Katalog

Yıkıklığa karşı aşı: Edebiyat Sonlu varlığıyla insanoğlu, şaşkınlık ve hayranlık uyandıran inadıyla doğum- düğün-ölüm üçgenindeki o kısılmışlığını, ürettiği metinlerle aşmaya çalıştı hep. Bunlarda geçmişten günümüze derman araması boşuna değil elbette. Sonluluk bilinci böylelikle, yaşanan yıkıklığın, içsel çözünümün yazınsal metinlerle dengelenmesi, sağaltılması olanağını da yarattı ayrıca. vrenin, diyalektik zincirle kolay okuyorsunuz yapıtı. Ama çekir- Sonra sayfalar ilerledikçe bu düğümün birbiri üzerine binmiş oyun- dek çitlemeden. Okuma kolaylığı su- aslında Mâhinur’un kördüğümü olduğu- su süreçler eşliğinde, za- nuşu yanında bıraktığı yerli yerinde nu anlarız. Yapıt bu kördüğümden baş- mandan bağımsız akışı in- kavramsal tortu bunu gösteriyor. layıp geri dönüşlerle önümüze serilir. E sanoğlunu da biçimlendiri- Yazar, bizi nasıl bir evrenle, kişilerle, Zeynep, kişilerin öznel iç sesleriyle kur- ÖYKÜDENLİK… yor. Bu döngü sürerken insan denen olay örgüsüyle buluşturuyor? duğu yapıtında doygun ayrıntılar yerleşti- varlığın yalnız baharda, yazda yaşa- Evli, çocuksuz, üniversiteyi yarım rip incecik halkalarla geliştiriyor hikâyeyi. Ahmet Tulgar: mak istemesi karşılık bulabilir mi hiç? bırakmış otuz ikisinde bir genç kadı- Kocasının iş gezisine çıkacağı sa- Ama insanın yazda kış, kışta yaz öz- nın (Mâhinur), anne ba- bah Mâhinur, “[y]eni bir ‘Arzunun lemi sürüyor, e olacak, işin olgusal bası, gençlik aşkı, kocası başlangıca karar vermek doğrulaması. tarafından örülen duvar- için önünde üç günü” (35) Serbest Dolaşımı’ Bu açıdan dinsel ya da dindışı me- lar arasındaki sıkışmışlığa olduğunu düşünür. tinlerin yola kol kola çıktığı açık; öyle karşı çabalarken asıl yüz- Bütün sorunları biz, doğ- hmet Tulgar da göre- ya hep umut, gelecek tasarımı getir- leşmeyi, sorunlarını aş- rudan ya da dolayımlı olarak ce yıkıklık çerçevesinde mesi insanın önüne boşuna mı? maya çalışan başka bir Mâhinur’un, intihar eşiğine A Zeynep’le Anna’nın yanına Distopyadan ütopya yaratma kıv- benzerini tanımasıyla ya- gidip dönen öznel bakışıy- konulabilir yeni yapıtında: Arzunun raklığı temelde buna dayanıyor olma- şadığı ele alınıyor. la algılarız. Serbest Dolaşımı (İletişim, 2021). lı. O halde edebiyat, toplumda bir “ev- Şu bir iki satırlık özet- “Geçmişi sırtında yaşayan Bakmayın siz yapıtın adına, Ah- rensel aşı” örneği; çünkü metinler, çe, kitabın bir “pem- bir kadın olma(mak)” (128) met, kendine özgü cinlikle “arzu”, dünyada kötücüllüğü kurgularken yı- be roman” olduğu sanı- için elinden gelen çabayı “serbest”, “dolaşım” sözcüklerinden kıklığa karşı da direnme ruhu, direnç sı uyandırmasın, ciddi- gösterecektir Mâhinur. derin bir eğretileme çıkarıp zengin aşılıyor aynı zamanda. ye alınması gereken bir Bu tutum, romandaki psi- artalan yaratmayı başarıyor. roman Kavşakta. O hal- kolojik örüntünün temellen- Ayrıca sanki arzu serbest dola- ZEYNEP ALİYE: ‘KAVŞAKTA’ de biraz daha içine gire- dirilişini de olağanlaştırıyor. şabiliyormuş izlenimi verip bu do- Zeynep Aliye, şiirden öyküye ve- lim yapıtın. İlginçtir, yazarın geç Osman- laşımın uçlarını bir yandan tüm rim çoğulluğuyla otuz yılı aşkın süredir Bir iki günle sınırlı roman evreni işte lı-Erken Cumhuriyet romanlarına benzer toplum kesimlerine yayıyor, öte edebiyatımızda kendisine yer edinmiş bu düğümle açılıyor. bir anlatım dilini yeğleyen tutum sergi- yandan farklı tabakaların, sınıfların bir yazarımız. Zaten öteden beri böylesi sıkışmış- lediği söylenebilir bana göre. insanlarıyla sarsıcı hikâyeler çıka- Şunca yılın ardından ilk kez bir lık içinde yaşadığını düşünen Mâhinur, Mâhinur’un, birbirinde gizlenen, ama rıp bunu hakkıyla gösterebiliyor. romanla geliyor: Kavşakta (Cumhuri- bu aşamada üniversitede üst sınıflar- birbiriyle buluşamayan insanlar arasın- Anlatı düzeneğinde, bir ölçü- yet, 2021). dan unutamadığı “gençlik aşkı” (73) bir da kendini arayışı, sessizlikle karşılan- de gündelik dile yaslanırken ince, Görünürde geniş oylumlu bir roman devrimci önderle güncel modaya özgü maması gereken, iyi örüntülenmiş bir hoş, şakacı, aynı zamanda can gibi dursa da elinize aldığınızda bir ileti ağıyla yeniden ilişkilenir. romanla karşımızda: Kavşakta. alıcı, yakıcı çalımlar yaratıp bunları adeta tiyatro dekoru içine yerleşti- rerek ışıltılar da salıyor yazar. la, zarafetle, sanat ve üslupla yazıyor Kimi öykülerde olan biten, “[g]er- DÜNYA DAMLASI Üstelik bu şakacılığı alaysamayla -ve çoğu zaman kara mizahla-.” çekten yaşanıyor olamaz” (37) ona harmanlayıp söz konusu serbest do- göre. Çünkü sanrı, groteskle har- laşımı ilginç bir cinlik eşliğinde “pa- İLGİNÇ KESİTLERLE manlanıp öyle geliyor önümüze. “Sis Anna Kavan: zar ekonomisi”yle de örtüştürüyor. ON BEŞ ÖYKÜ her yerde (.) kafa(n)ın içinde(dir).” Okuduğum önceki anlatılarını dra- ‘Julia ve Bazuka’ Doğru bir saptama, buna katılma- (41) Bu yüzden dış dünya “taklit”tir, matik akışa dayalı kurgulayan yazar, mak elde değil. Gerçekten de yapıtta “seri üretim” birer “kukla”, “maske- bu verimlerinden ayrılan bakış geti- endi anlatı kahramanından edin- yer alan on beş öykü, ki- yüz”, “sahte-yüz”, “kar- riyor. Bu kez dile yüklüyor dramatik diği adla Anna Kavan’ın Julia ve şilerin, daha doğrusu an- ton” panayırıdır. Ya- olguyu Ahmet. K Bazuka (Çev. Selahattin Özpala- latıcının iç dünyasını okur- şanan “var olmama Bu bizi, dış dünya gerçeklerinin bıyıklar, Everest, 2021) başlıklı öykü de- lar için aralarken bizi ilginç duygusu”dur, o içine doğrudan çekse de sonuçta meti Zeynep’in Kavşakta’sına benzer kesitlerle yüzleştiriyor. kadar. (35) kesinlikle “proje öykü” halinde gel- yanıyla, her biri birer “yıkıklık” hikâyesi Anna, nitekim bir öykü- Bütün öyküler, söz miyor önümüze. Tersine yeni biçem olarak önümüze geliyor. sünde “kanım zehir, konusu işte bu “var arayışına dayalı bir somutlama oluyor Yapıttaki Sunuşu kaleme alan Vir- öldürücü bir zehir onlar olmama” duygusu eşli- bu. Arzu, serbest dolaşımını sürdü- ginia Ironside, Kavan’ın, “gerçeklik ile için” (20) derken bu ğinde gelişirken yazarın, rüyor Arzunun Serbest Dolaşımı’nda, cehennem arasında” “garip arabölge- arada yaşamöyküsü bil- hep “hayal kırıklığıyla çünkü “pazar” sürüyor. nin gerçek bir vatandaşı olarak” “tı- gisinde, ölümünden son- donup kal(dığı)”nı (32) marhaneler, yabancılaşma duyguları ra “polis(in, yazarın) evin- okuruz. Bilinmesi, tanın- www.sadikaslankara.com, ve bağımlılık üzerine yaz(dığı)”nı de ‘bütün sokağı öldür- ması gereken yazar Anna her perşembe öykü-roman, belirtiyor. meye’ yetecek kadar eroin Kavan’dan Julia ve tiyatro, belgesel alanlarında güncellenerek sürüyor. Ardı sıra ekliyor: “Korkuyla, saygıy- buldu(ğu) söyl(eniyor)”. (14) Bazuka. 20 11 Kasım 2021