Katalog

13 ENERJİ Gültekin TÜRKOĞLU Elektrik Yüksek Mühendisi Ömer ÜNVER Maden Yüksek Mühendisi nerji arzında dışa bağımlılık sorununun giderek önemli problem olarak günümüzün siyasi ve ekonomik ortamını etkilemekte olduğunu görmekteyiz. Türkiye’nin dışa bağımlılığının giderek artmakta olduğu bir ortamda ülkemizin yerli kaynaklara dayalı enerji üretimi, en önemli stratejik karar olarak öne çıkmaktadır. Bu yönde Hükümet tarafından hazırlanmış ve hazırlanmakta olan strateji belgelerinde, dışa bağımlılığın yaratacağı olumsuz etkiler geç de olsa henüz fark edilmiş olmakla, bu konuda yapılacaklar için bir iradenin doğmakta olduğunu görmekteyiz. Türkiye’nin mevcut linyit ve hidrolik imkanlarından ekonomik olanların elektrik enerjisi üretimine tahsisi, ülkemizin hem enerji bağımlılığını azaltacak, hem de daha ekonomik ve katma değeri ülke içinde kalan bir uygulama olacağından, istihdam ve projelerinin üretimi de yer almaktadır. Bu kalkınma hamlelerine önemli katkılarda lisans almış üretim projelerinde 67 yıl bulunacaktır. içinde kayda değer bir gelişme AfşinElbistan Linyit Havzası son olmadığından bu üretimleri 2008 ve 2009 arama çalışmaları ile 4 milyar tona yılları için yok sayabiliriz. yaklaşan rezervi ile ülkemiz açısından Bu kabuller ışığında 2015 yılına kadar elektrik enerjisi üretimi için geliştirmeye üretim talep en uygun ve dengesinin (1000 gigavat saatGWh) ekonomik enerji Yıllar 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aşağıdaki gibi kaynağıdır. Talep 211 222,6 234,8 247,7 261,3 275,7 290,8 olacağı kabul Üretim 212 214,6 213,9 219,9 219,6 221,3 223,6 edilebilir: Bu tablodan Elektrikte AÇIK 8,0 20,9 27,8 31,7 54,4 67,2 da görüleceği arz açığı gibi 2010 yılında 8 milyar kWh Türkiye’nin elektrik enerjisi talebini mertebesindeki açıklar, giderek artarak karşılamada da sıkıntı içinde olduğumuz 2015 yılında 67 milyar kWh’e kadar ve gelecekte talebin karşılanamayacağı yükselmektedir. yönünde yaygın görüşler bulunmaktadır. Bu konuda fikir sahibi olunabilmesi için İvedi önlemler gerekli aşağıda belirttiğimiz analiz faydalı Bu açıkları kapatmak için hemen olacaktır: başlanacak bir üretim tesisinin üretime Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) geçebilmesi en erken 45 yıl gibi bir süre tarafından hazırlanan ve Temmuz 2008 alacağından bu süre zarfında acilen başka tarihinde yayınlanan elektrik sisteminin önlemlere yönelmek gerekecektir. Bu 10 yıllık kapasite raporunda verilen önlemlerden bazıları aşağıda üretim ve talep değerleri analiz açıklanmaktadır: edildiğinde, gelecek yıldan itibaren sistem Elektrikte kaçak kullanımın önlenmesi elektrik üretiminin talebi karşılamakta ile sistemde en az yılda 5 milyar kWh’lik zorlanacağı görülmektedir. bir tasarruf sağlanabilecektir. Bilindiği gibi 2004 yılında talep Mesken aydınlatmasında tasarruflu tahminleri yüksek hızlı (baz) ve düşük ampullerin kullanılması ile yılda en az 8 hızlı olmak üzere iki ayrı senaryo halinde milyar kWh’lik tasarruf sağlanabilecektir. düzenlenmişti. Her ne kadar son küresel EÜAŞ’ın başlattığı rehabilitasyon ekonomik kriz nedeni ile yavaşlayan çalışmaları bittiğinde sisteme 13 milyar büyüme hızları sonucu bu talep kWh ek üretim kazandırılacaktır. tahminlerinin düşürülmesi gerekmekte ise DSİ’nin yarım kalmış hidroelektrik de bu talep tahminleri Enerji ve Tabii santralları tamamlandığında 9 milyar Kaynaklar Bakanlığı tarafından henüz kWh’lik ek üretim sağlanacaktır. değiştirilmemiştir. Bu nedenle biz Böylece kısa sürede 35 milyar kWh değerlendirmelerimizde küresel ekonomik tutarında bir üretim olanağına kavuşulmuş krizin sonucu yaşanacak düşük büyüme olunacaktır ve böylece 2014 yılına kadar olgusunu içeren kendi talep talep sorunsuz olarak karşılanabilecektir. tahminlerimizi kullanacağız. 2008 yılı için talebi en fazla 200 milyar 2014 sonrası için yatırımlara kilovat saat (kWh) olarak kabul edebiliriz. başlanmalı Ekonomik büyümenin 2009 yılından 2014 yılından sonra oluşacak talepleri itibaren yüzde 4 civarında seyredeceği karşılamak için o yıl üretime geçebilecek kabul edilebilir. Buna göre yıllık elektrik büyük güçlü bir üretim tesisinin talep artışı yüzde 5.5 ile yüzde 6 arasında kurulmasına hemen başlanmalıdır. seyredecektir. Kapasite Raporu’nda 2008 Elektrik üretimimizi artırabilmek için üretiminin 212 milyar kWh olacağı başvurabileceğimiz yerli kaynaklarımız öngörülmektedir. Ancak bu üretim arasında en önemlileri su ve kömürdür. değerleri içinde lisans almış özel üretim ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ E Türkiye’de 9.4 milyar ton linyit rezervi bulunmaktadır. Bu rezervin 4 milyar tonu AfşinElbistan Linyit Havzası’ndadır. AfşinElbistan Havzası ile birlikte diğer linyit havzalarında yer alan henüz kullanılmamış linyit rezervleri değerlendirildiğinde 8 bin 845 megavat (MW) gücündeki linyit santrallarına ek olarak 10 bin MW gücünde linyit santralı kurulması mümkündür. 125 milyar kWh’lik su potansiyeli Bilindiği gibi, ülkemizde ekonomik olarak kullanabileceğimiz hidrolik potansiyel 170 milyar kWh dolayındadır. Halihazırda bu potansiyelin 45 milyar kWh’i kullanılmış, geriye kalan 125 milyar kWh’lik potansiyel henüz kullanılmayı beklemektedir. (MW) gücündeki linyit santrallarına ek olarak 10 bin MW gücünde linyit santralı kurulması mümkündür. Ancak linyit havzaları içinde Afşin Elbistan Havzası, diğerlerine göre en ekonomik elektrik üretilebilecek havza olma özelliğine haizdir. Bu özelliğinden dolayı AfşinElbistan havzası linyitleri ile çalışacak elektrik santralları birinci öncelikle ele alınması gereken santrallar olarak düşünülmelidir. Yatırımlar daha fazla gecikmemeli AfşinElbistan’da 3 sent maliyetle 42.9 milyar kilovat saat elektrik üretilebilir Birinci öncelik AfşinElbistan olmalı Türkiye’de 9.4 milyar ton linyit rezervimiz bulunmaktadır. Bu rezervin 4 milyar tonu AfşinElbistan Linyit Havzası’ndadır. AfşinElbistan Havzası ile birlikte diğer linyit havzalarında yer alan henüz kullanılmamış linyit rezervleri değerlendirildiğinde 8 bin 845 megavat ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ Yıllık 56 milyar kWh’lik olanak Elektrik üretim imkanı olarak toplam 8 bin 600 MW kurulu güçte elektrik santrallarını besleyebilecek olan bu linyit havzasından yılda 56 milyar kWh elektrik üretme imkanı vardır. Türkiye’de 2007 yılında 192 milyar kWh elektrik üretildiği dikkate alındığında, bu havzada ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ