Katalog

... KISA KISA ... KISA KISA ... KISA KISA ... KISA KISA ... ? Abdullah TEKİN K endini insan hakları ve ifade özgürlüğü çalışmalarına adamış, birçok ödüle sahip olan ünlü yazar ve tarihçi Barbara Goldsmith, “Madame Curie, Saplantılı Deha” adlı kitabına çarpıcı bir giriş cümlesiyle başlar: “Benim kendi saplantım görüntüyle gerçek arasındaki büyük eşitsizliği sorgulamakta yatıyor. Efsanevi Madame Curie belki dünyanın en ünlü bilim kadını olarak kaldı. Radyum onun muazzam keşfi sayıldı ve radyasyon terapisi aracılığıyla kanserin tedavisinde buna çok büyük önem atfedildi. Peki ama bu doğru mu? Onun bilime en büyük katkısı gerçekten bu mu? Hiç kuşku yok, geçen yüzyıl boyunca Madame Curie’nin yaşamı müthiş bir mükemmellik görüntüsüne büründü. Ama bu görüntünün ardında gerçek bir kadın vardı. Benim peşinden gitmeyi arzuladığım kişi işte oydu.” (s. 13) 1867–1934 yılları arasında yaşayan Madam Curie, 224 yıllık Fransa Tıp Akademisi’ne seçilen ilk kadındır. 1911 yılında da Nobel kimya ödülünü alan Curie, kanser tedavisinde kullanılan doğal radyoaktif bir kimyasal element olan radyumu bulmuştur. SAPLANTILI DEHA Halen New York’ta yaşayan yazar Goldsmith, laboratuvarında çalışmalarını tutkulu bir biçimde sürdüren Madam Curie için “saplantılı deha” sözcüğünü kullanır. Goldsmith’in bu yaklaşımı Stefan Zweig’ın ünlü heykeltıraş Rodin’in atölyesindeki görünümünü anımsatır: “Beni iyice unutmuştu. Ona göre ben görünürlerde yoktum. Gözünde sadece heykel, eseri ve arkasında da mutlak mükemmelliğin belli belirsiz hayali vardı. Rodin öylesine kendini vermiş, çalışmasına öyle dalmıştı ki top atılsa farkında olmazdı. Bir çeşit vahşilik ya da sarhoşluk gelmişti üzerine. Gittikçe Madame Curie Saplantılı Deha Curie yaşamı boyunca bilimsel buluşların çıkarsız olarak, karşılık beklemeden insanlığın hizmetine sunulması gerektiğini savunmuştur. Nitekim savaş sırasında tarafların bilim adamları, insanları kör eden, sakat bırakan, öldüren silahlar üstünde çalışırken, Madame Curie barışa hizmet etme amacına sadık kaldı. VATANSEVER CURIE Radyoaktiviteyi keşfeden bu büyük insan hem Polonya hem de Fransız vatanseveri olarak nitelendirilmiştir. 20 Nisan 1995’te Pierre ve Marie Curie’nin kemikleri Panteon’a getirilmiş, Cumhurbaşkanı Mitterand ile Polonya Cumhurbaşkanı Walesa’nın hazır bulunduğu bir törenle Panteon’a yerleştirilmiştir. O zamanlar kanser olan Mitterrand, duvarlarında “Vatan büyük adamlara minnettardır” söyleminin bulunduğu Panteon’da şu anlamlı konuşmayı yapar: “Pierre ve Marie Curie’nin kemiklerinin bu en kutsal mabedimize taşınması yalnızca bir anma etkinliği değil, aynı zamanda Fransa’nın bilime, araştırmaya olan inancını sergilediği, bizlerin de burada toplanmamızın nedeni olan kişilere, onların güçlerine ve yaşamlarına saygımızı açığa vurduğumuz bir eylemdir. Bugünkü tören, onurlu tarihimizin en önde gelen hanımefendisine Panteon’dan özellikle uzanışımızdır. Bu buluşma, ulusumuzun özenini somutlaştıran ve yeteneklerin, entelektüel araştırmanın, kamusal sorumluluğun erkeklere saklanmış olduğu bir toplumda yeteneklerini kabul ettirmeye kararlı bir kadının örnek mücadelesini billurlaştıran bir başka simgedir.” (s. 10) İnsanlık daha güzel bir dünya için çalışanlara minnettardır. Onların bir kısmı bilim insanıdır, ama daha önemlisi önce insandır; Madam Curie gibi… ? Madame CurieSaplantılı Deha/ Barbara Goldsmith/ Türkçesi: Saadet Özkal/ Remzi Kitabevi, 2007/ 223 s. ve gerek emekliyken konumu itibariyle ayrılıkçı ve bölücü hareket için en iyi yargıya varacak olan kişi bu kitabın yazarıdır. En iyi “Tahrik Memurluğu”nu Osman Pamukoğlu yapmaktadır ve iyi ki de yapmaktadır… Yazarın görevi, okuyucunun demek istediklerini diyebilmek ve okuyanın aklına daha önceleri düşmeyenleri düşürebilmektir. Pamukoğlu kitabında yoğun bilgileri çok güzel özetleyerek bu görevini hakkıyla yerine getirmektedir. ? daha hızlı daha hızlı çalışıyordu. Sonra elleri ağırlaştı. Başka yapacak şey kalmadığını anlamış gibiydi. İkiüç defa geriye çekildi. Sonra bir şeyler mırıldandı ve sevilen bir kadının omuzlarına şal koyar gibi bezleri heykele dikkatle sardı. Derin derin rahat bir soluk aldı. Gömleğini çıkarıp yine ceketini giydi ve gitmeye davrandı. Kapıya doğru yürüdü ve tam kapıyı açarken beni gördü.” (Sadun Tanju, Daha Güzel Bir Dünya, s. 29) Kitaba sunuş yazısı yazan Zülfü Livaneli’nin belirttiğine göre, 2006 yılında Amerikan Fizik Derneği büyük ödülü bu kitabın yazarı Bayan Goldsmith’e verilmiştir. Diğer yandan Goldsmith’in, medyanın dikkatini tutuklu yazarlara çekme çabaları, onun Madam Curie’ye benzer yönlerinin olduğunu göstermektedir. Bilindiği gibi Madam Curie, bir bilim insanıydı. Ne var ki salt laboratuvarlarda gözlenen bir kadın değil, aynı zamanda çağının siyasal mücadelelerinde de tavır sergileyen bir insandı. 1921 yılında idama mahkum edilen iki İtalyan işçisinin suçsuz olduklarına inanarak bu konuda düşüncelerini sergileyen aydınlar arasında onun da ismini görmek, verilecek seçkin bir örnektir. Madam ve vurucu yargılarla çözüm getiriyor. Özellikle, “PKK neden bitmez” sorusuna somut ve gerçek yanıtlar veriyor. Dediklerine hak vermemek elde değil. “Adalet varsa rezalet yoktur.” “Türkler için son yoktur ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti de son Türk Devleti değildir.” derken bu bölüme noktayı da Şeyh Edebali’den bir deyişle koyuyor: “İnsanı yaşat ki devlet yaşasın.” Ona göre Bizansvari kişisel kavgalar, hızla değişen sosyal yapı, devlete güven ve saygının sarsılması, köylerde ve kentlerdeki göç ve altyapı sorunları karşısında, memleketin sağduyulu ve gerçeği gören insanları sorular sormayı ve yanıtlar aramayı sürdüreceklerdir. Bugün demagoglar ve eyyamcılar sahnededir. Öyleyse gamsızlık hastalığına karşı da savaş verilmelidir. Üçüncü bölümde ise çözümlemelerle birlikte özlemini de dile getiriyor: “Tarihte bütün büyük hamlelerin öncüsü ve yaratıcısı insandır. İnanan ve heyecan duyan insan…” Önceki Pamukoğlu kitaplarında olduğu gibi eser, şiir parçaları, atasözleri ve özdeyişlerle süslenmiş. Belki de anlatıma katkı sağlaması için yapılan bu süslemeler olmasa, yazar daha iyi anlaşılır olacak. Çünkü gerek muvazzafken İnsan ve Devlet ? Cumhur UTKU “İ nsan ve Devlet” Osman Pamukoğlu’nun son kitabı. Kitabın arka kapağındaki tanıtım yazısında “Bir kitap ya sorular sormalı, ya da yanıtlar vermeli.” denilmiş. Kitap, günümüz Türkiye’sinde sorulanlara, sorulması gerekenlere kişisel, ulusal ve evrensel yanıtlarla dolu. Ayaküstü ya da otobüste okunmayacak bir kitap. Yazar, önsöz yazanlara da okuyanlara da haklı olarak kızıyor. En doğrusu baştan sona ve sırayla sindirerek okumak ama kitap bölüm atlayarak da okunabilir. Birinci bölüm, insan, devlet, önder, demokrasi ve bunların Türklerdeki örnekleri ile ilgili. İnsan ve devlet ilişkisinde mesele çok basit ve net diyor Pamukoğlu: “Mesele, yetki ve sorumluluk verilen insanların yetenek, ahlak ve cesaretleriyle ilgili…” Bu bölümde kuramlar ve tanımlar yoğunlukta. Yalnız insan ve devlet konusu bile elli sayfalık bölüme sığdırılabilmiş. Yazara göre devlet, toplumun bilinçli örgütlenmesidir ve önce güvenlik, sonra da adalet sağlamak için vardır. İkinci bölüm, çok daha çarpıcı ve her değerlendirme yazara ait. Yazar, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’le birlikte Türkiye Cumhuriyeti’nin şiirsel ama gerçekçi kısa bir tarihini özetliyor. Özellikle devleti yönetenlerin ve siyasetle ilgilenenlerin hemen okuması gereken bölüm de bu bölüm. Özeti ise dört cümle bence: “Devletin derdi parazit bürokrasidir.” “Ulus devleti emperyalizm istemez.” “Uluslararası ilişkilerde dost yok, çıkar ilişkili müttefiklik vardır.” “Devlet adamlarının kişiliği ve ahlak seviyesi devletin gücü ile eşdeğerdir.” PKK ve siyasal gelişimine, Ortadoğu’daki emperyalist planlara, Kuzey Irak’daki Kürtler ve yaptıklarına, yapmakta olduklarına, din istismarına ve dinin siyasallaşması konularına Pamukoğlu, kendine özgü kısa, yalın, kesin İnsan ve Devlet Arada Sıkışıp Kalanlar/ Osman Pamukoğlu/ Ekim 2007/ İnkılâp Kitabevi/ 222 s. KİTAP SAYI ? SAYFA 20 CUMHURİYET 935