Katalog

RENKLER n SESLER n HARFLER AYTÜL AKAL ÇİĞDEM GÜNDEŞ MAVİSEL YENER MUSTAFA DELİOĞLU n n n Kitap Gölgesi KİTAPÇ I eşkıyanın hayat hikâyesi, tanıklarının yorumlarına da yer verilerek anlatılır. Bu anlatı kitaplaşmadan önce 1956’da Cumhuriyet gazetesinde yayımlanır. Mevlüt Kaplan, roman kurgusu içinde aktardığı olaylarda, Çakırcalı’nın ilginç yaşamını anlatırken tarihe ışık tutuyor. Bireyler ve toplumlar değişse de insanoğlunun hırsı, öfkesi bitmek bilmiyor. Erki eline geçirenler daha da hırslanıp fazlasına göz dikiyor. Geleceğe yönelik hedef ve beklenti atmosferinin yarattığı iklimi belirlemek açısından, geçmiş deneyimler her zaman çok değerli. Tarihin rehberliğinde çıkılan yolculuklar, gençleri bambaşka derinliklerin renklerine davet ediyor. Geçmiş bağlantılardan yola çıkan gençler, bugünü daha iyi anlayıp değerlendirebilecek. Dağlarda fırtına gibi esen Çakıcı Efe’nin pek çok halk türküsüne de konu olan bir hayatı var. Mevlüt Kaplan kitapta bu türkülerin tamamına yer vererek, zeybek oyunlarına çok düşkün olan Çakıcı Efe’nin hayatının kültürel zenginliğimize ne biçimde yansıdığını da aktarmış. Genç okurlar, Çakıcı’nın peşine düşenlerin nasıl bir tutum içinde olduğunu gözleme fırsatı bularak, sorumlu bir kamu anlayışının nasıl olması gerektiği konusunda da görüş geliştireceklerdir. “Halk arasında Çakıcı ölümsüzdü. Tılsımlıydı. Ona kurşun işlemez, kılıç geçmezdi. Buna jandarma da inanıyordu. Bu yüzden Çakıcı’nın peşine çoğu kez laf olsun diye düşüyorlardı” (s. 64). ROBIN HOOD VE ÇAKICI MEHMET EFE Batılılarca Türkler’in Robin Hood’u ve Dağların Kralı olarak tanınan Çakırcalı Mehmet Efe hakkında birçok makale ve kitap yazıldı, tiyatro oyunları sergilendi. Yaşam öyküsü filme alındı. Çakırcalı Mehmet Efe’yle ilgili basılmış ilk kitap Almanya’da Göttingen Üniversitesi’nde Türkolog olan Ord. Prof. Enno Littmann’ın 1913’te İbrahim Çavuş’tan derlediği ve 1915’te Berlin’de bastırabildiği “Tschakydschy” (Çakıcı) adlı kitap. On bir yaşında babasını kaybeden Çakıcı’nın , İngiliz halk hikâyelerinden tanıdığımız haydut Robin Hood ile benzer yönleri var. Çakıcı da zenginden alıp fakire veren, kendi adını kullanarak çıkar sağlayanları affetmeyen biri. Çakıcı Mehmet Efe’yi diğer pek çok efeden ayıran önemli bir nokta, siyasi bir düzen kurma hayaline kapılmamış olması. Romanda ayrıntılı olarak aktarıldığı gibi Osmanlı ile pek çok kez masaya oturan ve üç kez bütün şartlarını kabul ettirmiş biri Çakıcı. Bu tür eşkıyaların hayatlarının çocuklara ve gençlere anlatılmasının sakıncalı olduğuna dair eleştirel görüş ortaya koyanların bu kitapları okumadan yargıladığını düşünüyorum. Bir romanın hırsızlığı, kötülüğü körüklediğini, hatta gençleri teşvik ettiğini söylemek yüzeysel bir bakış açısı olur, gençlere hiç güvenmediğimizi kanıtlar. İzmir’in Kavakları’nda, gençlerin sorgulamasına yönelik dil ve anlatım yeğlendiği görülüyor. Osmanlı devletinin Anadolu’da sürdürdüğü bozuk düzene, baskı, haksızlık rejimine, ağa üstünlüğüne karşı Anadolu halkının içinden çıkan, haksızlıklara karşı duran pek çok genç dağlarda mücadele etmeyi seçmiştir. Bunlardan biri de Köroğlu’dur. O halde ne Köroğlu’nu ne Çakıcı’yı ne de diğerlerini anlatmayalım gençlere, öyle mi? Anlatalım ki toplumsal patlamaların nerelere varabileceğini, ne çok can yanacağını görüp düşünsünler… Ha, düşünmelerini istemiyorsak o başka! n www.maviselyener.com İzmir’in Kavakları / Mevlut Kaplan / Özgür Eğitim Yayınları / 2015 / 288 s. / 15+ 2 0 1 5 İzmir’in Kavakları Osmanlı İmparatorluğu’nun Anadolu’da sürdürdüğü bozuk düzene, baskı ve haksızlık rejimine, ağaların üstünlüğüne karşı çıkan Çakıcı Mehmet Efe’nin efsanesi gençlere ne söylüyor? r Mavisel YENER M. YENER, A. AKAL, Ç. GÜNDEŞ Palyaçobalığı Palya / Nursel Erdoğan / Resimleyen: Dilek Yördem Ceylan / YKY / 2015 / 38 s. / 5+ Mercan kayalıklarında yaşayan balıklar, palyaçobalığı Palya’yı çok seviyor çünkü o, balıkları hep güldürürdü. Ama bir gün hüzünlü bir eski zaman öyküsü anlatmaya başlayınca, diğer balıkların tepkisiyle karşılaşır. Acaba mercan kayalıklarını tehdit eden bir tehlike mi var, neden Palya eski bir öyküyü anlatmak istemişti ki? Yoksa güzelim mercan kayalarındaki bahçe, eski zamanlardaki gibi yok mu olacaktı? Korsan Okulu / Sürpriz Saldırı / Sir Steve Stevenson / Resimleyen: Stefano Turconi / Çeviren: Çağrı Ekiz / Mavibulut Yayınları / 2015 / 95 s. / 8+ Kaptan Kaptan Shark’ın gemisi Beyaz Balina’yı korkunç hırsızların elinden kurtaran Deniz Kurtları onuruna düzenlenen yemek çok keyifli geçmektedir. Aylardır denizde yemek zorunda kaldıkları denizanasından sonra bu özel yemekler herkesin iştahını açmıştır. Tam servise başlanacakken korkunç bir haber gelir; Korsan Okulu düşman gemileri tarafından kuşatılmıştır. Yemek ve eğlence iptal olur, herkes bir tarafa koşturup adayı kurtarmak üzere planlar yapmaya başlar. Korkudan her biri bir yere saklanmış olan Deniz Kurtları’nı bulan Kaptan Kanca onlara önemli bir görev verir. Genç korsanlar duyduklarına inanmaz. Çünkü bu çok tehlikeli bir görevdir. Ama emir emirdir ve her ne pahasına olursa olsun Korsan Okulu’nu düşmanlardan kurtarmak gerekmektedir. Derhal yola koyulan gençlerin işi pek kolay değildir. Kaptan Kanca’nın verdiği görevi yerine getirmek için bataklıklar, kayan kumlar, uçurumlardan kurtulmak ve sürekli peşlerinde olan Kaptan Jack Benda Nera’dan kaçmak zorunda. Kaptan Kanca, acemi korsanlara ne tür bir görev verir acaba? Ya çocuklar bu işin üstesinden gelemezse? Korsan Okulu, düşmanların eline geçerse ne olacak? Ateşkusan’ı BatırınKorsanlar Güverteye2 / Sebastiano Ruiz Mignone / Resimleyen: Mert Tugen / Çeviren: Delal Arya / Can Çocuk/ 2015 / 124 s. / 10+ Berber ve dişçi olan Mongrad ilk kitapta Fransa’ya gitmek için bir gemi ararken kimsesiz bir çocuk olan Timmy Kid’le tanışmıştı. Yolda gemiye korsanlar saldırınca, Mongrad kendini kalabalık bir geminin kaptanı olarak buluvermişti. İkinci K İ T A P S A Y I 1 3 3 0 K übra lisede okuyor. “Tarih sıkıcı” diye bellemiş, burun kıvırıyor belgesel romanlara. Ona, İzmir’in Kavakları’nı verdim; soluksuz okumuş. “Önyargılarımla yüzleştim, tarih hiç de sıkıcı değilmiş” dedi. “Belki sen de bir gün yazarsın…” diyecek oldum “Benim işim yazmak değil, okumak…” sözleriyle “minik yazarlar” yetiştirmeye heveslenenlere gönderme yaptı. Kübra haklı, okuma yolculuğunun engin sularına açılmaya fırsat bulamadan, “yazar” olduğu söylenen, hatta imza günleri bile düzenlenen o miniklere ne yaptığımızın farkında mıyız? Onlara “yazar” demesek de “yazan” olduklarını kabullensek okumanın ve yazmanın sonsuz rengini yüreklerine sindirseler… Bu, başka yazının konusu olsun! Giyimi, kuşamı, yaşantısıyla efelik geleneğine uymuş, dünya eşkıyalık tarihinin en ilginç portrelerinden olan Çakıcı Mehmet Efe’nin Mevlüt Kaplan’ın kaleminden çıkan hikâyesine bakalım. Mevlüt Kaplan’ın köy enstitüsünden Londra’ya uzanan kişisel öyküsünü pek çok ödül ve kitap taçlandırmış. Özgür Eğitim Yayınları’nın kurucusu da olan yazarın şiir, masal, öykü, roman, inceleme türündeki yapıtlarının bir bölümü farklı dillere de çevrilmiş. Mevlüt Kaplan, son romanı İzmir’in Kavakları’nda özellikle gençlere sesleniyor. Kübra’nın saptamalarından biriyle adım atalım romana; “Bu roman tarih dersimizde okutulsa ülkemize yapılan dayatmaları daha iyi anlayabilirdik…” Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılış sürecini hızlandıran öğeleri gözden geçirirken 17. yüzyılda yapılan askeri ve sosyal değişiklikler sonucu atlı asker ve kervancı akıncıların işsiz kalması, bazı devlet görevlilerinin halka baskı yapması, asker ölümlerinin artması, yasakların çoğalmasıyla birlikte zeybeklerin silahlanıp dağa çıktığını pek çok kaynakta okumuşuzdur. İzmir’in Kavakları’nın baş kişisi, Osmanlı’ya kök söktüren Çakıcı Mehmet Efe işte bu zeybeklerden birinin torunu. Babası Ahmet Çakıcı’nın nasıl bir eşkıya olduğu, Ödemiş Birgi’de sonlanan öyküsü de kitapta yerini alıyor. HIRSINA YENİLENLER… Yaşar Kemal’in Çakırcalı Efe olarak andığı, kimi kaynaklarda Çakıcı olarak adlandırılan Mehmet Efe, on beş yıldan fazla zaman boyunca eşkıya olarak Osmanlı’ya baş kaldırmış. Yaşar Kemal’in Çakırcalı Efe (YKY) adlı yapıtında, Çakırcalı’yı ortadan kaldıran müfrezenin kumandanı Albay Rüştü Kobaş’ın verdiği bilgiler ışığında S A Y F A 1 6 n 1 3 A Ğ U S T O S C U M H U R İ Y E T