Katalog

Arkeoloji ve Sanat kitapları Ë Özgen ACAR u sütunlarda, her yılın mayıs ayının ikinci yarısında tanıttığımız yayınları inceledikçe; ne şanslı bir insan olduğumu ve olduğumuzu düşünüyorum… İyi ki Anadolu’da doğmuşum, doğmuşuz… Anadolu için “Doğu ile Batı arasında köprü” tanımlaması yeterli değildir. Kuzeyi ile Güneyini de dikkate almak gerekir ki o zaman Anadolu için söylenecek tek tanımlama “kavşak” olduğudur. İnsanlık tarihini yönlendiren bu topraklara yabancılar “Asia Minor (Küçük Asya)” derler, yani küçük bir kıta… Anadolu’nun her neresine olursa olsun, toprağa kazmayı vurduğunuzda tarih öncesine ve sonrasında da insanlığın doğumuna, yaşamına, dinlerine, inançlarına, geleneklerine, sanatına ve ölüm olgularına ulaşırsınız. Bu yıl da önemli ve çeşitli yayınlardan söz edeceğiz. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın çeşitli dallardaki tarih, sanat ve turizm yayınları oldukça geniş yer tutuyor. Bakanlıktan bir ricamız var! Çeşitli kurumlar ya da yayınevleri Anadolu bağlantılı B pek çok bilimsel yayını yabancı dillerde yayımladılar. Genç arkeologlar, sanat tarihçileri ve meraklı okurlar için bu yayınlar keşke Türkçeye kazandırılabilse… Ya da olağanüstü bazı Türkçe yayınlar İngilizceye çevrilebilseler… Bu arada Diyarbakır Valiliği’ne de teşekkür etmek gerekir. Bu önemli kentimiz hakkında değişik yayınlarla öne çıkan tarihsel yayın etkinliği için, “darısı öteki valiliklerimizin ve belediyelerin de başına” diyoruz! Kars, Iğdır, Van, Mersin ve Çorum valilikleri ile Fatih Belediyesi’nin de yayına önem verdikleri dikkat çekiyor. Geçenlerde bir araştırmam için bazı müze yöneticilerimize telefon ettim. Arkeoloji ve sanat tarihi alanında yayın yapan “Arkeoloji ve Sanat” ile “Aktüel Arkeoloji” gibi iki önemli mesleki dergiyi okumadıklarını algıladım… Olacak iş değildi! Her iki derginin meslek içi eğitim özelliğini düşününce bu eksikliğe çok şaşırdım. Acaba bakanlık müze kitaplıklarına bu dergileri abone yapamaz mı? Eminim, bugün tanıtacağımız yayınların yüzde 90’ından, ne müzeler ve ne de üniversitelerin arkeoloji bölümlerinin haberleri vardır; ne de rektörlükler bu bölümlere bu amaçla ödenek ayırmışlarÖzgen Acar dır! İnşallah yanılıyorumdur… ? sanatı, kültürü ve toplumsal yaşamı ayrıntılı olarak belgeleniyor. Sekiz bölümdeki dokuma, çini, çiçek, halı, betimlemelerle bağlantılı görseller ise araştırmayı daha da güçlü kılıyor. Kitap İstanbul’un fethi ile doruğa giden Osmanlı yaşamının Viyana yenilgisinden sonraki Karlofça Anlaşması ile gerileme sürecine giren dönemi kapsıyor. Adı: Bedri Rahmi Eyüpoğlu Yayına Hazırlayan: Ömer Faruk Şerifoğlu Yayımlayan: Kültür ve Turizm Bakanlığı Sayfa: 468 Türk resminin büyük ustalarından Bedri Rahmi Eyüpoğlu’nun doğumunun 100. yıldönümü nedeniyle yayımlanan bir başyapıt. Ressamdı… Şairdi… Yazardı… Hocaların hocası oldu… Kültür Bakanlığını bu vefa borcundan dolayı kutlamak gerekir. Kitapta 64 yaşında yaşamdan ayrılan Eyüpolu’nun dolu dolu geçen sanat dünyası okura sunuluyor. Ailesinin yazılarının yanı sıra, dostlarının mektupları ve fotoğraf albümü niteliğindeki görseller ve ürünlerinden kapsamlı örnekler ile bir anlamda tek ciltlik bir ansiklopedi… Adı: Balat İlyas Bey Külliyesi Yayına Hazırlayanlar: M. Baha Tanman – Leyla Kayhan Elbirlik Yayımlayan: SÖKTAŞ Sayfa: 337 Söke’nin iş dünyasının saygın sanatsever Kayhan ailesi Milet antik kenti yakınında Beylikler döneminde 15. yy.’da yaratılan İlyas Bey Camii ve Külliyesi korumacılık konusunda önemli bir örneği oluşturuyor. 19. yy. sonlarındaki depremde önemli zarar gören bu yapı Cengiz Kabaoğlu yönetiminde onarılarak gelecek kuşaklara bir ders olarak sunuluyor. Bu sayfalarda dönemin benzeri yapıların yok olmaya doğru gidişlerine ilişkin makaleleri okuduktan sonra bu kitabı görünce insan seviniyor. Keşke, yerel iş adamlarımız çevrelerindeki benzeri yapıları bu örnekteki gibi koruyabilseler. Kitap Menteş Beyliği ile başlayan 16 makalede, külliyenin mimarisi, onarım çalışmalarındaki gelişmeler, bu arada bulunan çeşitli sikkeler 16 makalede okura sunuluyor. Başyapıtlar Bu yılın yayın tanıtımında yeni bir bölüm oluşturduk! İçerik, baskı, görsellik, benzersizlik gibi daha pek çok çeşitli açılardan bazı yayınlara “duygusal” olarak “başyapıt” dedik. Bu bölümde onları sunuyoruz. Adı: Anadolu’da İnsan Görüntüleri Yazarı: Önder Bilgi Yayımlayan: AYGAZ Sayfa: 655 Yalnızca bu dönemin değil, son birkaç yılın bir başyapıtı özelliğinde… Neden mi? Anadolu’da 30 binyıl öncesinin insanı İÖ 8. yy.’a değin bu sergi kataloğu boyutlarını aşan anıtsal bir yapıtta tanıtılıyor. Türkiye ve yurtdışı müzelerindeki Anadolu kökenli insanlar neredeyse bir “nüfus kütüğü” dizisi ile okura ayrıntılı olarak sunuluyor. Kitapta 1225’i üç boyutlu, 338’i iki boyutlu olmak üzere 1563 insan fotoğraf ve çizimleri yer alıyor. Hadiye Cangökçe’nin titiz fotoğrafları, müze vitrinlerinde ayrıntıda kalan eşsiz yapıtları görkemli birer görüntüyle bu insanları bize tanıtıyor. Bu yayın nedeniyle İstanbul’da bir sergi düzenleyen AYGAZ’ın bu kitabı dünya kitaplıklarına kazandırmasının bir başka önemli katkısı da Anadolu uygarlıklarının tanıtımına büyük hizmette bulunuyor. Atalarımızın olağanüstü envanteri ile tanışmanızı öneririm… Adı: Archaeologist Benath The Sea Yazarı: George Bass Yayımlayan: Boyut Sayfa: 403 SAYFA 8 ? 23 MAYIS Neredeyse denizaltında geçen bir ömür… Dünyada denizaltı arkeolojisini 1960’ta Bodrum’da anıtlaştırmaya başlayan Amerikalı Prof. Dr. George F. Bass’in yarattığı tek ciltlik, ama dev bir ansiklopedi… 1975’te Amerika’da basılan ilk kitap, ilk çeyrek yüzyılı kapsıyordu. Bu genişletilmiş, güncellenmiş kitap, yarım yüzyılı içeriyor. Yalnızca Bodrum’dan Antalya’ya kıvrım kıvrım koyların derinliklerinde yüzlerce değil, binlerce batık tüm Türkiye kıyılarında yatıyor. Yolunuz Bodrum’a düştü ise, kaledeki müzeyi gezmiş olmalısınız. Gezmediyseniz bu ayıp size yeter! İşte o müzede yazarın, 50 yıl boyunca denizin derinliklerinde bulduğu batıklardan ele geçen görkemli eserler sergileniyor. İngilizce olan bu başyapıtı lütfen Türkçeye kısa sürede kazandırın… Son cümleyi yazdıktan birkaç ay sonra kitabın Türkçesi de geldi… Üstelik Türkçesi daha olağanüstü… Sevgili George’a nice sağlıklı uzun yıllar diler ve bu görkemli kitabı kazandırdığı için kutlarım… Bu arada Boyut Yayınevi’ni de her iki kitabı Türk ve yabancı okurlara kaliteli biçimde sunma başarısından dolayı kutlarım. Bu kitapların yalnız deniz ve tarih tutkusu olan herkesin ya da arkeologların değil, tüm kitaplıklarda olmasını dilerim. Adı: Les sceaux byzantins du Musée archéologique d’Istanbul Yazarı: JeanClaude CheynetTuran Gökyıldırım Vera Bulgurlu Yayına hazırlayan: Esra Güzel Erdoğan Yayımlayan: İstanbul Araştırmalar Enstitüsü Sayfa: 1082 2013 Eskiden anımsarım adliye ya da kamu kurumlarının kapılarına yakın yerlerde kaldırımlarda, daktilo ile dilekçe yazan “arzuhalciler”, körüklü makinelerle vesikalık resim çeken “fotoğrafçılar” ve de okuma yazma bilmeyenlerin imzalarının yerine geçecek olan “mühür” kazıyan “mühürcüler” vardı. Gaziantep Zeugma kentindeki kurtarma kazılarda Roma döneminden 100 bini aşkın “bulla (mühür izleri)” bulununca dünya rekoru kırıldı. Bu kitapta ise Anadolu’da bulunup İstanbul arkeoloji müzelerinde koruma altına alınan Bizans döneminin yüzlerce mührü tanıtılıyor. Mühürlerin özellikleri, içerikleri, ölçüleri, kullanım yerleri de ayrıntılı olarak anlatılıyor. Sabırlı ve titiz bir çalışmanın sonucu olan bu yayın Bizans dünyasını anlamada araştırmacılara, sikke bilimcilere önemli bir tarihsel ve ekonomik “mihenk taşı” özelliği taşıyor. Fransızca olan kitap keşke Türkçeye de kazandırılabilse! Adı: Osmanlı Kültürünün Avrupa’daki Yansımaları: 14531699 Yazarı: Nurhan AtasoyLâle Uluç Yayımlayan: Turkish Cultural Foundation Sayfa: 442 Genelde Osmanlı sanatı ve kültürünün Batı’dan etkilendiğinden söz edilir ya da bu konuda yayınlar yapılır. Bu kitapta konunun iki uzmanının 14 Avrupa ülkesinde sürdürdüğü 6 yıllık araştırmalarda Osmanlı’nın Avrupa Arkeoloji ve Eski Diller Bu gidişle Anadolu’ya “Arkeolojinin ana vatanı” demek doğru olacak… Her yeni yerli ve yabancı yayın, bu savımızı doğrulayan yeni bir kanıtı oluşturuyor. Genelde FıratDicle ya da EgeAkdeniz ağırlıklı araştırmalar; artık Orta Anadolu’dan Karadeniz’e, Marmara’ya ve Trakya’ya da yöneldikçe insanlık tarihi daha çok aydınlanıyor. Adı: Tarihöncesi Dönemden Bazı Yansımalar CUMHURİYET KİTAP SAYI 1214