Katalog

ORHAN KEMAL’DEN BİR LOKMA İÇİN BÜYÜKŞEHRE SÜRÜKLENEN YAŞAMLAR... ‘Bereketli Topraklar Üzerinde’nin yazı yolculuğu... Orhan Kemal’in önemli eseri Bereketli Topraklar Üzerinde nasıl ortaya çıktı? Nelerden etkilendi? Yazmaya nasıl karar verdi? Ne şartlarda yazıldı? Yazarın, yazar yazmaz eseri değer gördü mü? Bu gibi pek çok soru okurların da aklındadır. Orhan Kemal, “Nasıl Yazıyorlar?” isimli makalesinde, “Gerçekten de okurlar meraklıdırlar. Haksız da sayılmazlar. Ben masa başından çok, fazlaca gezer dolaşırım. Yani iş, masa başına geçip yazmaya kaldığı zaman, mesele çoktan hallolmuştur” diyerek okurun merakına hak verir. raklar Üzerinde eserinden ilk kez, IŞIK ÖĞÜTÇÜ Kemal Tahir’e Adana’dan yazdığı 14 Aralık 1949 tarihli mektubunda ÇUKUROVA’NIN DESTANI, şöyle söz eder: İNSANIN DESTANI! “Bu yaz İstanbul’a kadar uzan- Orhan Kemal, Bereketli Topraklar mıştım. Bir de roman götürmüş- Üzerinde’yi 1946’dan beri düşünmekte- tüm. Bizim İnsanlar isminde. Kı- dir, kitabın Anadolu insanının çetin yaşa- raç Orta Anadolu köylerinden kal- ma savaşının babadan oğula, dededen to- kıp Türkiye’nin Kaliforniyası de- runa geçmeye devam eden sonsuz daha nilen Çukurova’ya iş için gelen üç iyi yaşama isteğini göstermeyi hedefler. arkadaşın, fabrika, inşaat ve bil- Bu süreçte toplumun ekonomik, sosyal hassa Çukurova güneşinin altmış ve tarihsel çatışmalarını da anlatmayı ta- hararet derecesi altındaki tarlala- sarlamaktadır. rında ekmek peşindeki maceraları. Orhan Kemal büyükşehre bir lokma Bu kitapta Çukurova’nın ne de- için sürüklenmiş olan insanları Nadir’in ufacık kahvesinin pırıl pırıl camından mek olduğunu, ‘Milli Refah’ı mey- Orozdibak Meydanı’nın kalabalığını bir dana getiren kahramanlarımızın, isimsiz kahramanlarımızın mace- demli çay içerken şöyle gördüğünü an- latır: “Sırtında yorganları, kamyonlara, ralarını, birtakım münasebetlerini traktörlere, arkası açık arabalara saldı- göstermeye çalıştım. ran, onlara toslayan, geri kaçan, tekrar Bütün gayretime rağmen bu ki- hamle yapan yığın yığın aç kalabalık.” tap basılmadı. Sağlık olsun. Elbet bir gün basılır...” ustalıklarını ve yarattığı tipleri canlan- sı. Hemşerilerime bunu kızıma götürme- İLK ELDEN ÖYKÜLERLE İlgi duyulmayan ve basılmayan dos- İŞÇİ, IRGAT, PATRON, AĞA... dırmaktaki bütün hünerlerini önünüzdeki lerini vasiyet ediyorum. ya olarak duran bu romanın tefrika ha- eserde adeta yoğunlaştırmıştır.” Öyle dokundu ki başladım ağlamaya. Onların dramını onlar gibi yakan güne- linde, “Büyük Hikâye” anonsuyla Tem- şin altında yaşayarak, kırmı- 1954’te kitap olarak Remzi Kitabevi’nce Çevremde insanlar. Görmelerinden de çe- muz 1951’de, Rüştü Cey- yayımlanan ve daha sonra Orhan Kemal’in kiniyorum. Açtım adımlarımı ama hemen zı topraklı Çukurova’nın ha- han adıyla İşçi Hakkı rika baharını, masmavi gö- tekrar üzerinde durarak düzeltmelerini ve ek- kâğıda kaleme sarılıp o pasajı notladım.” Gazetesi’nde bölümlerinin lemelerini yaparak yeniden yazdığı roman, Fethi Naci, roman için “Toprak re- ğünü, yeşil tarlalarındaki iş- yayımladığını görürüz. çilerin sömürüsünü yazarak 1964’te aynı yayınevi tarafından ikinci bas- formu yapmamış, sanayileşmesini ger- “Harman Sonunda”, “Tar- kısıyla okuyucuyla buluşacaktı. çekleştirememiş azgelişmiş bir ülke- Çukurova’nın destanının in- lada Doğan Çocuk”, “İşba- sanın destanı olacağına inanır. Ve Orhan Kemal romanı için, “Be- de, Türkiye’de köylü işçilerin hayatları- şı”, “Aylı Bir Gecede” ve Yıllarca yaşadığı, fabrikasın- nim ideolojik anlayışıma göre yazılmıştır. nı, mükemmel bir biçimde yansıtır Orhan “Bereketli Topraklar Üze- Köylümün, işçimin, bütün fakir fukaranın Kemal. Roman belli bir tarihsel anı, unu- da çalıştığı ve her kesim çalı- rinde Yaşıyoruz” ismini ta- şandan dinlediği bu toprakla- amansızca sömürülmesi, soyulması, ezil- tulmayacak bir ustalıkla, tespit ettiği için şıyan bölümlerin yayımlan- mesi, insan kişiliğini öldüren, yok eden, tarihi ve sosyal gerçekçiliği, ele aldığı in- rın öyküleri artık onda kâğıda ması 1952’ye kadar sürer. dökülmeyi beklemektedir. insan onurunu ayaklar altına alan, insa- sanları, gerçeğe uygun olarak gösterdiği Yayımlanan bölümle- nın kendini, bedenini ortadan kaldıran için güçlü ve kalıcıdır” diyecekti. Anadolu’nun içlerinden işsiz- rin üzerinden iki yıl geçe- leri alıp trene bindirip ovaya in- çalışması, yaşama koşulları benim kendi cek ancak 1953’ün mart- dramım olmuştur” diyecekti. EMEKÇİLER BUGÜN DE dirmeyi, fabrikaya işçi, tarlaya nisan-mayıs aylarında, Fik- ırgat olarak girmelerini, patron- Gerçekten de romanı nasıl yaşadığını ‘GURBET KUŞLARI’! ret Otyam’ın her bölüme çizdiği resimler- ve hayatıyla nasıl özdeşleştirdiğini şu sa- 1946’da da, düşünce ve yazma alıştır- işçi, ağa-ırgat ilişkilerini vermeyi hedefler. le Dünya Gazetesi’nde, “Bereketli Top- tırlarında görecektik: maları ile yola çıkan, 1949’da “Bizim İn- raklar Üzerinde” adıyla tefrika edilmeye ESERİNDEN İLK KEZ “Bereketli Topraklar Üzerinde’nin sanlar” adıyla İstanbul’da görücüye çı- başlanacaktı. KEMAL TAHİR’E SÖZ ETTİ! ilk yazılışında Adana’daydım. Köse kıp ama başarılı olamayan, 1951’de İş- Bereketli Topraklar Üzerinde’yi ya- Hasan’ın ölüm sahnesine takılmıştım. çi Hakkı Gazetesi’nde “Büyük Hikâye” ORHAN KEMAL: ‘KÖYLÜMÜN, zıp bitirdikten sonra bir gece Nadir’in O sırada Seyhan kıyısındaydım. Ken- adıyla tefrika edilen, 1953’te Dünya İŞÇİMİN, FAKİR FUKARANIN Kahvesi’ne arkadaşlarını toplayarak di kendime mırıldanarak, Hasan’ın hem- Gazetesi’nde “Bereketli Topraklar Üze- AMANSIZCA SÖMÜRÜLMESİ onlara romandan parçalar okur. Dikkat- şerisine vasiyetini en iyi biçimde vermek rinde” olarak her gün yayımlanarak oku- KENDİ DRAMIM OLMUŞTUR!’ le dinlerler. için nasıl dedirtmeliyim diye, bir, beş, on ra merhaba diyen ve günümüzde kitap Gazetede yazarın tanıtımı için şöy- Sonunda şunları söylerler: tekrarlar yapıyorum. olarak okuyucuların elinde olan romanın le yazıyordu: “Bereketli Topraklar Üze- “İyi yazmışsın Raşit. Eline sağlık. Söy- Birden istediğim klişe düştü kafama. yetmiş yıllık büyük yazı serüveni böyle. rinde, Orhan Kemal’in en güzel romanı- ‘Kardaşlar, beraber tuz epmek yidik. Ola Ve tabii ki insanın ekmek derdi var ol- lediklerinin hepsi doğrudur. Hatta her dır derken kısa zamanda okuyucunun da bir şeyi söylememişsin bile. Çukurova’da ki, benim size hakkım geçmiştir. Benim if- duğu sürece emekçiler bugün de şehirlere bu kanaate iştirak edeceğinden eminiz. öyle şeyler olur ki insanın nefesi kesi- lahım kesik...’ falan der ya? Oralara ge- akın edip, yaşam mücadelelerini Orhan lir. Oturup sana hepsini anlatsak, bir de- Genç neslin bu en başarılı ve en çok se- lince bir an Köse Hasan oldum sanki. Kemal’in Gurbet Kuşları’ndaki gibi sür- vilen romancısı, konuyu işleyişteki bütün ğil beş roman yazarsın...” Bereketli Top- Elimde kızım için satın aldığım saç toka- dürmeye devam ediyorlar... n 4 11 Kasım 2021