Katalog

Hazırlayanlar: Nilay Yılmaz, Aytül Akal, Mavisel Yener, Çiğdem Gündeş, Mustafa Delioğlu. ÇOCUKGENÇLİK OKUMA! Ç Ë Mavisel YENER ocuk edebiyatı alanındaki gelişmelerin yanı sıra, okulöncesi dönemde kitapların çocuğun gelişim sürecine katkısı konusunda yapılan araştırmalar da sevindirici boyutta. Kuramsal bilgileri örnek metinler, uygulamalar ve öneri kitaplarla destekleyen bir kitap var masamda: Okulöncesinde Çocuk Edebiyatı. Birikim ve deneyimleriyle çocuk edebiyatına katkıda bulunan akademisyen ve araştırmacıların kitapları, bu alanda kendini geliştirmek isteyenler için bir hazine sandığı. Anadolu Üniversitesi Yayınları’ndan çıkmış olan “Okulöncesinde Çocuk Edebiyatı” öğretmen adayı, yazar, çizer, yayıncı, öğretmen ve ebeveynlerin başvuru kaynağı olan/olması gereken kitaplardan biri. Okulöncesi dönemde çocukların 12 yaşından başlayarak, sanatçılar tarafından hazırlanmış resimli kitaplarla karşılaştırılmasının yeni ve doğal öğrenme olanakları yarattığını bilen ailelerin kütüphaneleri için bir varsıllık. Kitap imece bir çalışma. Prof. Dr. Sedat Sever, Prof. Dr. Selahattin Dilidüzgün, Yrd. Doç. Dr. Ali Öztürk, Dr. Ömer Adıgüzel tarafından kaleme alınmış. Nitelikli resimli kitapların, okulöncesi dönemdeki çocukların dilsel, bilişsel, devinişsel, kişilik ve toplumsal gelişimleri açısından amaçlanan kazanımların edinilmesini destekleyici araçlar olduğu düşünülünce, bu dönemde çocuğun kitaba yönelmesini sağlayabilme yollarının da araştırılması gereği ortaya çıkıyor. Kitap sekiz ana başlığı içeriyor: Resimli Kitapların Okulöncesi Dönemdeki Çocuğun Gelişim Sürecine Katkısı, Ana Çizgileriyle Çocuk ve Çocuk Edebiyatı, Okulöncesi Dönemdeki Çocuklara Seslenen Kitaplarda Bulunması Gereken Temel Özellikler, Çocuk Edebiyatında Masallar, Okulöncesi Çocuk Anlatıları, Okulöncesi Eğitim Sürecinin Bir Oyun Gereci Olarak Tekerleme ve Bilmeceler, Okulöncesi Eğitimde Şiir, Okulöncesinde Çocuk Edebiyatı ve Drama. Her bölümün sonundaki “Yaşamın İçinden” bölümleri okura sunulmuş birer armağan gibi. Neler mi var o bölümlerde? Örneğin, Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın 2000’de 1. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu’nda yaptığı açış konuşmasının metni ve salondan yöneltilen sorulara verdiği yanıtlar, 06.03.2008’de, Cumhuriyet Kitap Çocuk ve Gençlik sayfalarında yayımlanan Renk Sihirbazı köşesinde ressam Serap Deliorman ile yapılan bir söyleşi, Gülten Dayıoğlu’nun Alpay Kabacalı ile yaptığı bir söyleşi, Hüseyin Yurttaş’ın ‘Anlatmaktan Yazmaya: Masal’ başlıklı yazısından bir bölüm, Okyanus Çocuk Kitapları ve Okuma Kültürü Dergisi’nin Ayla Çınaroğlu ile 2007’de yaptığı bir söyleşi, Yrd Doç. Dr. Şükran Kara’nın ‘Bilim Kurgu Bir Çizgi Film ve Şiddet’ başlıklı yazısı ve belge niteliğinde pek çok ürün. Açıköğretim Fakültesi Okulöncesi Öğretmenliği lisans programı için hazırlanmış bu kaynak kitap aynı zamanda güncel bilgileri içermesi, okulöncesi çocuk edebiyatımızın hangi noktada olduğunun görülebilmesi açısından da önemli ipuçları barındırıyor. Minik kitap kurtları kitaplardaki kahramanları kendilerine yakın bulursa o kitabı ilgiyle okurlar. Komik, bazen duygusal ve hayal gücü çok geniş, haksızlıkları sevmeyen, farklı olana hoşgörülü yaklaşmayı bilen, önyargılara karşı, eleştirel düşünmenin gerekliliğini bilen ama bunları yetişkinlerden görmediği zaman şaşıran çocuklara sesleniyor 21. yy yazarı. Kitabın yazarlarından Prof. Dr. Selahattin Dilidüzgün, çocukluğun neden değişen bir olgu olduğu konusunu örnekler de vererek yansıtmış. Çocuklara okuma eyleminin keyfini duyumsatacak kitapların da bu tür farkındalığı arttıracak nitelikte olması ve eğlendirici yanının asla unutulmaması gerekir. Okulöncesi dönem çocuğu, kitap kahramanının bulduğu çözümleri kendi çözümleri ile karşılaştı Okulöncesinde Çocuk Edebiyatı Okumalara yelken açmak... rarak eğlenceli bir yaratım sürecine girebilir. Kitap kahramanlarıyla birlikte onlar da öğrenir, öğrenirken farklı pencerelerden bakabilmeyi başarırlar. Prof. Dr. Sedat Sever, kitabın “Şiir ve Çocuk” bölümünde bu pencereleri aralamış, görebilen yetişkinlere ipuçları sunmuş. Yakın zamana kadar çocuk edebiyatı ülkemizde tartışmalı kavramlardandı, bugün artık çocuk edebiyatının gerekliliği kabul edilmiş, konunun okulöncesi çağındaki çocuklarla ilgili yanına da büyüteç tutulmaya başlanmıştır. Anadolu Üniversitesi Yayınları’ndan çıkan, editörlüğünü Yrd. Doç. Dr. Zeliha Güneş’in üstlendiği “Okulöncesinde Çocuk Edebiyatı” adlı yapıta ulaşmak için Eskişehir Anadolu Üniv. Açıköğretim Fakültesi ile iletişime geçmek gerekiyor. Sipariş ve bilgi için: Açıköğretim Fakültesi Tel: 0222 335 1779/ 0222 335 0580 belgegeçer: 0222 320 07 58) Sözü çocuk ve edebiyata düşürmüşken, Prof. Dr. Sedat Sever’in uzun yıllara dayanan birikimlerini duyarlıkla bir araya getirdiği, edebiyat yapıtlarının çocuğun gelişim sürecindeki yeri, çocuk edebiyatının temel öğeleri gibi konuları ele aldığı Çocuk ve Edebiyat isimli yapıtının temel bir kaynak olduğunu, güncellenmiş basımını okura Tudem Yayınları’nın ulaştırdığını söyleyelim. Sever’in, yeni basımı Tudem Yayınları tarafından yapılan Çocuk ve Edebiyat adlı kitabında, çocuğun dil gelişimiyle ilgili saptaması şöyle; “Okul öncesi döneminden başlayarak dilsel becerilerin edinilmesi sürecinde çocuklara ‘zenginleştirilmiş bir dil çevresi’ yaratan önemli değişkenlerden biri olarak değerlendirilebilinen çocuk kitaplarının; anadilin söz varlığını çocuklara tanıtan, dilin anlam yapısını, özelliklerini, anlatım gücünü örneklendiren bir araç olarak çocukların karşılaştıkları, basılı ilk özgün dil modelleridir.” Bu yazıda konu konuyu açtı; okuma kültürü edinmiş birey yetiştirmede okulöncesi dönemin önemi konusunda düşünen yayınevi, yazar, ressam ve editörlerden de söz edelim. Okulöncesi dönem yaş grubundaki çocuk okurun ilgi ve gereksinimine göre yapıtlar üreten yazarlardan bazılarını saymak çocukları için kitap seçecek annebabalara ışık tutacaktır: Fatih Erdoğan, Ülkü Ovat, Ümit Öğmel, Seza Kutlar Aksoy, Gülsüm Cengiz, Ayfer Gürdal Ünal, Yalvaç Ural, Ayla Çınaroğlu, Aytül Akal, Nur İçözü, Serpil Ural, Aysel Gürmen, Ülker Köksal, Can Göknil ilk anda aklıma düşen isimler. Bu sürecin işlevi konusunda duyarlığa sahip tüm yayınevlerini kutlamak gerek. Örneğin Tudem Yayınları’nın resimli okulöncesi kitap ödülünü alan Noktacık’tan daha önce de söz etmiştim. Deneyimli çocuk edebiyatı yazarı Seza Kutlar Aksoy’un yazdığı, Saadet Ceylan’ın yetkin çizimleriyle desteklediği bu çalışmanın yanı sıra aynı yarışmada ödül alan/almayan diğer iyi yapıtlar da bu dizide yer almıştı (Büyülü Bahçe/ Ayfer Gürdal ÜnalSaadet Ceylan, Dağ Kaşındı/ Simla SunaySerap Deliorman, Beşinci Mevsim/Hande Seçkin OnatUmut Karaman Çelikel, Zizi’nin Düşleri/ Özge Deniz ÖzkerSerap Deliorman) Okulöncesi edebiyatın bu seçkin ürünlerine yenilerini katmak amacıyla, 2010 Tudem Edebiyat Ödülleri yine okulöncesi resimli kitap dalında düzenlenecek (2009 ödülü şiir dalında). Yayınevlerinin okulöncesi dönem kitaplarında her anlamda kaliteyi yakalamak adına yaptığı girişimler alkışlanacak nitelikte. Çoktandır söz etmek istediğim kitaplardan birisi de Mavibulut Yayınları’ndan çıkan Defne Akşin Akyol’un yazdığı, Huban Korman’ın resimlediği “Hep Yeşil”. Okulöncesi dönemin ikinci yarısı için önerilebilecek özenli çalışmalardan biri. Büyümenin Türkçe Tarihi’nin önsözünde Murathan Mungan diyor ki: “Bazen okuduğunuz bir öykü sizi birkaç yaş birden büyütür. Çoğu kez edebiyat, hayattan daha çabuk büyütür. Yaşama ilişkin birçok şeyi, kendi deneyimlemenize gerek kalmadan edebiyat yoluyla öğrenirsiniz. Önünüzdeki yılların deneyimlenmiş, canlandırılmış, sonuçlandırılmış haliyle sizi, hayattan daha önce bilgilendirir, donatır; dünyaya ve geleceğinize hazırlar. Bakışlarımızı, sezgilerimizi, içgüdülerimizi, duygularımızı, düşüncelerimizi biler, geliştirir, olgunlaştırır. Bizi yalnızca dış dünyaya ve hayata ilişkin bilgilerle değil, aynı zamanda kendi içimizle, kendi duygularımızla da tanıştırır. Edebiyat aynı zamanda bir büyüme sanatıdır; bizi, biz yapar. İleriki yıllarda da her yaşın büyümelerini, algılamalarını, Mavisel YENER kavramalarını, edebiyat üzerinden izlemeyi, kavramayı sürdürürüz. Edebiyat aynı zamanda bir zamanlar okuduğumuzda kavramadıklarımızı sonradan anlamaktır.” Okulöncesi çocuk edebiyatı da çocuk okuru “büyütür”, geleceğin iyi edebiyatına yelken açmasını sağlar. ? * Okulöncesinde Çocuk Edebiyatı / Prof. Dr. Sedat Sever, Prof. Dr. Selahattin Dilidüzgün, Yrd. Doç. Dr. Ali Öztürk, Dr. Ömer Adıgüzel / Anadolu Ün. Açık Öğretim Fakültesi Yayını/ 209 s. / 2008 * Çocuk ve Edebiyat/ Prof. Dr. Sedat Sever/ Kapak resmi: Ferit Avcı/ Tudem Yayınları/ 222 s. / 2008 (İlk üç basım Kök Yayıncılık, 4. Basım Tudem Yayıncılık) www.maviselyener.com NOT: 982. sayıda, ‘Çocuk ve Gençlik’ sayfasında yayımlanan ‘Dağlarca’ yazısı Mavisel Yener’e aittir. Cumhuriyet Çocuklarından Mektuplar Hazal Dinçer İstanbul 11 yaş Cihangir İlköğretim Okulu Merhaba, ben daha önce de yazmıştım size. Bana göndermiş olduğunuz armağan kitabın adı: Büyülü Bahçe idi. Yazarı Seza Kutlar Aksoy. PencereSey Yayınları’ndan çıkmış. Çok güzel bir kitaptı. İçinde çeşitli öyküler vardı. Hepsi de birbirinden güzeldi. Kitaptaki Akılkafa karakterini sevdim. Akıllı ve çalışkan bir kızdı. Beni düşündüren şey, ilköğretim dörtlerin bencil olmasıydı. Hepsi birbirinden bencil, içlerinden biri akıllıydı. Anasınıflarla bir yarışma yapmaya karar verdiler. Yarışmayı anasınıflar kazanmıştı. Çünkü Büyülü Bahçe’ye gidereke her şeyi öğrendiler. Dördüncü sınıfların hepsi şaşırdı. İçlerinden en akıllı olanı onları tebrik etti. Anasınıflar buna çok sevinmişlerdi. Bu kitabı herkese öneririm. Yasemin Algan Bilecik 14 yaş Mehmet Akif Ersoy İÖO Okuduğum kitabın adı Çalıkuşu. Yazarı: Reşat Nuri Güntekin. İnkilap Yayınevi’nden çıkmış. En sevdiğim karakter Feride, çünkü romanın kahramanı. Beni en çok düşündüren bölüm ikinci bölüm. Çünkü Feride köşkten ayrıldığı gece, tayin işlemleri tamamlanıncaya kadar Gülmisal Kalfa’nın yanında kalmaya karar verir. Bu karar çok ilginç geldi bana. Feride, uzun süre açıkça itiraf etmeyip Kâmran karşısında hırçınlaşıp ondan nefret ettiğini söylese de, gerek öğrenciliğinin son yıllarında, gerekse Anadolu’da yaşadığı yıllar boyunca Kâmran’ı hep sevmiş, bu da çok ilginç. Bu romanı insan okumuyor, yaşıyor sanki… Albert Yeruşalim İstanbul 8 yaş Okuduğum kitabın adı: Küçük Prenses ve Kardelen. Yazar: Seza Kutlar Aksoy. Yayınevi: PencereSey Arkadaş Kitaplar. Okuduğum kitapta en çok Çıpa’yı sevdim. Çünkü Çıpa deve olan korkusunu yendi ve korkusuz bir çocuk olduğunu ispat etti. Öyküde beni en çok düşündüren bölüm; devin başakları altın sanmasıydı. Çünkü gün ışıkları, başakları olgunlaştırıyordu. Öyküde bana alışılmadık gelen, aklıma yatmayan yer Çıpa’nın dev’in takma dişlerine kızak gibi binmesi. Çünkü bu bölüm bana abartılı geldi. “Neden” diye sorarsanız cevaplayayım. Bence böyle bir şey olamaz. Nilsu Süzen İstanbul 9 yaş Orhan Sinan Hamzaoğlu İÖO En son okuduğum kitap, fuardan aldığım Mavi Elma isimli kitap. Yazarı Mavisel Yener, Bilgi Yayınevi’nden çıkmış. Ben bu kitapta en çok Birce karakterini sevdim. Çünkü bu kız zeki, bilgili ve fikir yürütebilen birisi. Bu öyküde beni en çok düşündüren bölüm kahramanların İnsuyu Mağarası’ndan nasıl çıkacakları oldu. Bu bölüm çok heyecanlıydı. Bu öyküde aklıma yatmayan şey gerçekte mavi bir elma olmayışıdır. Bu kitap çok heyecanlı ve sürükleyici olduğu için bir solukta okudum ve çok sevdim. Herkese tavsiye ederim. Kitap dolu günler… Pelin Burcu Öztürk İzmir 12 yaş Merhaba, bu hafta okumuş olduğum bir kitabı sizlerle paylaşmak istiyorum. Kitabın ismi “Aya Seyahat”, yayınevi İnkılap Yayınevi, yazarı ise Jules Verne. Bu kitap da en çok Barbicane adlı karakter ile J.T. Maston adlı karakteri sevdim. Cesaretleri, kendilerine olan güvenleri ve inanılmaza inanmaları beni çok etkiledi. Bu kitapta en çok merminin ve topun büyüklüklerinin boyutu beni meraka düşürdü. Çünkü mermi ve top yapılırken alüminyum kullanıldı, büyük çaplı bir ısıya alüminyum dayanabilir mi? En çok merminin Ay’a fırlatılmasıyla değişen düzen beni düşündürdü. Gerçekten de böyle bir şey olsaydı yani bir mermi Ay’a fırlatılsaydı düzen bir haftalık süre boyunca büyük bir değişime uğrar mıydı? Jules Verne’in bu kitabını herkese tavsiye ederim. Sevgili Cumhuriyet Çocukları, armağanlarınız çoktan yola çıktı bileee…? Çocuklar ve gençler, siz de bize yazar mısınız? · Okuduğunuz kitapta en çok hangi karakteri sevdiniz? Neden? · Öyküde sizi en çok düşündüren bölüm neresiydi? Neden? · Öyküde size alışılmadık gelen, aklınıza yatmayan yerler var mı? Neden? Mektup yazarak bize ulaşmak isteyenler için mektup adresimiz: Mavisel YenerAta Cad. Defne Sok. No: 1 D:1 Balçova, İzmir Elektronik posta göndererek bize ulaşmak isteyenler için: [email protected] Anımsatma: * Mektubunuzda adresinizi, yaşınızı, okuduğunuz kitabın adını, yazarını ve yayınevini belirtmeyi unutmayın. Size bir sürprizimiz olacak! * Mektubunuzda kitabın özetini yazmayın, olur mu? Biz, anlatılanlar hakkında sizin ne düşündüğünüzü çok merak ediyoruz. SAYFA 24 CUMHURİYET KİTAP SAYI 986