi, 850 bin metre kumaş Oretiml yanında, battaniye üretimini gerçekleştirmek yönünde girişimler sürmektedlr. • Merinos Yünlü Sanayii: 3500 ton İplik, 3 milyon 700 bin metre kumaş dokunmakta, konfeksiyon birimi çalışmaktadır. • Sümerbank Halıcılık Kurumu: 1140 ton halı ipligi üretilmekte, iplik vererek el halısı dokutulmaktadır. • Diyarbakır Yünlü Sanayii: 420 ton iplik, 480 bin metre kumaş üretimi dışında, halı da dokunmaktadır. Fabrikabr Sümerbank'ın pamuklu fabrikalarını şöyle sıralamak olanaklıdır: • Bakırköy Pamuklu Dokuma Sanayii. 4400 ton iplik, 20 milyon metre kumaş dokuma kapasitelidir. • Kayseri Pamuklu Dokuma Sanayii: 6900 ton iplik, 44.5 milyon metre kumaş dokuma kapasiteli. • Ereğli Pamuklu Dokuma Sanayii: 3540 ton İplik, 10.5 milyon metre kumaş dokuma kapasiteli. Aracısız satış ve Dışsatım Türk tekstil sanayiinde yüzde 17 ile devletin yerini temsil eden Sümerbank'ın yıllar itibariyle yurt içi satışları sürekli artma eğilimi gösterirken, yurt dışı satışlarında aynı şeyi söylemek güçtür. Son üç yıl incelendığinde, yurt içi