Katalog

T 29 MAYIS SALI ürkçe Günlükleri FEYZA HEPÇİLİNGİRLER Alanlarını Geliştiriyorum” alt başlığını taşıyan Çocuğumla Doğadayız, yine Elma Yayınları arasında yayımlandı. Funda Bahçeci’nin 8 yaş ve üstü çocuklar için yazdığı Bilge Köstebek dizisinin ikincisi Zenginler Köyü’nün yayınevi “bu”. Cynthia Lord’un yazdığı Kardeşim Benim, “Otizmli erkek kardeşine duyduğu sevgiyle onun özel ihtiyaçlarının verdiği bunaltı arasında kalan abla Catherine’in kendini keşfetme serüveni”ni anlatıyor. Yayınevi: Günışığı Kitaplığı. Yayınevi yine Günışığı Kitaplığı olan bir başka kitap: “Akademisyen Yazar İshak Reyna, gençleri aşktan kendini tanımaya, futboldan sanata, mizahtan siyasete uzanan geniş bir düşünceler dünyasında dolaştırıyor. Türk ve dünya edebiyatından 30 usta yazardan 30 farklı düşünce” içeren denemeler toplamının adı: Yetişkinler Ejderhalardan Neden Korkar? Arka kapağında, “Var olmayanı görüp, sesi olmayanı duyduğunuzda, davranışlarınıza dikkat edin! Yalnız olmayabilirsiniz…” diyen Kırmızı Arabanın Hayaleti’nin yazarı: Aytül Akal, yayınevi: Tudem. 3 HAZİRAN PAZAR Cadde ve sokaklara verilen adlara değindiğimiz günlükten sonra yazmıştı Adil İzci. Epeyce beklettim iletisini, daha fazla bekletmeyeyim: “…bu konuda eskiden beri bir tuhaflık söz konusu. Bizim Acıbadem’deki sokağımız da bu yakınlarda söz konusu tuhaflıktan ne yazık ki payını aldı. Nice zamandan beri “Faikbey Sokağı” olan adı, bir günde “Betül Sokağı”na dönüştü. Nedenini bilen yok. Benim özellikle merak ettiğim, “Faikbey” adının ne sakıncası vardı; uzun yıllardan beri bu adla bilinirken birdenbire ne oldu bitti? Sonra, sokağımıza adı verilen bu “Betül” kimdir, neyin nesidir, nasıl bir değeri, özelliği vardır da adı yeğlenmiştir? Kadıköy Belediyesi’nden bir görevli bizim sokakta oturuyor olabilir mi; “Betül” de onun bir yakını falan mıdır? Ya da bu konuyla ilgili görevliler, akıllarına gelen herhangi bir sözcüğü yeğleyip kendilerine göre bir karar mı veriyorlar? Kısacası, hangi yönden baksanız, bir tuhaflık var! Sonra bir sokağın adı değiştirilecekse, böyle bir gereksi imdi bir de “kamu spotu” çıktı televizyonlarda. Bizleri eğitmeye, uyarmaya yönelik (eğitim, silah kullanımı vb.) çalışan kısacık gösterimlerde ekranın üst köşesinde beliren “kamu spotu” ne anlama geliyor?” diye sormuş Müfit Akyos; ama sormakla yetinmemiş TDK’nin sitesinden “spot” sözcüğünün anlamlarına da bakmış”. Ben de Türkçe Sözlük’ten (kitap olandan) baktım. İngilizce bir sözcükmüş “spot”. Sözlükte anlamları şöyle sıralanmış: 1. Herhangi bir aynalı alet ile ekran üzerinde oluşturulan görüntü. 2. ekon. Bir malı çok miktarda toptancıdan veresiye aldıktan sonra piyasada değerinden daha aşağıya peşin olarak satma. 3. sin. Dar bir alana çok güçlü ışık yöneltebilen stüdyo lambası, ışıntı lambası, reklam ışıntısı. Ayrıca “spot” sözcüğünün “spot alım, spot lambası, spot mağaza, spot satım” gibi kullanımları da varmış. Bunlardan hangisi “kamu spotu” ile ilişkilendirilebilir? İnternet sözlüğünde “Tanıtımcık” diye bir anlamı daha verilmiş. Buna da tam uymaz ya, belli ki bununla. “Kamu” sözcüğünün yanına Türkçe bir sözcük bulunamaz mı? Sözgelimi “kamu uyarısı, kamuya uyarı, kamusal uyarı…” Olamaz mıydı? 30 MAYIS ÇARŞAMBA “Spot” sözcüğünün anlamları sıralanırken 2 numaralı anlamda bir anlatım bozukluğu yapıldığını dün yazarken fark etmiştim, sonra unutmuşum. “Bir malı çok miktarda toptancıdan…” derseniz toptancının “çok miktarda” olduğu anlamı çıkar. Doğru sıralanış şöyle olmalıydı: “Bir malı toptancıdan veresiye, çok miktarda aldıktan sonra…” Ali Püsküllüoğlu bu anlamı, anlatımını düzelterek almış sözlüğüne; Dil Derneği’nin sözlüğünde bu anlam yok. 2 HAZİRAN CUMARTESİ Okullar kapanmadan yeni çocuk kitaplarından birkaç tanesini anımsatsam iyi olur. Önce Elma Yayınları’ndan annebabalar ve çocuklarla iletişim durumunda olan herkes için hazırlanmış, “Yaşanmış Örnekler ve Etkili Yaklaşımlar” alt başlığını taşıyan Çocukları Anlama Kılavuzu. Uzm. Psk. Özgün Kızıldağ yazmış, büyüklere yardımcı olacak, gerçek bir kılavuz. Nuran Kansu’nun yazdığı, renkli resimli, “Çocuğumun Zekâ “Ş nim doğmuşsa, bilim, kültür, sanat vb. alanlarda bunca değerli insanın adı sanı dururken hiçbir özellik içermeyen “Betül” neden yeğlenir? Tam bir ‘dam üstünde saksağan...’ örneği.” (Hacı) Faik Bey, çok bilinen, çok sevilen, “Nihansın dideden ey mesti nazım” adlı şarkı da içlerinde olmak üzere 120 kadar eseri TRT repertuarında yer alan, klasik Türk musikisinin büyük bestekârlarından biri. Betül kim? Hem insanların yıllardır yaşadığı, benimsediği, adresinde kullandığı sokak adını değiştirmeye kim karar veriyor? Nasıl bir gerekçeyle değiştiriliyor adlar? O sokakta oturanların sokağın adı üzerinde hiç mi hakları yok? Bir gün, hiçbir neden göstermeden, birdenbire, “Sizin sokağınızın adı artık o değil, bu!” demek, bunu bile dememek; eski levhayı söküp yeni bir levha getirip sokak başına çakmak, o sokağın sakinlerine yapılan bir saygısızlık değil mi? 4 HAZİRAN PAZARTESİ Mustafa Kemal Oyman, ne zamandır yazıyor; pek anlamadığım için geçiyorum. Biraz dağınık; ama konuya yakın olanlar Oyman’ın dediğini anlayacaklardır. Ben aracılık ediyorum yalnızca: “Üniversitelerimizde cehalet var. Profesörlerimize, ‘E=mc2 önermesinde c nedir?’ diye soruyorum. ‘Işık hızı’ diyorlar. ‘Hız nedir?’ diye sorunca da: ‘Hız, birim sürede alınan yoldur.’ diyorlar. Oysa c (yol/süre) boyutlu sayısal bir niceliktir. ‘Hız, birim süredeki yer değişikliğidir.’ c de ışığın birim sürede aştığı yol olarak bilinir. Değişebileceğini M. V. Lalan (1937), Kürkçüoğlu (1938) öngördü. OPERA DENEYLERİ kanıtladı. Özel Görecelik Kuramı’na göre, ‘c, yalnızca Galile Başvuru Dizgelerinde ışığın birim sürede aldığı yoldur.’ Türkçemizde karşılığı sözlüklerde yanlış verilmektedir. Sür ve at sözcüklerinin birleşimi olduğunu, Arın Engin Okulu (1950) yakıştırmakta (?). bak: Arapçadaki 10.000 Sözcüğün Türkçe Kökeni’ Sür’at=speed dilimize hoş gelmiyor. O nedenle yenisi de aranmamış. Oysa sözlüklerde var. İvinti (akarsu ivintisi) ben düşündüm. İvintiyi kırptım. İvme [=birim süredeki yer değişikliğinin (hızın) birim süredeki değişikliği] gibi ivi diyorum. İvi birim sürede alınan yol. Ne dersiniz? Nasıl öğretmeli? Sözlüklerimize nasıl sokmalı?” Oyman’ın başka değinileri de var; onları da haftaya bırakıyorum. ? feyzahep@gmail.com feyza@feyzahepcilingirler.com www.feyzahepcilingirler.com BULMACA Önce aşağıda tanımları verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın. (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa bu, sözcüğün alttaki satırın başına sarktığını gösterir.) Bulmaca tamamlanınca sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru bir şiir kitabının adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse aynı şair kitabından dizeler ve şairin adı ortaya çıkacaktır. 1 A 2 B 3 L 4 A 5 B 6 E 7 J 8 C 9 B 10 D 11 C Hazırlayan: İLKER MUMCUOĞLU mumcuogluilker@gmail.com 12 G 13 A 14 A 15 F 16 H 17 A 18 K 19 C 20 A 21 A 32 16 76 22 B 23 E 24 C 25 C 26 L 27 B 28 J 29 G 30 C 31 B 32 H O I. Melih Cevdet Anday’ın bir romanı (yalnız ünsüz harflerini yazacaksınız). 33 B 34 B 35 L 36 K 37 E 38 K 39 G 40 C 41 F 42 C 63 54 65 43 D 44 A 45 F 46 G 47 B 48 J 49 F 50 C 51 A 52 F 53 D 54 I 55 F 56 K 57 A 58 C 59 D 60 C 61 G 62 F 63 I J. “To Sir, with Love”ı da söyleyen İskoç kadın şarkıcı. Tanımlar ve sözcükleriniz: A. Kuyucaklı Yusuf ve Kürk Mantolu Madonna adlı romanları da yaratan yazar. 64 C 65 I 66 E 67 D 68 A 69 B 70 C 71 L 72 D 73 J 7 48 28 73 K. “… Otlar” (Necati Cumalı’nın bir oyunu). 74 F 75 C 76 H 77 B 78 L 79 B 80 A 81 A 82 B 44 51 1 81 80 57 21 68 13 20 38 18 36 56 F. “… Kitabı” (Metin Cengiz’in, 1996 Behçet Necatigil Şiir Ödülü’nü aldığı şiir kitabı). 17 14 4 B. Düşüncesinin bedelini kovularak ödeyen tanınmış gazeteci, yazar. 60 19 70 8 40 30 25 50 11 42 58 24 64 75 L. “… Dario” (İspanyolca edebiyatta modernizm akımını başlatmış olan Nikaragualı şair). D. “Son günlerin karışık, … vak’alarını tahlil edemedi.” (Peyami Safa). 35 71 26 78 3 1164. sayının çözümü: A. ADONİS, B. ÇÖLDE ÇAY, C. ITRİ’YE, D. KAYGUSUZ ABDAL, E. YURDU, F. AHUYA ZEBUN, G. RODİN, H. AVNİ, I. ARİF, J. LODOS, K. KUDÜS, L. ITIR, M. MUTİ. Şiir: “Gün orada duruyordu/ kızıldı sabah ve çilli/ yan biniyordu ata, testiden içiyordu suyu Mustafa Köz” 49 55 52 15 45 41 62 74 G. “Aynı …leri sürdürüyorum” (Ahmet Oktay’ın, Sürdürülen Bir Şarkının Tarihi’nin kapağında söylediği söz). 2 79 27 10 53 67 72 59 43 E. Türlü eşyayı kurutmakta ya da temizlemekte kullanılan araç. 31 9 5 34 33 47 69 82 22 77 C. “….! / Kemana yatırırsınız aşkı siz.” (Makayovski’nin Pantolonlu Bulut’undan). 29 46 61 12 39 H. Sahip. 14 66 23 6 37 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1165 HAZİRAN 2012 ? SAYFA 35