Katalog

B irhan Keskin, ilk şiirini Yeryüzü Konukları’nda yayınladığımız 1984’ten beri tanıdığım, sevdiğim, izlediğim bir şair. Bir şairde bulunmasını önemsediğim kendi sesini, kimliğini, söyleyişini daha ilk yıllarda buldu, korudu, geliştirdi. Lirik bir şiir söyleyişi var. Sanki kendi kendine mırıldanıyormuş gibi ama alttan alta müziği bulunan bir söyleyiş. İnsanın kendi kendiyle konuşsa tutturacağı türden. Usul usul... Yaşadıklarını, dertlerini, sorunlarını yakın bir arkadaşına anlatıyor sanki. Yaşanmış bir aşk, bitmiş bir ilişki, son noktası konmuş bir dostluk ardından duyulan sıkıntılarını paylaşma isteğiyle biriyle konuşmak… Bir monolog. Y’ol (Metis yay.) Birhan Keskin’in şiirde 22. yılında yayımlanmış yedinci kitabı. Şiir kitapları daha kapağından, adından başlayarak, iç sayfa düzeniyle, şiirlerinin sıralanışıyla bir albüm niteliğindedir. O parçaları tek tek de değerlendirebilirsiniz. Tüm parçalar birleşince de sanat eserini, şiir kitabını oluşturur. Bütündür. “Y’ol”unda bu biçimde hazırlanmış bir kitap olduğu daha kapağından anlaşılıyor. Kitabın adı üzerinde de düşünmeden duramıyorsunuz. “Y’ol”, hemen fark edilebileceği gibi çifte çağrışım yapmak amacında; hem “Yol” hem de “ol”. Yolda olmanın, yolda kendini bulmak anlamında, ya da olgunlaşmak anlamında ol’manın çağrışımlarını yaptırıyor. Ama biraz kolay, alışılmış bir şey aynı zamanda. Bir addan birden çok anlam/çağrışım çıkartmak daha önce de şairlerce sıkça denenmiş bir şey. Bir yenilik, heyecan getirmiyor. Kitabın girişinde Gülten Akın’dan alınan iki dize de kitaba vurgulamada bulunuyor, onu güçlendiriyor. Kitap iki bölümden oluşuyor. İlk bölüm 43 parçadan oluşan Taş Parçaları, ikinci bölüm Eski Dünya, Taş Parçaları bir düzyazı şiir olan “Sunu (ya da bir parça matematik)”le açıyor ve insanı hemen Birhan Keskin’in şiir dünyasına sokuyor. O kadar yoğun ve güçlü bir metin ki kitabın devamını okumak bile gerekmeyebilir. O şiirle yetinebilirsiniz. Yani bu “Sunu” aslında hem önsöz hem de sonsöz niteliğinde. “Yol arkadaşım” dediği, hem “sevgilim”, hem “zalim” diye seslendiği, “Her gün, yan yana oturup birbirine rikkatle bakan iki yaşlı kadını düşündüm. Her gün o kadınların bu fotoğrafı yırtıldı dedim”, “ben sana dünyanın değil yeryüzünün diliyle seslenmiştim” dediği ve sonunda haykırdığı, içyakan bir şiir. Şiir okuyucusunun kolayca paylaşacağı, giden sevgilinin, dostun, hayat arkadaşının ardından okuyabileceği nitelikte bir şiir. Taş Parçaları, kitabın girişinde belirtildiği gibi bir uzun şiir olarak nitelendirilebilir mi bilmiyorum. Evet birbirleriyle bağları olan parçalar bunlar ama ayrı ayrı okunma niteliklerine de sahip. Numaralanmış olmaları onların bir bütünün parçaları olduğu anlamına gelir mi? Bu açıdan bakarsak şairin tüm şiirlerinin birbiriyle bağlantılı olduğunu görürüz. Çünkü tema 1984’ten beri değişmiyor. Birhan Keskin’in onları taş parçası olarak adlandırmasının ve düzensiz Dünya pek alçak bir yer olacak yakında öyle görünüyor.” ÖNERİLER BUDDENBROOKLAR Thomas Mann’ın “Bir ailenin çöküşü” alt başlığını taşıyan eseri. Mann’ın 1900 yılında 25 yaşındayken yazdığı bu dev roman, bir burjuva ailesinin kuşaklar boyunca süren yükselişi ve düşüşünü, kapitalizmin gelişiminin orta sınıf bir aileyi nasıl etkilediğini ustalıkla anlatıyor. Venedik’te Ölüm, Tonio Kröger, Büyülü Dağ gibi önemli ve unutulmaz romanlarıyla tanıdığımız Mann’ın bu ilk romanının birçok yazara da esin kaynağı olduğunu biliyoruz. Can Yayınları, bu önemli klasiği yeniden çevirtmiş. Çevirilerin de zamanla dil karşısında eskidiklerini göz önüne alırsak bu olumlu bir girişim. Üstelik, Kasım Eğit ve Yadigar Eğit’in yaptıkları bu yeni çeviri ile birlikte bir klasik olarak kitaplıklarımızda yerini alan bu eseri yeniden okuma, zamanında göremediğimiz ya da atladığımız tadları keşfetme ve bu klasiğin tekrar keyfini alma olanağı sunuyor. HİLESİZ TERAZİ “Türkiye’de eleştiri yok!” demeyi çok severiz. Ama eleştiri yazıldığında, hele bu yazılar kitaplaştığında bu gerçekten nadir eserlere dönüp bakmayız. Yok sayıp görmemek en iyisidir herhalde. Oysa, eleştiri yazıları bir eseri okuyup anlamamızda önemli kılavuzlardır. Özellikle şiir gibi girilmesi, anlaşılması kolay olmayan bir dünyada eleştirinin önemi çok daha büyüktür. Bâki Asiltürk, yok sayılan bu dalda çalışan az sayıda yazarlardan. Üstelik, okullu bir eleştirmen. Türk Dili ve Edebiyatı okumuş ve halen üniversitede Çağdaş Türk Şiiri üzerinde çalışıyor. Hilesiz Terazi (Yapı Kredi yay.) Bâki Asiltürk’ün 1994 2005 tarihleri arasında yazdığı ve kendi deyimiyle “akademik karakter gösteren” yazılarından oluşuyor. Tanpınar, Tarancı, Anday, Eloğlu, Necatigil gibi çağdaş şiirimizin ustalarından günümüz şairleri Enis Batur, Haydar Ergülen, Hüseyin Ferhad, Lale Müldür’e uzanan bir yelpazede yazılar bunlar. Türk Şiiri’nin bugün nerede olduğunu anlamak için iyi bir kılavuz. BİRİNE Mİ BENZETTİNİZ? Joyce Carol Oates, günümüz Amerikan Edebiyatı’nın en önemli adlarından. Hikâyeleri, romanları ve şiirleriyle dünya çapında tanınan önemli bir ad. Kendi deyişilye “Vahşi Amerikan gerçeği” üzerine hikâyeler yazıyor. Büyük şehirlerde yaşam üzerine, suç, suçluluk, şuçun oluşması, ortaya çıkışı kavramalarını ele alıyor. Takma adlarla polisiye romanlar da yazmış. Belki de bu deneyimle “polisiye” diye tanımlayabileceğimiz ve üstesinden gelmesi pek kolay olmayan hikâyeleri büyük bir ustalıkla yazıyor. Everest Yayınları, Joyce Carol Oates’in yeni bir hikâye kitabını Alev Bulut’un çevirisiyle Türkçe’ye kazandırdı; Birine mi Benzettiniz. Bu önemli eseri hem hikâyeseverlerin, hem de polisiye meraklılarının kaçırmaması gerektiğini düşünüyorum. ? KİTAP SAYI 854 Metin CELAL Okuduğum Kitaplar Y’olda Ol’mak Birhan Keskin bir biçimde sıralamasının (kitap III numaralı şiirle başlıyor, IV’le devam ediyor sonra II’ye dönüyor) bir nedeni olmalı. Herhalde bu parçaları tıpkı taş parçaları gibi hem bütünün parçaları olarak hem de tek tek değerlendirmek, okumak gerek. Birhan Keskin’in önceki kitaplardaki usul söyleyişi burada da devam ediyor ama eninde sonunda haykırma gereği duyuyor. “İçerde tıkanan çığlık dışarda inliyor.” İlk bir iki şiirde şiiri, şiirde verilmek istenen duyguyu güçlendirdiğini düşündüğümüz bu haykırışlar (“çoooooookkkkkkkkkkkkk”, “buzzzzdaaaaaaa” vb.) sayfalar ilerledikçe sık sık tekrarlanmaya başlayınca kulak tırmalayıcı, rahatsız edici hale geliyor, okuru şiirden, dolayısıyla aktarılmak istenen duygudan kopartıyor. Buna bir de sözcük yinelemeleri ve fiil çekimleri eklenince okurun işi iyice zorlaşıyor. Çünkü Birhan Keskin “lirik” bir şairdir. O şiiri söyler. Siz de şiirini okurken sanki ondan dinliyormuş hissine kapılırsınız. Ve başkalarına da okuyup bu duyguları paylaşabileceğinizi, çoğaltabileceğinizi düşünürsünüz. “Eski Dünya”da zaman zaman haykırma hali, yükek sesle konuşmaya dönüyor. Şairin belki de ilk kez “biz” söyleyişini denediğini görüyoruz. Hemen her şiirde özel olarak vurgulanan “dur”lar, önceki bölümde adıyla hitap edilen, bu kez şiir adı olan “İlhan İlhan..”da “Durmuştun, durmuşsun, duruyormuşsun” halini alıp iyice belirginleştiriliyor. Haykırışlar gibi o kadar çok kullanılıyor ve vurgulanıyor ki “dur”lar da rahatsız etmeye başlıyor. Ve kitap, yine akıllarda kalacak güzel bir şiirle “Öteki” ile bitiyor. “Balkonunuz çok yüksek sizin baş döndürüyor. Thomas Mann SAYFA 6 CUMHURİYET