Katalog

NEIL GAIMAN’DAN “KIRILGAN ŞEYLER” Öyküden kırdılgaahna Toplam otuz kısa öykü ve şiirin bir araya geldiği “Kırılgan Şeyler”, Neil Gaiman’ın Türkçede yayımlanan ilk ama kendisine ait ikinci öykü derlemesi. Bu derlemede de yazar, romanlarında, çizgi romanlarında, hatta çocuk kitaplarında yakaladığı havayı birkaç sayfa içerisinde vermekten geri kalmıyor. alican saygı ortanca asortanca@gmail.com B azı yazarları sevmek için çok çaba sarf etmenize gerek olmaz. Bir kitabını elinize alırsınız, bir iki sayfa kurcalar, birkaç cümle okursunuz ve büyüsünün sizi ele geçirmeye başladığını hissedersiniz. Roman uzun soluklu bir süreç olabilir bu büyüyü hissetmek için. Bazı yazarlar bunu, şiir ya da öyküleriyle de başarabilir. Çünkü onun da kendini sevdirmesi hiç de zor değildir. İşte bu efsunlu yazarlardan biri Neil Gaiman. Yazdığı her kelime, yarattığı her kurgu görünenin ötesinde bir duyguya, akla, hisse sahip. Hem naif hem kurnaz hem sakin hem tempolu hem çocuk hem yetişkin. Zıtlıklarla sıralanabilecek pek çok özelliği bir araya getiren ve bunu yazarlığa başladığı andan itibaren yapan, sıfatlara sığmayan bir adam. Tozlu sayfaların arasında kalmış kadim hikâyeleri, aynanın arkasındaki gerçekliği, antikahraman olarak bir şehri, yok olmaya yüz tutmuş Tanrıları, mezarlıkta büyüyen bir çocuğu, yani normal insanın aklına gelmeyecek binbir türlü şeyi bir araya getirip kurgusunun bir parçası yapabilir Gaiman. Olmaz denileni oldurur, halihazırda olanı ise beğenmeyip baştan yaratır. Var olanla değil olabilecekle ilgilenir hep. Çocuk kitapları yazarak yetişkinleri, yetişkin kitaplarıyla çocukları tavlayabilir. Korku hissini korkutmadan yaşatırken coşkuyu sakin sakin anlatır. Kanı kaynarken kanımıza işler. Okuru tek bir cümlesiyle rahatlatabilir ya da diken üstünde tutabilir; belki bunu herkes gerçekleştirebilir ama Gaiman’ın başarısı, bunları aynı anda ve aynı cümlede yapabilmesi. Majörleri tüketip minörlere yolculuk yaptığında da Kırılgan Şeyler gibi öykünün ve şiirin hayal gücünün sınırlarını zorlarken edebiyatın sanat yanından da vazgeçmeyen bir derleme çıkar ortaya. “KIRILGANLIKLARIN SONU YOK” Kırılgan Şeyler’in giriş kısmı, “Ahlaki sorumluluklardan kaçınılarak geçirilmiş bir hayattansa kırılgan şeyler uğruna tüketilmiş bir hayatı tercih ederim,” sanki önemli bir şey söyleniyor havası veren ama derinlemesine bakıldığında okuru kısır bir döngünün içine sokan, anlamdan uzak his siyata yakın bir cümle ile başlıyor. Anlamdan uzak olmasının sebebi belli, Gaiman bu sözü rüyasında görüyor. Anlamını da sor gulamadan not ediyor bir kenara. Daha sonra öykü lerini bir araya getirdiği bu kitaba önceden düşün düğü ismin uygun olmadı ğı ortaya çıkınca rüyasın da yankılanan sözlere geri dönüp “kırılgan şeyler” tamlaması üzerine kafa yoruyor. Kısa öykülerin de kırılgan şeyler olduğunu düşünen yazar, kitap için bu adı seçiyor ve ekliyor: “Kırılganlıkların sonu yok. İnsanlar çabucak kırılıyor, rüyaları ve kalpleri de...” Toplam otuz kısa kur gunun, yani öykü ve şiirin bir araya geldiği Kırılgan Şeyler, Neil Gaiman’ın Türkçede yayımlanan ilk ama kendisine ait ikinci öykü derlemesi. Bu derlemede de yazar, romanlarında, çizgi romanlarında, hatta çocuk kitaplarında yaka İnsanın aklına gelmeyecek binbir türlü şeyi bir araya getirip kurgusunun bir parçası yapıyor Neil Gaiman. ladığı havayı birkaç sayfa içerisinde vermekten geri kalmıyor. sene sonra ona yine aynı ödülü getiren Kitabın ilk öyküsü, derlemenin de öne “Kapanış Saati” ise İngiliz edebiyatının çıkan öykülerinden biri olan “Zümrüt en iyi hayalet öyküsü yazarlarından M. Dosya”. Adından da anlaşılacağı üzere R. James’in yolundan ilerliyor. Diyojen bu öykü, Arthur Conan Doyle’un ilk Kulübü’nün kapalı kapıları ardında Sherlock Holmes romanı olan Kızıl neler döndüğünü hikâye içinde hikâye Dosya’nın bir reprodüksiyonu. Derleme anlatarak yazıya döken Gaiman, geldiği içindeki neredeyse her öykü gibi bu da geleneği eşsiz bir şekilde taçlandırıyor. sipariş üzerine yazılmış, Sherlock Hol mes evreni ile H. P. Lovecraft’ın Cthulhu EN TUHAF ÖYKÜ... mitosunu birleştirmeyi amaçlayan, tuhaf, sıra dışı ve bol sürprizli bir öykü. 2004’te En iyi Kısa Öykü dalında Hugo Ödülü’nü kazanan “Zümrüt Dosya”, başından sonuna kadar bir Gaiman mucizesi. Daha önce yine İthaki Yayınları tarafından yayımlanan ve Nick Hornby, Jonathan Safran Foer, Neil Gaiman gibi popüler edebiyatın önde gelen yazarlarını bir araya getiren öykü derlemesi Şamatacı Suçlular ve Daha Fazlası’nda da Yazarın en büyük idollerinden biri yer alan “Güneş Kuşu” ise kitabın belki olan Ray Bradbury’ye ithaf ettiği “Koltu de en tuhaf öyküsü. 2006’da Kısa Öykü ğa Ekim Oturduğunda” ise Bradbury’nin dalında Locus Ödülü’nü kazandıran bu kaleminden fırlamış gibi görünmesinin öykünün öyküsü, yazarın sipariş üzeri yanı sıra Gaiman’ın önde gelen roman ne yazdığı diğer öykülerden biraz farklı larından Mezarlık Kitabı’na ilham veren zira Gaiman’ın bu öyküyü yazma sebebi, öykü olması açısından farklı bir öneme kızı Holly’nin on sekizinci yaş günü için sahip. Bu öyküsüyle Gaiman, Kısa Öykü babasından bir öykü istemesi. Fantastik dalında 2003 Locus Ödülü’nü kazan edebiyat ve bilimkurgu öykücülüğünün mayı başarıyor. Bu öyküden tam bir unutulmuş kahramanı R. A. Lafferty tarzında yazılan bu öyküyü Gaiman, kızına ancak yirmi yaşına yaklaştığında verebiliyor. Bir novella uzunluğunda olan ve Bir Amerikan Tanrıları Öyküsü altbaşlığıyla sunulan “Vadinin Hükümdarı” ise Neil Gaiman’ın en iyi romanı olarak görülen Amerikan Tanrıları’nın devamı niteliğinde. Romandaki olayların yaşanıp bitmesinden iki sene sonrasının anlatıldığı öyküde Gölge, bu kez İskoçya’nın mistik topraklarında, yine kadim varlıklarla insanları karşı karşıya getiren olaylar silsilesinin tam ortasında buluyor kendini. Tek başına okunulabilecek bir öykü olsa da “Vadinin Hükümdarı”, romanla düzenli olarak dirsek temasında bulunuyor ve Gölge’nin iki sene önce başına gelen olayların bıraktığı travmanın etkilerini de metnin arka planında usulca işliyor. Gölge’nin gerçek kimliğiyle ilgili gölgede kalan kısımlar da yine bu öyküde gün yüzüne çıkıyor. 2016’da vizyona girmesi beklenen, yönetmenliğini John Cameron Mitchell’ın üstlendiği, başrollerinde Nicole Kidman ve Elle Fanning’in olacağı How to Talk to Girls at Parties isimli filmin uyarlandığı “Partilerde Kızlarla Nasıl Konuşulur”da Kırılgan Şeyler’in alametifarikalarından. Amerikan Tanrıları’nın televizyona, Sandman’in ise sinemaya uyarlandığı şu günlerde, Sky Arts tarafından yayınlanacağı açıklanan, Neil Gaiman’ın dört öyküsünü konu alan dört bölümden oluşacak mini seri Likely Stories’in öykülerinin ikisi bu derlemede: “Kapanış Saati” ve “Besleyenler ve Yiyenler”. Dizide konu edilecek diğer iki öykü “Foreign Parts” ve “Looking For The Girl” ise yayınevinin bu sene yayımlayacağı Gaiman’a ait bir diğer öykü derlemesi olan Smoke & Mirrors’ta yer alıyor. KENDİNDEN TAVİZ VERMEYEN YAZAR Öykülere kıyasla daha naif daha kırılgan olan şiirlerin de Gaiman’ın kaleminden çıktığını anlamak hiç de zor değil. “Gizli Oda” hayaletleri konu alırken, “Talimatlar” bir peri masalına düşülse nasıl hayatta kalınır onu anlatıyor. “Uçan Dairelerin Geldiği Gün” bir uzaylı istilasının gündelikliğini yansıtırken, “Alaaddin’i İcat Etmek” ise Şehrazat’ın Binbir Gece Masalları’nı nasıl yarattığının arkasındaki çarpıcı kurgugerçekliği yüzümüze vuruyor. Efsanevi çizgi roman serisi Sandman, eşsiz bir modern mitoloji anlatısı olan Amerikan Tanrıları, İngiliz kültürünü incelikle yansıtan Yokyer, klasik edebiyatla fantastik edebiyat arasında köprü kuran Mezarlık Kitabı gibi pek çok eserin sahibi; televizyon tarihinin en uzun dizisi Doctor Who’ya senaryo yazmışlığı olan Neil Gaiman, Kırılgan Şeyler’de yerli okuyucuyu ikiye bölmeyi başarıyor: “romanları daha iyi diyenler” ve “öyküleri daha iyi diyenler” olmak üzere. Ama Neil Gaiman her ne yazarsa yazsın kendinden zerre taviz vermiyor. n Kırılgan Şeyler / Neil Gaiman / Çeviren: Zeynep Heyzen Ateş / İthaki Yayınları / 432 s. 4 25 Şubat 2016 KItap