Katalog

Mustafa Balel, yazın dünyasına 1972 yılında Yeni Ortam gazetesinde yazdığı kitap tanıtım yazıları ve eleştirileriyle girdi. 19751976 yılları arasında çıkardığı "öykü" dergisi 8 sayı yayımlanabildi. Milliyet Sanat, vatan, Politika, Soyut, Somut, Gösteri, Cünümüzde Kitaplar, Sanat Emeği, Oluşum, Sesler, Birlik, Tan. çevrem gibi gazete ve dergilerde öyküleri, çevirileri ve eleştiri yazıları yayımlandı. Can Eriği adlı öyküsü 12. Antalya Festivali'nde Hikâye Başarı ödülü'nü (1975), Gün Vurgunu adlı oyunu da TOBAV Oyun yarışması Ödülü'nü (1984) kazandı. ilk öykü kitabı Kurtboğan (1974) Doğu Anadoludan kesitler taşır. Kiraz Küpelerd977)kırsal kesimden Istanbul'a göçü, 1983te yazdığı Gurbet Kaçtı Cözüme, iç ve dış göç olgusunu anlattığı öykü kitaplarıdır. Peygamber çiçeği (1981) ve Asmalı Pencere (1984) adlı iki romanı yayımlanan Balel, 1983 yazındaki Romanya gezisini de Bükreş Günleri adıyla kitaplaştırdı. Turuncu Eleni (1992) adlı öykü kitabında Istanbul'un değişik kesimlerden yaşamlar anlatılır. Mustafa Balel, çocukları da ihmal etmemiş bir yazar: Bu alanda Bizim Sinemamız var (1979) ve Cumartesiye çok var mı (1981) adlı iki romanı ile Nöbetçi Ayakkabıcı Dükkânı (2005) adlı bir öykü kitabı bulunuyor. Fransızcadan dilimize aktardığı pek çok çeviri kitabı da olanyazarın geçen yıl, Karanfilli Ahmet Cüzellemesi adlı yeni bir öykü kitabı ve yeniden yayımlanan Peygamber Çiçeği romanı Dünya Kitapları arasında çıktı. Peygamber Çiçeği, Sıvas'ın kenar mahallesinde çok çocuklu yoksul bir evden, geneleve uzanan bir yaşamı anlatıyor. Balel'le romanı üzerine konuştuk. SAYFA 14 • r Mustafa Balel'le 'Peygamber Çiçeği' üzerîne iddet kullanan erkekleri anneleri tiriyor" nundur hayatından Kocasının dışarıda bır kaç kjşının yanında şoyle bıra/ hava atıp, ev de kendısının sozunun ge<,tığını, karısının onun kar^ısinda gıkını «,ıkaramadığını soyle mesının nc sakıncası var kı' Kısatası u/la şımsal bır ^ekıldc sıırup gıtmcktedır bu ko medı Bu yuzden de bın,oğumu7 "ataerkıl bıı toplumda yaşadığımı/ı duşunur her fır satta bunu soylerı? Hatta bu anlayı^ın değış mesı yolunda kcndı çapımızda bırtakım ça balar gosterırız BİR BAŞKA KADIN Oysa onyargıdan ve kalıp sozlerden uzak çevrcmıze şoyle bır baktığımızda toplumu mu/un sanıldığı gıbı crkek egemen bır top lum olmadığını gormememız nıumkun değıl Bu yalnızca buyıık kentlerde rastlanılan bır durum değıl Hı<, ummadığımız, fcodal du zenın butun yoğunluğuyla surmekte olduğu yerlerde de oyle On u<j on be^ yaşlarında evlendmlen o masum kızlar aradan yırmı, yırmı beş yıl gcçınce, aılenın yonetımınde mutlak soz sahıbı oluyorlar Kocalarına ve çotuldarına, gelın ve damatlanna kok soktu ruyorlar îjuna ınanıyorum Bır yerde bır ka dın çıle çekıyorsa bunıın ncdcnı bır ba^ka kadındır 1 trafımıza şoyle bır bakatak olur sak hemen goruruz Kocasını clınden almıs, tır, karını boşa demıştır, evının natakasını adamın elınden almıştır, gelınını kıskanmak tadır, oğlunu karısından ayınp denetımmde tutabıleccğını duşunduğu bır başka kadınla evlendınııeyı tasarlamaktadır Hem allahaş lana, şıddet kullanan erkeklen yetıştırenler dc anneleri değıl mı? Yanı bır başka kadın Bakın, nemrut suratlı cadaloz Dudu'nun kışkırtmaları sonucu her gun "tıman yapılı yor" dıye u/ulduğumu? o zavallı gclının bde gunun bırınde aynı şekılde ceberut bır kadı na donuşmesı mumkun Ama bıraz zor Bu nu zorlaştıran da çocııklaıının dordıınun de kız olması Kocası kendını ıçkıye vt rıp Jc bır alkolığe donuşumc adamın sarho^lug'undm yararlanıp kadının da onu hırpaladıg'ını goruyoruz ülacağı o Başka ne beklenır ki1* llgıııı, olan, Servet de başına gelecelderı bılıyor "Llım tutarken ben sızı doveyım de sonra nasıl olsa çotuklarınla bıı olııp scn benı do versın" dıyor Yanı ezılen kadın yıtırtnu guçhndıg'ındı ya da kendınde o cesaretı bulduğunda ocunu altyor Kısır bır dongu değıl mı bu ? Sızce ek stk olan nedır? Toplumdakı ınsanların bırbırlerıne sevgı ve saygıları yok Feodal yapı sadece kırsalda değıl, kentte de 'gelışerek' varlığını surduru yor Bıçak gıbı keskın gelenekler var, aılc mecLsı karar aldığında ne pahasına olursa olsun kan dokuluyor Sadece kadınlar ezılı yor ya da erkekler ezılıyor dıyemcyız Ikı cıns de fırsatını bulduğunda bırbırını ezıyor Kımın gucu kıme yeterse Çıçtk Pazan ndakı sermayelerın btmtn bepv gunun moda deyımıylc 'kadtr kurbanı" Içlerınde bırı var kı, çok/arklı Ne toplumsal kojullar suruklemts onu oraya neçtvrt bas kısı Bıle tsteyı kt ndı ozgur ıradestyle seçmış orayı Bıraz Şadan Abla 'yı anlatır mıunız ? Lvct, kımını kocası satmış, kımının adı kotuye «jikmış Kımının kayınpederı koynu na gırmcye kalluşmış, yuz bulamayınca oğlu na başka hıkâyeler uydurarak genı, kadını evden attırmıştır Şadan Abla, Çıçek Paza n'ndakı adıyla Orkıde ıse genelevı ozgur ıra desıyle seçen tek kışı olarak çıkıyor karşımı za Kentın anlı şanlı bır aılesının kızıdır, bır başka anlı şanlı aılenın lıse mudurıı olan oğ luyla evlıdır On bır yıl boyunca çocukları ol mamıştır ve adam okuldakı sekreterle duşup kalkmaya başlamıştır Kocasının guzellıkten a Nemika TUĞCU V7X yılında yazdtğınız, 19S1 yılın I da yaytmladığınız "Peygamber ( ; mm I çeği" yırtnı dort yıl sonra bu kez JL. farklı kuşaklarla buluşuyor Kadın ağırlıklt romanın kıylerınden bırı, Sunnı bir aıleye gelc n Alevı gelın, mezhebt nedenıyle de borlanıyor Aynı mahallede oturan, ıkı ay n mezhepten ınsanlar da bırbtrlenne du$ manca bakıyorlar Ytrmt dort yıl sonra gclınen noktada değıçen bir şey var mu Olma/mi' 1 Değışen bir şcylcr oldu ta bıı Turkıye oyle bır ulke kı ınsanı şaşırtma ması nıumkun değıl Değışık çağların bır arada yaşandığı bır başka ulkc bulnıak pek de kolay olnıasa gerek Bazı alanlarda şaşırtı cı gelışmeler gorulurken, bazı alanlarda da tersınc gerılemeler yaşanıyor bu ulkede "Peygamber Çıc,eğı"ne temel mckân olarak aldığım Sıvas'tan otuz yılı aşkın bır suredır uzakta yaşadığım ıçın bırtakım somut sapta malarım olduğunu soylcyemem doğrusu Ama bır soz vardır Halep oradaysa, arşın burada 1978'de sadece dostane olmaktan uzak sozlerle yetınen ınsanlann on dort yıl sonra yaptıklarını gorunce "Peygamber Çı çeğı"nın Madımak'ın habercısı olduğunu duşunmckten kendımı alamıyorum "Peygamber Çiçeği" nde Dudu adında ceberut bır kaymvalıde var Herfınatta gelınını, zaman zaman da torunlannı ezen bu bas ktn kadın, erkek egemen bır top lumda, ozellıkle de Sıvas gtbı gele neksel yapının katı bır bıçımde surduğu Anadolu kentının bır kenar mahallesındekı sosyal yapıyla ters duşmuyor mu? O ceberut kayınvalıdeler, baskın anneler, eşler ulkemızın neresındcyokkı1 Bakmayın sız, kol kınlır yen ıçınde kalır kabılın den, pek açığa vuran yok Hanı "ataerkıl" toplumuzya1 Başka lan fark etmesın de, ne olacak kı, olum yok ya sonunda, olsun ol duğu kadar1 Bunu da "zevahır"ı kurtarmak anlayışıyla hallettıkten sonra sozde "erkıl" erkeklerın keyfıne dıyecek yoktur doğrıısu Sağda solda dıledığı kadar "ka z erkek"lığıyle ovunebılır artık, "yakayı elc vermış" zavallı hcm cınslen hakkında ımın uzun ah kâm kesıp onları aşağılayabılır Nasıl olsa dort duvann arasında onıın zavalhnın tekı olduğunu, yakın çevresınden başka bılen yoktur Bu arada kadın da rtıem ^ C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 813