Katalog

lır.” Romanlardan, “daha önce tartışı lan ve onaylanması istenilen öncelik li bir dünya görüşünün anahtar sözcük lerini” vermesi beklenir. Elbette hiçbir roman boşlukta oluşmaz; her roman, gerçek dünya ile karmaşık, çözüleme [email protected] yen, ancak onunla örtüşmeyen kurgusal bir dünya tasarımlar. Dolayısıyla, bir romanı “günün kitabı”na indirgemek, romanın kurgusallığını görmezden ge lir ve böylece bu yazınsal türün açıklığı nı sınırlandırır. Aynı şekilde yazar odaklı okuma tarzı da yüzeysel kalır. Özgün deneyimlerini öne çıkaran bir yazarın yapıtının, “feminist bildirge” ya da “kuşağımızın sesi” diye nitelendiril mesine sıkça rastlanır. Ancak o yazar “bir kümenin, bir devinimin temsilcisi” olarak açıklandığı takdirde, yapıtı “gün cellik ve kimlik yönelimli” bir metne in dirgenir. Yazınsal yapıtlar, salt ‘işitilme yen seslerin’ işitilmesine aracılık etmez; böyle olduğu takdirde, roman eleşti rel okunma ya da alımlanma olanağı nı kendiliğinden yitirir. Çünkü öznel bir deneyim, bir algı yargılanamaz; eleştir men ve okuyucu bir başkasının yaşan tılarını yargılayamaz. Elbette yazarlar da Leipzig Kitap Fuarı sürekli değişir, deneyim ve birikimlerini güncelleştirir ve bunları yapıtlarına yansıtır. Yeni bakış açıları geliştirir ve yazınsallaştırma yöntemlerini edimselleştirir. Yazını çekici kılan, özünde taşıdığı yazın odaklıdır bu yenileşimdir. SANATTA YARGIÇLIK OLMAZ! Bir yazınsal yapıtın ne denli ilgi gör düğü ve koşunlaştırıldığı, (kanonlaştı rıldığı) salt yazınsal nitelik ile açıklana maz. Yazınsal yapıtın gördüğü ilgi ve Bu yıl 21 24 Mart tarihleri arasında düzenlenen Leipzig Kitap Fuarı’na 46 ülkeden 2 bin 600 yayıncı katıldı. Fuarda sayısız etkinliğin yanında, yayıncılık alanında meslek içi eğitim etkinlikleri koşunlaştırılma olasılığı ya da düzeyi, onun üretimi, yayımı ve alımlanımını kapsayan ‘yazınsal işleyişi’ ya da iş gerçekleştirildi. Bu etkinlikler, Almanya’da kitap satımını ve okuyucu sayısını korumaya katkı sağlıyor. letmeyi belirleyen ‘erk yapıları’ ile de 2019 ’da konuk ülke olan Çekya, 55 yazar ve lara yol arkadaşlığı eden yayıncılarla olanaklıdır. Bu nedenle, kitap pazarında tekelleşme eği yakından ilgilidir. Öte yandan, yazınsal yapıtlar, elbette güncelin izlerini taşırlar; ancak onları kalıcılaştıran, güncelin ötesinde bütün zamanlara ilişkin bir şeyler söylemeleridir. Nitelikli yapıt, 70 yeni yazınsal yapıtla okurlarla buluşmuştur. Bunlar arasında fuarın verdiği ödüle aday limlerinin yazınsal çeşitliliği yok etmesine göz yumamayız” demiştir. günceli hazırlayan birikime, güncele ve güncel ötesine ilişkin sorular sorar, sorularıyla şaşırtır; ama bunu yapmak zo gösterilen Jaroslav Rudis de vardır. Kitap fuarı yöneticisi Oliver Zille’nin verdiği bilgiye göre, konuk ülke 130 etkin YAZIN HİÇBİR ŞEYE ZORUNLU DEĞİLDİR runda da değildir; çünkü yazın, anılan eleştirmenin deyişiyle, hiçbir şeye zorunlu değildir. lik düzenlemiştir. Fuarın özellikle genç yazarların yapıtlarının kitapçılarda okuyucularla buluşmasına katkı yapması Miriam Zeh, Leipzig Kitap Fuarı kapsamında günün kitabı nitelemesini eleştirdiği “Yazın, hiçbir şe Ayrıca, sanat/yazın eleştirisi kapsamında varılan yargı, her yargı gibi, özneldir ve ‘dışlayıcı’ bir öğe içerir. Bu ne amaçlanmakta, hatta görev sayılmaktadır. Fuar etkinlikleri kapsamında ‘Leipzig okuyor’ adlı bir şölen de düzenlenmektedir. AVRUPA DEĞERLERİ Alman yazar Anke Stelling “Kuraklıktaki Kuzu” romanıyla, Leipzig Kitap Fuarı 2019 Yazın Ödülü’ne layık görülmüştür. Seçici kurul, Almanya’da verilen en önemli yazın ödüllerinden biri olan 60 bin Avro tutarındaki bu ödülün gerekçesini, “toplumsal konumunu yükseltmek için uğraşan bir kadının öfke ve onur gibi güçlü duygularını Masha Gessen Rus kökenli Amerikalı gazeteciyazar Masha Gessen’e verilmiştir. Anılan yazar, ödüle değer görülen Gelecek Tarihtir romanında, Rusya’da insan hakları ve özgürlüklerin yok sayılmasını anlatılaştırmıştır. Kitap fuarı yöneticisi, ödül töreninde yaptığı konuşmada “dayanışmacı bir Avrupa’nın temsil ettiği değerleri savunmak, hepimizin görevidir. Bu de ye zorunlu değildir” başlıklı yazısında (Die Zeit, 21 Mart) “Okuyucunun şu ya da bu kitabı neden coşkuyla okuduğu, yazarlar, yayıncılar ve bilimcilerin henüz çözemediği bir gizemdir” belirlemesini yapmıştır. Bu eleştirmenin değerlendirmesi uyarınca, yayıncılar ve eleştirmenler, dünyayı açıklayan, güncel sorunların çözümünü veren günün kitabını açıklar. Fakat bu kitaplar, çoğu kez beklentileri karşılamaz. Yazın, “zamanın ruhunu yakalamalı, toplumsalpolitik olayları yorumlamalı ve olanaklar ölçüsünde anlam oluşturucu bir anlatı sunmalıdır” denilir. Yazarlar, yayıncılar, denle, yazınsal eleştiri, yargılamaktan uzak durmalıdır; çünkü Kant’ın “Yargı Gücünün Eleştirisi” yapıtında dediği gibi, Sanatta yargıçlık olmaz! Bu filozofun geliştirdiği estetik felsefesi ile yazın arasındaki ilişkiyi bir başka yazıda ele alacağım. Türkiye, Mart 2013’te ilk kez Leipzig Kitap Fuarı’na katılmış, yazar, çevirmen ve yayınevi temsilcilerinin katıldığı etkinliklerle Türkiye’de yazın üretimini, yayıncılığı ve Türk Edebiyatı’nın Dışa Açılımı Programı olan TEDA’yı tanıtmıştı. Öğrendiğime göre, Türkiye, yazınımızın dünyaya açılması bakımından en az ve güncel yaşam koşullarını başarıyla yazınsallaştırmak” olarak belirlemiştir. Türk kökenli başarılı yazar Feridun Za ğerleri, özgürlükleri yok edenlere bırakmayalım. Avrupa karşıtı ırkçıların Avrupa değerlerini ve birliğini yıkmasına izin hatta yazın eleştirmenleri de, bu beklentiden yararlanırlar. “Anlamlı” kitap tanıtım yazılarında ro Frankfurt Kitap Fuarı denli önemli olan bu fuara 2013’te ilk ve son kez katılmış. Bu, görece hoşnutluk verici bir düze imoğlu da “Kadının Öyküsü” yapıtıyla vermeyelim” çağrısında bulunmuştur. manlardaki tekil sahne ile günümüzün ye ulaşan yazınsal üretimimizin, dünya bu ödüle aday gösterilmiştir. Eyalet Başbakanı Monika Grütters büyük sorunları arasında bir ilişki kuru yayıncıları ve okurlarıyla buluşması ba 20 bin Avro tutarındaki Avrupa Di “demokrasi; dil sanatçıları, aykırı dü lur. Yazınsal üretimden birçok kişi ya kımından önemli bir olanaktan yoksun yalogu Leipzig Kitap Ödülü ise, bu yıl şünenler, özgür düşünceliler ve bun rar sağlar; ancak yazın “yarı yolda ka kalması demektir. n 6 11 Nisan 2019