Katalog

O K U RLA R A “Intercrime” dizisinin ikinci kitabı Émile Zola’nın, RougonMac quart serisinin en önemli ve ünlü romanlarından “Germinal”, Soma faciasından sonra tekrar konuşulmaya başlandı. Romanda, maden ocaklarındaki ağır ve tehlikeli çalışma koşulları, maden işçilerinin yoksulluğu, küçük iç dünyaları, kendince yaşadıkları sevgileri ve çekincesiz mücadeleleri anlatılıyor. Ölümsüz klasik bununla birlikte, “Klasikleri niçin okumalıyız?” sorusunun da yanıtı adeta. Roman, günümüze attığı güçlü kancalarıyla tüm ülkeyi yasa boğan, derin ihmal kaynaklı cinayetlerin nasıl bir zeminden doğduğunu da “teşhir” ediyor. Prof. Dr. Onur Bilge Kula konulaştırma yöntemini izleyerek üç düşünürü ve üretimlerini ele aldığı ayrıntılı ve dikkat çekici bir incelemeye daha imza attı: “Brecht, Lukács, Bloch: Sanat ve Edebiyat.” Epik tiyatro kavramının düşünsel temelini oluşturan yabansılaştırım kuramını geliştiren Bertolt Brecht’in bu kitapta ele alınan yazıları, tiyatro ve edebiyat kuramına yepyeni boyutlar katıyor. Lukács’ın yazıları da sanatın ve edebiyatın ticarileştirilmesini, muhalif yazar ve eleştirmenlerin karşılaştığı sorunları, yazareleştirmen ve felsefi eleştirmen kavramını, değerli ve kalıcı edebiyatın niteliklerini büyük bir yetkinlikle ortaya koyuyor. Bloch’un bu kitapta yer alan yazılarıyla ise insana özgü olanın, insancıl olanın edebiyata yabancı olamayacağını serimleniyor. Zamanı yazınsallaştırmanın olabilirliğini, güncel edebiyat ve çözümleme arasındaki ilişkiyi ortaya koyarak roman türünün özelliklerini ve yönelimini belirginleştiriliyor. Kula’yla “Brecht, Lukács, Bloch: Sanat ve Edebiyat” adlı çalışmasını konuştuk. Ölümünün otuzuncu yılında, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde düzenlenen “Ötekilere Yazmak” sempozyumunun0 ardından okuyucularla tekrar buluşan “Bir Usta, Bir Dünya: Sevim Burak” kitabı, Sevim Burak’ın, yazdıklarından daha fazlasını merak eden okuyucular için bir fırsat. Ayrıca, kızı Elfe Uluç’un sempozyumun ardından kaleme aldığı bir değerlendirme yazısı... Bol kitaplı günler… ‘Kötü kan durmaz yerinde...’ “Intercrime” dizisinin ilk kitabı “Ölümün Sesi”nden sonra “Kötü Kan”la bir kez daha İsveç’e, seri cinayetlere uzanıyoruz. Arne Dahl kitapta, gözü kara bir katille bizi buluştururken Vietnam işkencesi, politik ve felsefi sorgulamalarla klasik polisiyelerden ayrı bir yola da giriyor. r Ali BULUNMAZ ema zemininin kaygan, anlatımın sert ve temponun sakin, hatta ağır olduğu İskandinav polisiyesinin en önemli yazarlarından Arne Dahl (gerçek adı Jahn Arnald), “Intercrime” serisinin ikinci kitabı Kötü Kan’la bir kez daha bizle buluştu. Serinin ilk kitabı Ölümün Sesi’nde dedektif Paul Hjelm başroldeydi ve İsveç’in nüfuzlu işadamlarının, yani kodamanlarının öldürülüşünün ardındaki sırlar çözülmeye çalışılıyordu. Kitapta Hjelm’le beraber “A Takımı” denen özel görevli yapının hayatı okura açılırken öbür yandan da cinayetler aydınlatılmaya çalışılıyordu. Dahl, “A Takımı” üyelerinin yaşamlarıyla beraber Hjelm’inkini de ortalığa saçmıştı. O “A Takımı”, Kötü Kan’da yine karşımızda. Elbette dedektif Hjelm de. rar sahneye dönüşü demek bu. Ancak bu dönüş, bir önceki çalışmadan farklı ve ekip bunun ayırdında. Çünkü karşılarındaki “Kentucky Katili”nin herhangi bir sınırı yok, işkencede ve verdiği acıda en ileri noktaya kadar gidebiliyor. Ekip üyelerinden birinin dedikleri dikkat çekici: “Bu gerçekten ancak Amerikan sisteminin üretebileceği, ciddi hasar görmüş bir karakter.” Geleneksel seri katillere pek benzemeyen, uzun zamandır cinayet işleyen ve o güne dek pek çok tecrübeli cinayetçiyi atlatmış biri. Sorular soruları kovalarken katilin kim olabileceğiyle beraber tersten de ilerleniyor ve kim ya da nasıl biri olamayacağı da masaya yatırılıyor, bir de Amerika ve İsveç arasındaki bağlantı. Ekibin deneyimli dedektifi Hultin konuşuyor: “Ucu onlara değmediği sürece Amerikalıların ‘Kentucky Katili’nin neden İsveç’e geldiğiyle ilgileneceğini sanmıyorum. İsveç’in nerede olduğundan bile haberleri yok. İsveçli saat markalarını bilirler. Kutup ayılarını bir de… O kadar (…) En mantıklı yol Amerikan yolu. Katilin kim olduğunu ve İsveç’te ne aradığını bulmalıyız. Bunu çözersek onu yakalarız. Yoksa mümkün değil.” AMERİKANLAŞAN İSVEÇ Araştırmacılarımız bir yandan da Avrupa’nın gözbebeği İsveç’te böylesine cinayetlerin nasıl işlenebildiğine kafa yoruyor. Bu da ülke ve değişen dünyayla ilgili derin yorumlar gerektiriyor. İşte o noktada Dahl’in farkı dikkat çekiyor, işin içine felsefi ve sosyolojik çözümlemeler giriyor, “Kentucky Katili” sayesinde (kodaman cinayetlerinde olduğu gibi) İsveç de mercek altına alınıyor. Üstelik İsveç’le ABD karşılaştırması yapılırken İsveç’in Amerikanlaşması ve ABD’nin insani anlamda yoksullaşmasının kimi nedenleri de Dahl tarafından bazı satırlarda aynı oranda dillendiriliyor. “A Takımı” ve Hjelm, “zeki, ruhsal hasar görmüş, donanımlı seri katil”e yaklaşırken hayli yoğun psikolojik tahliller içeren ve epey derine giden analizlerle de karşılaşıyoruz. Ayrıca Vietnam işkence tekniklerini tüm ayrıntılarıyla anlatan Dahl’in, bu konuda araştırma yaptığını da fark ediyoruz. Dahl sadece bu araştırmayla kalmamış elbette, cinayet ve iz sürmenin arasına politik eleştiriler de serpiştirmiş; Soğuk Savaş, Vietnam Savaşı ve 1990 sonrası yeniden dağıtılan kartlarla oluşan dünya düzeni. Bütün bunlar sona doğru gelinirken cinayetler ve seri katille ilişkilendiriliyor. En azından cinayetler, bu veriler ya da olaylarla beraber yorumlanıyor. Dahl, ara ara ipuçları vermesine rağmen (ki bunların en önemlisi kitap boyu tekrarlanan “kötü kan durmaz yerinde, gelir günün birinde” sözü) ters köşe yapan bir son hazırlamış. İsimler, bağlantılar ve kovalamaca, Dahl’in kendi anlatım biçemiyle birleşip hem klasik hem de buna epey yenilik katan bir polisiyeye dönüşüyor. Bu nedenle “Intercrime” dizisinin öbür kitaplarını okumak için sabırsızlanıyorsunuz. n alibulunmaz@cumhuriyet.com.tr Kötü Kan/ Arne Dahl/ Çeviren: Pınar Polat/ Doğan Kitap/ 350 s. T TURHAN GÜNAY turhangunay@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr twitter: www.twitter.com/CumKitap “NEDEN?” YERİNE “NASIL?” İsveç’in o sakin ve huzurlu ortamında beliriveren katiller ve işledikleri cinayetler, Dahl’in tarzını açıkça yansıtıyor. Biz, kitaptaki İsveçlilerle beraber “Bu cinayetler neden İsveç’te işleniyor?” sorusuna yanıt ararken Hjelm ve “A Takımı” da akla durgunluk veren katillerin peşine düşüyor. Cinayetleri araştırırken temel soru “Nasıl?” yerine “Neden?” oluyor böylece. İşin öbür tarafında ise ABD’de işkencelerle öldürülen (edebiyat eleştirmeni LarsErik Hassel adlı) bir İsveçli ve okyanus ötesinden İsveç’e doğru yola çıkan bir katil var. Yani mesele yine “uluslararası suç” kapsamında ve tam da “A Takımı”nın alanında: ABD’den ithal bir katil ve Hjelm’in de dahil olduğu bir araştırma grubu. İşadamı cinayetlerinden sonra ıskartaya çıkarılmak üzereyken kendilerine yeniden iş düşen “A Takımı”nın tek Arne Dahl’in Kötü Kan’ı, İsveç’te işlenen ve uluslararası bağlantıları bulunan seri cinayetleri konu alıyor. “Intercrime” dizisinin ikinci kitabında Dahl, hem cinayetleri hem de değişen Avrupa’nın bu cinayetlerle bağlantısını anlatıyor. İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç t Genel Yayın Yönetmeni: İbrahim Yıldız t Yayın Yönetmeni: Turhan Günay t Sorumlu Müdür: Aykut Küçükkaya t Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı t Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. t İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 t Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL. t Cumhuriyet Reklam: Genel Müdür: Özlem Ayden t Genel Müdür Yardımcısı: Nazende Körükçü t Reklam Koordinatörü: Hakan Çankaya t Reklam Müdürü: Ayla Atamer t Tel: 0 (212) 251 98 74750 (212) 343 72 74 t Yerel süreli yayın t Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 2 6 9 1 2 H A Z İ R A N 2 0 1 4 n S A Y F A 3