Katalog

V. S. Ramachandran’dan bir zihin seyahati Öykücü Beyin Hazırlayan: Funda Başaran Oktar Türel “Beyindeki Hayaletler” ve “İnsan Bilincinde Kısa Bir Gezinti” adlı kitapların yazarı ünlü nörobilimci V.S. Ramachandran, beyin biliminde son on beş yılın gelişmeleri ve yeni bulgularıyla derlediği “Öykücü Beyin”de, insanın aslında ne olduğunu irdeliyor. r Erdal ATABEK ahi, beynimizde neler oluyor? Bir espriye gülüp kahkahalar attığımız zaman beynimiz nasıl çalışıyor? Ya üzülüp içimizde hissettiğimiz acı nedir? Öfkelenip gözümüz bir şeyi görmediğinde beynimiz nasıl çalışıyor? Düşüncelerimiz beynimizde, duygularımız kalbimizde mi? Bunları nasıl da merak ederiz. Tıp eğitimi gören bir öğrenci anatomi pratiğinde beyin açıldığı zaman bu cevize benzer beyazgri maddeden oluşmuş kıvrımlı yapının insan hayatını nasıl yönettiğini anlayamaz. Aslında bugün bile beynin nasıl çalıştığı, beyinde geçen zihinsel işlemlerin nasıl oluştuğu tam olarak bilinmiyor. Sayısız zihinsel işlem, anlık değişmeler, bisiklet sürücüsünün elayak, gözkulak koordinasyonu ile her an değişen algıları, her an değişen hareketleri... Karşılıklı konuşan iki kişinin sesleri, sözleri, beden hareketleri, bunlara yüklenen anlamlar... Sevinme, üzülme, birlikte atılan kahkahalar; sayısız zihinsel işlem... Beyin hücreleri (nöronlar) arasındaki elektriksel geçişler, hormonal etkileşimler, zihinsel işlemlerin beyin yapısındaki biyolojik değişimleri... Öykücü Beyin, bu sonsuz serüvenin yol haritasını veren bir yapıt. Prof. Dr. V. S. Ramachandran, Hint asıllı Amerikalı bilim insanı, California Üniversitesi’nde çalışıyor. Beyin araştırmalarının önemli bölümlerini topluma da açıklamak amacıyla Öykücü Beyin’i kaleme almış. Kendi vakalarının da yer aldığı bölümler beyinde olup biten çok önemli gerçekleri açıklıyor. İşçi Filmleri, Öteki “Sinemalar” “Uzun” XIX. Yüzy lda Orta Avrupa Bir Habsburg Üçlemesi S V. S. Ramachandran BEYNİN İŞLEVLERİ Beyinde temel olarak üç bölüm var. Birisi, yaşam işlevlerini yürüten beyin bölümü. Kalp atışlarımızı, solunum sistemimizi, sindirim işlevlerini yürüten bölüm, irademizin dışında hareket ediyor, otomatik işlevler bölümü. İkinci bölüm, duygularımızı alan, işleyen, onları yaşamımıza katan “limbik sistem.” Bu sistem, sevinçlerimizi, üzüntülerimizi, korkularımızı, öfkemizi, şaşkınlığımızı yönetiyor. Üçüncü bölüm ise, alnın arkasında yer alan ön lobda “beynin kumanda merkezi.” Prefrontal korteks dediğimiz bu bölüm, duyguların düşüncelerin değerlendirildiği yer. Karar verdiğimiz, seçimler yaptığımız, bir şeyi anlamlandırdığımız zaman bu merkez kumandayı ele alıyor. Beynin bu bölgesi evrim zincirinde en son gelişen bölge. Bu nedenle insanda C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I işlev kazanan bölge. İnsanı öteki primatlardan ayıran beyin bölgesi burası. Bu karar merkezi, ergenlerde henüz gelişmekte olduğu için de onların karar mekanizması zaman zaman aksıyor. Beyin ayrıca kendine özgü plastisiteye sahip; “Beyin Plastisitesi.” Beynin gelişmesi bir kere olup bitmiyor. Doğumdan sonraki uyarılar, gelişmeler, eğitim, kültür beynin biçimlenmesinde çok önemli roller oynuyor. Alınan eğitim, toplumsal etkiler, mesleklere özgü çalışmalar beyin plastisitesini etkiliyor. Onun için de kişilerin uğraş tipi,uğraş kalitesi beyin çalışmalarını etkiliyor. Otizm adı verilen “sosyal iletişim eksikliği”, “çok yönlü düşünme gerilemesi”, “takıntılı hareketler” konusunda yeni gelişmeler yaşanıyor. Beyinde özelleşmiş hücreler olan “ayna nöronlar” bu konuda rol oynuyor. “Ayna nöronlar”, bir kişinin başkasının hareketlerini anladığı, niyetini öngördüğü, onunla empati kurduğu karşılıklı anlayışı yaratan beyin hücreleri. Bir anlamda, sosyal öğrenmeyi olabilir kılan, öğrenme işlevinin hücreleri. Otizm olgusunda bu hücrelerin işlev yetersizliği araştırılıyor. Belki sadece “otizm” olgusunda değil, öğrenme zorluklarında, başkasını anlama beceriksizliklerinde de “ayna nöronlardaki işlev eksikliği” söz konusu olacak. Beyin işlevlerindeki pek çok alan, pek çok konu sürekli araştırılması gereken yeni bir bilim dalı. Nörobilim çalışmaları, reklamdan politikaya, eğitimden insan ilişkilerine kadar her alanda yeni ufuklar açan bir bilim dalı. Ramachandran,bu kitabıyla insanlığın bu yeni ufuklarını gösteriyor. Öykücü Beyin, bu ufukların yetkin bir habercisi. n Öykücü Beyin/ V. S. Ramachandran/ Çeviren: Ayşe Cankız Çevik/ Alfa Yayınları/ 430 s. 1315 RIUS Çİzgİlerle Michel Beaud FELSEFE İspanyolcadan Çeviren Çiçek Öztek Kapitalizmin Tarihi 15002010 Fransızcadan Çeviren Fikret Başkaya 3 0 N İ S A N 2 0 1 5 n S A Y F A 1 7