Katalog

19 ENERJİ karşısında 80.5 milyar kWh üretim sağlarken, 2007 yılında 24 bin 16 MW’lık kurulu güç karşısında 93.3 milyar kWh’lik üretim gerçekleştirmiştir. Buna göre 2002’de 100 birim karşısında 382 birim üretim elde eden kamu, 2007 yılına gelindiğinde elde Elektrik Üretim Gelişimi (milyon kWh) ettiği üretimi Yıllar Kamu Özel Toplam Kamu Payı Özel Payı 388.6’ya yükseltebilmiştir. 2002 80540.9 48858.6 129399.5 62.24% 37.76% Özel sektör 65654.8 74925.7 140580.5 46.70% 53.30% 2003 2004 69305.3 81393.1 150698.4 45.99% 54.01% santralları ise 2005 74340 87617 161957 45.90% 54.10% 2002 yılında 10 2006 85134 91166 176300 48.29% 51.71% bin 787.5 MW’lık 2007 93340 98218 191558 48.73% 51.27% kurulu gücü karşılığında 48.9 milyar kWh üretim sağlarken, 2007 Kapasiteye yükleniliyor yılında 16 bin 812.2 MWlık kurulu Üretim ile kurulu güç arasındaki güçle 98.2 milyar kWh üretim ilişki incelendiğinde ise, çarpıcı gerçekleştirmiştir. Yani 2002’de 100 sonuçlar ortaya çıkmaktadır. 20022007 birim kapasite ile 453 birim üretim elde yılları arasında Türkiye kurulu gücü eden özel sektör santralları 2007 artışından bağımsız olarak üretimde yılında 584 birim üretim elde artış gerçekleştiği ilk saptama olarak etmişlerdir. Böylece kamu, kapasitesine belirmektedir. 2002 yılında 31 bin göre üretimini yüzde 1.73; özel sektör 845.8 MW’lık kurulu güce karşılık ise yüzde 28.95 artırmıştır. 129.4 milyar kilovat saat (kWh) üretim yapılırken, 2007 yılında 40 bin 835.7 İmtiyazlı şirketlerde yüksek MW’lık kurulu güce karşılık 191.6 kapasite kullanımı milyar kWh’lik üretim gerçekleştirilmiştir. Buna göre, 2002 Enerji Bakanlığı bir soru önergesine yılında her 100 birimlik kurulu güç verdiği yanıtta santral kapasite karşılığında 406 birim üretim elde kullanım oranlarını açıklamıştır. 4628 edilirken, 2007 yılında 469 birim sayılı Yasa öncesindeki özelleştirme üretim gerçekleştirilir hale gelinmiştir. örnekleri olan ve Türkiye elektrik Bu durum Türkiye’deki talep artışını üretiminde önemli bir paya sahip olan karşılayabilmek için kurulu güç imtiyazlı şirketlerin kapasite artışlarının dışında var olan santralların kullanımlarına bakıldığında, oldukça daha fazla ya da daha verimli yüksek, yüzde 100’leri aşan kapasite çalıştırılmaları anlamına gelmektedir. kullanım oranlarıyla karşılaşılmaktadır. Son 2 yıl dışında su gelirlerinin iyi bir Toplam kurulu güçleri 649.8 MW olan düzeyde olması da kamuya ait hidrolik işletme hakkı devredilmiş olan santrallarının daha fazla çalıştırılmasına Çayırhan Termik Santralı ve Hazar 12 olanak sağlamıştır. Hidroelektrik Santralı’nın kapasite Kamu ve özel ayrımı dikkate alınarak kullanımının 2004 yılındaki yüzde 90 kurulu güç ile üretim karşılaştırması oranı dışında 2001 yılından itibaren yapıldığında ise kamunun kapasite yüzde 100’lerin üzerinde ve yüzde 100 kullanımının 2004, 2005, 2006 ve 2007 civarında seyrettiği görülmektedir. yıllarında aşama aşama artış gösterdiği Toplam 2 bin 393 MW olan kurulu saptanmaktadır. Kamu santralları 2002 gücünün 1389 MW’ı doğalgaz kaynaklı yılında 21 bin 58 MW’lık kurulu güç olan YİD santrallarının kapasite bakıldığında, özel sektörün 2002 yılında yüzde 37.8 olan üretimdeki payı, 2003 yılında yüzde 53.3, 2004 yılında yüzde 54, 2005’te yüzde 54.1, 2006 yılında yüzde 51.7 ve 2007 yılında yüzde 51.27 olmuştur. TÜİK’in tüketici fiyatları endeksinde dikkate aldığı elektrik fatura artışı yüzde 51.5’e ulaştı. Elektrik üretiminde özelkamu ayrımına bakıldığında elektrik faturalarının kabarmasının kaynağı da ortaya çıkıyor. 2002 yılında elektrik üretiminin yüzde 37.8’ini sağlayan özel sektörün üretimdeki payı 2003 yılından itibaren yüzde 50’nin üzerinde gerçekleşti. kullanım oranları yalnızca 2002 yılında yüzde 90’a düşmüştür. Bu santralların 2000 yılında yüzde 93.24 olan kapasite kullanım oranı 2001 yılında yüzde 119.27, 2003 yılında yüzde 107.76, 2004 yılında yüzde 106.67, 2005 yılında yüzde 108.46, 2006 yılında yüzde 102.78, 2007 yılında yüzde 99.33 olmuştur. İthal kömüre dayalı 1210 MW’lık İskenderun ve 4 doğalgaz santralının toplam 5 bin 810 MW’lık kurulu güç oluşturduğu Yİ santrallarında kapasite kullanım oranları da alım garantisi verilen yüzde 85’lik oranın altına yalnızca 2004 yılında (yüzde 75.01) düşmüştür. Bu santralların son 2 yılda gerçekleştirdiği kapasite artışı ise dikkat çekicidir. Yİ santrallarının 2006 yılında kapasite kullanım oranı yüzde 85.53’ten yüzde 88.30’a, 2007 yılında da yüzde 92.38’e ulaşmıştır. yıllarındaki azalışını şöyle açıklamaktadır: “Bu durumun iki nedeni vardır: Birincisi 2001 ekonomik krizi nedeniyle talebin azalması ve takip eden yıllarda beklendiği kadar artmaması; buna karşın daha önceki yıllarda planlanan ve sözleşmeleri yapılmış olan yapişlet santrallarının devreye girmesi, alım garantileri nedeni ile talebin büyük bölümünün bu santrallardan karşılanmasıdır. İkinci neden, 1990’ların sonundan itibaren talebi karşılamak üzere sürekli çalışmak zorunda olan kamu santrallarının, rehabilitasyon ve büyük bakım ihtiyaçları nedeni ile geçici olarak devre dışı bırakılmalarıdır. 2003 yılından sonra talep artışına paralel olarak kamu santrallarının üretimi artmış olmakla beraber kamunun yeni üretim tesisi yapmaması ve talebi karşılayacak üretim tesislerinin özel sektör tarafından karşılanması nedeni ile kamu üretim payı yüzde olarak azalmıştır.” Kamu santralları çalıştırılmadı Kurulu güç ile üretim arasındaki ilişkinin yıl yıl gelişimi incelendiğinde; YİD santrallarına verilen yüzde 100’lük alım garantisi nedeniyle kamu santrallarının zaten tam kapasite çalıştırılamadığı bu dönem içerisinde yüzde 85 alım garantili Yİ santrallarının devreye alınmasıyla kamunun kurulu gücüne karşılık gerçekleştirdiği üretiminde önemli bir miktar gerileme yaşandığı ortaya çıkmaktadır. Kamu santralları kurulu güce karşılık birim üretim değeri açısından 2002 yılındaki düzeyini ancak 2007 yılında yakalayabilmiştir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler de CHP Milletvekili Hüsnü Çöllü’nün bir soru önergesine verdiği yanıtında, kamu üretiminin 2001, 2002 ve 2003 Karaborsayla gelen üretim artışı Özel sektör santrallarının, 20022007 dönemi bütün olarak değerlendirildiğinde kurulu güce karşılık gerçekleştirebildiği birim üretimde hızlı bir artış kaydettiği ortaya çıkıyor. Yalnızca 2005 yılında küçük bir düşüş yaşadığı, 2006 yılında da sınırlı bir artış sağladığı belirlenmiştir. Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği’nin (DUY) 1 Ağustos 2006’da devreye alınmasından sonra yüksek fiyatlı elektrik satış olanağı bulan özel sektörün kurulu güce göre üretimini yeniden artırdığı ortaya çıkmaktadır. Puant talep artışının 200420052006 yıllarına göre yüzde 6 ile daha düşük kaldığı 2007 yılında hem kamunun hem özel sektörün kurulu güce göre üretimlerini artırmış olmaları, talebi karşılamadaki sıkıntıya da işaret etmektedir. Tayfun Akgül ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ