Katalog

TOLGA ARVAS’TAN “100 LAKAP” Lakaplar ve portreler Tolga Arvas’ın derleyip yayıma hazırladığı “100 Lakap”, Osmanlı’dan bugüne lakaplar arasında dolaşıyor. Ortaya ise eğlenceli olduğu kadar öğretici bir çalışma çıkıyor. TARHAN GÜRHAN tarhang@gmail.com B azı insanlara isim yetmez, sığmazlar isimlerine, lakap gerekir. Lakap soluk aldırır, genişletir, ferahlatır, sarihleştirir insanı. Lakapları isimlerini aşan çok insan var bu dünyada. Ali Püsküllüoğlu’nun Türkçe Sözlük’ünde lakap; Arapça, bir kimseye ya da bir aileye bir özelliğinden dolayı, adından ayrı olarak sonradan takılan ad diye geçiyor. Geçenlerde çok sempatik bir kitap yayımlandı: 100 Lakap Alınış Velveleleri ile. Kitap Türkiye’ye bakıyor. Yayınevinin Hazır Bilgi Serisi’nin üçüncü kitabını Tolga Arvas derlemiş. Arvas, aynı zamanda dizinin danışmanı. Tolga Arvas’ı da iyi tanıyoruz aslında. Özellikle “Arif Takvimi”nden. Şundan buna, bundan şuna isimler arasında dolanıyorsunuz kitap boyunca. Osmanlı’dan günümüze lakap sahibi olmak ayrıcalıktır. Diğer insanlardan sizi ayırır: Kitapta anlatılanlardan Meddah ve Ortaoyuncu İsmail Dümbüllü, Neşet Ertaş’tan Benli Belkıs’a, Bekri Mustafa ve unutulmaz Galatasaraylı Karıncaezmez Şevki... Dümbüllü’den Bekri Mustafa’ya, Karınca Ezmez Şevki’den mutlu olur. Tabii bazı istisnalar dışında, Ahmet Hamdi Tanpınar’a (Kırtıpil haddini aşanlar da vardır. Hamdi), Murat 124’den (Hacı Murat), Tolga Arvas bu çalışmasının sonuna Ciguli’ye lakabıyla tanınan 100 kişi geniş, ayrıntılı bir de kaynakça eklegibi... miş, en az kitap kadar değerli. Derli Çok mütevazı ve sempatik bir dili toplu bir kaynakça. Desenler, fotoğrafvar kitabın. En sevdiğim tarafı bu allar kitaba ayrı bir güzellik katmış. çakgönüllü dili oldu. Her portreye aynı Elias Canetti’nin Kulak Misafiri/ mesafeyi koruması. Bazılarına torpil Elli Karakter kitabını çağrıştırdı bana. geçmemiş olması. Bir çırpıda okutuyor Orada da yaptıkları işten alıyorlardı kendini. Neredeyse kitabın tamamını isimlerini. Reşat Ekrem Koçu’nun da alıntılayacaktım. Küçük bir meram; talakaplara düşkünlüğünü biliyoruz. rih sırasına göre dizilse daha iyi olurdu Lakap sahibi olanların büyük çoğunsanki. Hepimizin “lakaplık” tarafları luğu erkek. vardır. Ama lakap takılanlar ayrı. Tutan Kadınlara lakap takılmıyor mu? lakaplar vardır, iz bırakır, önemlidir. Ya da biz bilmiyor muyuz? Tutmayan lakaplar unutulur gider, kıyKadınlar bu konuda da ikincil. n meti yoktur. Lakap alâmeti farikasıdır kişinin. Lakaplar neden önemli? Çünkü 100 Lakap Alınış Velveleleri ile/ isimlerimizi anne babamız ya da aile büHazırlayan: Tolga Arvas/ Ağaçkakan yükleri koyuyor. Bizim bir dahlimiz yok. Yayınları/ 160 s. Oysa lakaplar genellikle bizim yaptığımız veya yapmadığımız şeyler üzerinden bize verilir. Yani isimler konur, lakaplar hak edilir. Tıpkı Kızılderililer’de olduğu gibi. Lakap sahibi olmak zor zanaat, hakkını vermek lazım. Her eve bir lakap, yoksa bir “lakap kitabı” gerek. Ne kadar samimi o kadar güzel. Lakaplar insan var olduğu sürece olacak. İhtiyacımız var çünkü lakap taktığımız kişi bizim için özelleşiyor. Bizden oluyor. Lakaplar sahiplerini samimi ve bizden kılıyor. Vazgeçilmez bir samimiyet sunuyor. Olmazsa olmuyor. Adı yüz lakap olmasına rağmen, içinde yüz yedi lakap takılmış insan var kitapta. Bu da yazarın bize küçük bir sürprizi. İçten, hesapsız olmak bu devirde kolay değil, lakap içtenliğin de bir göstergesi. Birbirinden ilginç şahsiyetler ve lakaplar. Lakapların çoğu gerçek isimlerden daha iyi bilinir olmuştur. Temelde lakap takmak bir sevgi işaretidir. Takan da takılan da KITAP 17 Aralık 2015 19