Katalog

Cünümüz verimlerinde hikâyeyle öyküyü birbirinden ayırmak bana göre çok kolay. Eğer anlatma ağırlıklı kurulmuşsa metin, buna hikâye, anlamlandırma ağırlıklı kurulmuşsa da öykü diyebiliriz kolayca. •• M. Sadık Aslankara Kitaplar Adası O ner Yağcı, hcmen her karşılaşmanıızda uya rıyor "Oykuycoyle çok yer ayınyorsun kı, adın çıkacak Otekı turlere, başka başkd alanlara da yer dçmalısın1" Doğru soze nc denır^ Oyle yap mayd çalışıyorum Ama ıster de nemcyc, felsefeye uzanayım, ıster romana, tıyatroya, donup dolaşıp oykuye de goz atıyorum Oyku ya zınımı/dakı duzey, ancak bu tur çabalarld korunabdır herhalde Sevgı Ozel de, bunlar ıçın harcadığım cmeğe yazıklanıp kendı venınıınlc dgılenmemm çok daha doğru olacağını savunuyoı yu7ume Pek çok değerlı dostumun uyarısi da kulağımda "Aman dos yalarına /aman ayır1" Selım Ilen, gunde bırkaç saatımı ayırmakla bu ışın ustesınden gclebdeceğımı soyluyor, çunku ya/ılaumı surdürmem gerektığını duşunuyor o lyı de bu yazdarım bır yarar ge tırıyoı nıu dersınız;> Oyku dunya mı/ın scçkın adlaıından bırı, oy kulerı u/et ıne henu/ yazmadığım ıçm tek oykumu olsun okumaya yanas,madığını soyleyıvermıs.tı de yımıme, ııkdınıs,tım Baş,kaları ıçın doktuğum emcğın bır bas,kaların ca hıçbır değerı yoktu demek kı1 Adını anmak ıstemedığım dost oykucunun yayımladığı her oyku yu okumuştum oysa, ama bu yet mıyordu, o ıstıyordıı kı, oykulerı u/eııne ya/ayım belkı de adından so/ eclcyım daha çok Bu gun ya/arım clbette Bu ya/ılaıda bır telgrafhane memurıı gıbı duşunuyorum kendımı Ken dı verımletımı bır vakava bırakıp başkalaıının cmeğını, neıedeyse hıçbır /aman gotus,meyeceğımız, hiçbıı 7aman karşılaşmayacağımı? baijkalaııyla paylaşayım ıstıyo rum Melıh Cevdet Anday ın "Telgrafhanc"dekı dı/elerıne da yanaıak soylcyccek olıırsam, "ses ler alıp sesler veımek" bu yaptı ğım Benım dc Denı/lı dc 1960 baş laıında başkalarının seskrını ba na ulas,tıran boyle "telgıalhane nıemuılan"nı vaıdı, bugun ıkı sa tır ya/ma yeterlığı, bır çıft soz ct me tesaretı gosterebılıyorsam kı mı konulaıda, ısjklarını ta ııcraya, bana dek ıı]as,tııabılmıs, pek çok ya/ıtiLiya borçluyum bunu Belkı bu sekılde kendısıne ulas, tığım bıı ıkı genç vaıdır dıye umutlanıyorum bugun ben de, deyın kı boyle tesellı edıyoıuın kendımı Oysa oyku sanatınu/, oykucıılu ğumu7 son on vıldıı buvuk değı şım gcçmyor buna donuşum de tnck daha doğıu Bunun hıın algı lanıp o/umsenebılmesı hem dc s.ığlıklı bıı ovku saııatı kuranıı bı ııkınıı olus,tıııulabılmesi i(,ın yal nız oykuculerımızle onların ve KİTAP rımlerı u/erınde durmak da yct mez1 Yanı sıra tartışmalara, bılım sel ya da guncel duzlcmde otu rumlara vb gereksınım var Bır de ne var 5 Gençlcr Eğer bır alanın genu yoksa, o alanı yok sayıverın geçsın1 Bızde bereket, gençlerın alana donuk tlgısı oylc yoğun kı, bu alandakı bırıkıme "genç oyku" gıbı bır başlık altın da yaklaşabılmek bıle olanaklı go runuyor Genç oykuculenn verunlen tek başına bır dağı oluşturuyor nere deyse Işte bu hafta "Kitaplar Adası"nda, erkelerıyle oyku dağına eklcmlenen, ıkısı 1970'lerde doğmuş dort oykucunun verımı üzerınde durmak ıstıyorum ÖYKUDE ANLAMLANDIRMA Can Ga7alcı'nuı (d 1976, De nızlı) Annemın Sandığından Daha Mutsuzum (Epsılon, 2005), Oğu/ Dınç'ın (d 1973, Ankara) Ma na'nın Yıldızları (Çıtlembık, 2005), Gunhan Kuşkanat'ın (d 1962, Istanbul) Kıs, Leyleklerı (Doğan, 2005) ıle Osman Aka lın'tn En tyı Korunan Oda (tdıl, 2005) adlı kıtapları, "gcnç oy ku'nunnerelereuzandığını goste ren ornekler olarak da alınabılır sanıyorum Verımlerıyle son bırkaç ay ıçınde buluştuğumuz dort yazar, ya yımlanan ellıyı aşkın oyku orne ğınde oykuculıığumuzun geldığı aşamayı vurguluyor bıı ke7 daha Oykuculuğunnı/ bu son yıı/yıl ıçınde "hıkâye"den "oyku"ye doğru evnhrkcn yararlanma kay naİdarını da tumden değıştırdı bence Yıi7yılın ük yarısında hıkâ ye daha çok masaldan yanı so/lıı, ya/ılı anlatınıdan yararlanııken son yarısında, ozte anlanılandır maya dayalı «.11 kılavu/ aldı ken 51 1 dısıne Belkı de bu nedenle hıka ye, hep anlatmaya davalı kaldı, oy kuyse aldı başını gıttı oltkınden, anldtmayı bır yana bırakıp, anlam landırmaya yoneldı Kuşku yok kı anlamlandırma bugun, hele şıı son on yılda ortaya çdtmıs, değıl1 1950 ckn oncc de Saıt Faık'ın, Sabahattın Alı'nın, Memdııh !}evket Esendal ın, Or han Kemal ın anlamlandırınaya dayalı oyku ornekkn verdığı go ıulııyor 1 latta oyle oykuleıı var kı andığım ya/arların, sankı bugun ya/ılmış gıbı 1950 kuş,ağı ıse, bızde hıkâyeyı yıkıp yerıne oykuvu kuran kuşak olarak da alınabılır () halde oyku dc anlaınlandııma, ncresınden baksak yetmıi; yıl oncesıne gerı goturulebılır Bugun ncrcdeyse buiun goıııs, sahıpleıı, gorete de olsa "hıkaye" dc "oyku"yu birbirinden ayırma eğılımı ıçınek bır duuıs, scrgılıvoı Gerçekten ck "ovku" Aıapça ko kenlı "lukaye'V bulunmııs, karçı lık olmanın otcsmdc omLın ayıı iaıkJı bır anlam çogulluguvla da bulusjnus, bıılıınuyoı Bıı nn.lenle belkı, hırklı bır sozcuk de aynı 7,1 manda, otesmdc teıım1 Elbıite gencl bağlamda hıkaye yeııne kııl landdığı, bunun onumuzdckı yıl S A Y I 8 13 lar boyunca da bu bıçımde sure ceğı unutulmamalı So/gelımı "Turk oykuculuğu" denıldığmde bu ust ba^lığm, artık hıkayeusıyle, oykucusuyle tıım hıkaye oyku ya zarlarımi7i kapsayacağı ortada Cîunumu/ verimlerinde hıkâ yeyle oykuyu birbirinden ayırmak bana gore çok kolay Eğer anlatma ağırlıklı kurulmuşsa metın buna Bunaşas,mıyorum! Gençler, yalnız yenılığe açık değd, aynı za manda kendı akranlanndan etkılenmeye de vatkın Boyle olunca oykuculuğumuz ıçınde hıkâyeden kopup oykuye yonelış "çığ" gıbı gelışıyor denebılır Bır yanıyld "moda" oldrak, hatta buradan kalkarak "yukselen değer" anla mında "guncel yonelım" olarak da alınabdır Gunumu/de gorkcmlı bır pard tıya sahıp bu moda, hıç kusjaım yok, bu yanıyla gunumu/dckı kı mı markalar gıbı "buyu" de salı yor Bunun çekımıne tutulduğu soylenebılır gençlerın Moda ola rak oykuye yonelmış, verımını bu yonde surduren genç oykuculer yok değıl bu nedenle, ama onlann ılgı alanıma gırdığını soyleye mem Bu yaklaşunı benımsemış ' Hikâye den 'Öykü'ye ? ması gcrcken bır toplumsal olgu da aynı /amanda Bovle olunca gençlerın verımı u/erınde duı mak, katkdarının yonu, evrdışle rındekı nıtelık, yonsemelerındekı sapmalar vb konuları tartı^mak, sureğen bıçımde bunları gundem detutmak zorunlu' Gençlerın oykulerıyle ılgılenışı mın altında yatan bır gerçek de bu ışte' Vcrımlerı tartı^ılnıazsa nasıl yol alacak bu ınsanlar' Bu yapd ma7sa ya/ın sanatı, ne olçude ya rarlanabıhr bundan^ Hep dıyegeldım Bır alan, tur, kuşak vb kendı eleştırmenını, du şuncecısını, kuramcısinı, eylcmcı sını çıkarmak zorunda1 Gençlerın oyku yazması tek başına yeterlı değıl bu nedenle Onların ardam sallığın buyusune yonelışı de tek başına olumlu bır değer taşımıyor bana gore Hanı gençler ardsındd oyku sanatına değgın duşunce ureten kım var 5 Sayısı ne1 Verımldıklerı hangı sıklıkta, yoğunlukta'' Gençler, ya/dıkları oykuye dok tuklerı erneğın hıç değdse yu/de bırını akranlarının verımledığı or neklere tle gosterebdse Boyle yapsalar keşke, kendı oykulenmc donsem ben de, onların yaptığı gı bı "kendımle meşgul olsam1" ANLAMLANDIRMADA VARILAN AŞAMA Gençlerın verımlerındekı an lamlandırmalar U7erındc durayım bıra/ da Can Ga/alcı, Annemın Sandı ğından Daha Mutsuzum'da, Oğuz Dınç, Maııa'nın Yıldızları nda, Gunhan Kuşkanat, Kış I eylekle rı'nde, Osman Akalm En lyı Ko runan Oda'da hep anlamlandırma ağırlıklı oykulerle çıkıvorlaı karşı mıza Ne var kı dort yazar da farklı yollardan geçerek, farklı uğraklan harmanlayıp oraJardan katkdar alarak "anlamlandırma" kurmaya çabalıyor Işın dgınç yanı, yaşları ne olıırsa olsun, dort oykucu de adlarını andığım ılk oyku kıtapla rıyla bdşarıyor bunu Yanı bır van dan verımledıklerı ılk oyku kıta bıyla anlaudandıımaya yonelıyoı bu yazarlar, ote yandan çabalarını ozgun kdmaya, farklı yazınsal eğı lımlere uzanarak bunu kendderı nın kılmaya çalışıvorlaı Ga/alcı, Dınç Kuşk.mat, Aka lın'la kalmıyor yazarların sayısı tlk kıtaplarını yayımlamış, sayısı onları bulan, kaba hcsapla yu/u aşkın genç yazar var bu doğrultuda kararldık gosteren Çoğunluğunu tiddı genç yazar lar grubunıın oluşturduğu oyku cu, temel yonseme olaıak kendını gosteren anlamlandırmaya donuk çabalarıyla dıkkatlerı uzerlerıne çekmekle kalmıyorlar, bu yonde ılgı odağı olmayı da hak edıyorlar bana gore Gıınumuz Turk oyku tuluğunde vardan bu anlamlan dırma o/ellıkle gençlerın çabalayışıyla oylesıne bır aşamaya varmış bulunuyor kı, açıktan açığa goz kamaştırıyor bu durum 1 Ama ben, anlamlandırmada ulaşdan aijamayı vurgularken dort oykucunun verımlerıne de getıre cektım sozu, aralarında koprukı hikâye, anlamlandırma ağırlıklı kurulmuşsa da oyku dıyebılırı? kolayıa Metınlerı alımlayıp yo rumlarktn şaşma/ bır olçııt olus, turuyor bu Ne vaı kı goıete tarklı ıkı vazın sal tur gıbı alınması olası hikâye ıle oykunun Ancak bugun bııtun kesımlcrde boyle algılandığını du s,unmck çok /or Otesınde çok ge lı^mı^ bıı 1 urk oykutuluğu ıçın dı. nert.de> SL yu/yıl onıesının an lavışına vaslanan bır hıkâveulığın bıle hala bır bıçımdt varlığını sur durduğu soylenebılıı Yıne de her verım, çıtanın altında kalmamak koşııluyla lurk ovkuculuğu dağa nna tklcmİLiımış urunleı olarak alınacak clbettL Bunlar doğal hiçbıı çag kuş,ak kavrayış poıta kal tlılımı gıbı ayrılmıvor kı bırbı 1 ındeıı ANLAMLANDIRMANIN KAÇINILMAZ BUYUSU Gunıınıu/de anlatınKi oyku va /an hıkavLLikr va t.U "tahkıyecı k ı ' \ok nıu' I lun dc suıuvle, ama veglemesmı ovkudtn vana koymu^ ya/aıların sayısı hcı gcçen gun bıraz daha artıyor gorebddı ğımce gençler, kendderıne ya/ın sanatı mi7 ıçınde yer bulamayatdklarını bdmek zorunda bana sorarsanız Zaman yıtırmcdcn ba^ka alanlar da kendılerını gelıştırmeye bak malı bu kışder, oyle ya yazın sana tı, gelgeç tutkulara kapalıdır çun ku bunu te/ elden oğrenmelerı venııde olur bence1 Bır dc var kı genç oykucu, ger çekten anlamlandırmanın bııyusu ne kaptırmış kendısını, çalışıyor durmadan, bu alanda gelı^tırmeye bakıyor kendını Otesınde anlam landıımayı hem kendısının kılmak ıstıyor hem de kendıne ozgu vap mak ıçın dıdınıvor bunu Oyku sanatı boylesı ıçten gençlerı oteden ben sahıplenıyor On ların bu gın^ımıyle guç ka/anıyor, otesınde bu crkeden yararlanarak gcnçlc^ıvor da ^u da ekJenebılır yalnı/ ovkııuduğumu/de değıl, bııtun alanlarda gençlerın yol açı tılığma gereksınımı/ var bızım Turk oykuculıığunde son on vıl dır yaşanan yıızeysel genı^leme, ıçerıksel tlennle^me ıle gençlenn alana kıtlesel bıçımde eklenılen mesıvk geı çekleşmedı mı > ()vleyse gençlerın alana vonelık katbsı, üzerınde sıkı sıkıya durul kuuidk vardttıkldn ,ınLımldndır ma alanlaıına go7 atataktım Va7geçmış dcğılım, haltava bı rakatağım bunu Ama sı/ ^ımdı den ha7ir etlebılıısını/ andığım ovku kıtaplarını1 Hatta haltaya oktırsunu/ da, bırlıkte tartışırı/ belkı Bu topraklardan vayılan ovku bereket 1 boyle dc hı/ll okum 1 ge rektırıı herhalde, ne dersını/'' • SAYFA 23 C U M H U R İ Y E T