Katalog

özellikle üniversitelerde yabancı diller kürsüsünde görevli öğretim üyeleri Türk edebiyatıyla da ilgilenmektedir. Yalnız Batı edebiyatıyla değil, Doğu edebiyatıyla uğraşanlar da Türk edebiyatına kendilerince bir pencere açıyorlar. Ama çağdaş edebiyatımız Batı edebiyatına yönelik bir gelişme gösterdiğinden, karşılaştırmalı edebiyatta, metinlerarası ilişkilerin değerlendirilmesinde, Batı edebiyatıyla uğraşanların sorumluluğu öncelik kazanmıştır. Mustafa şerif Onaran Dergilerden Karşılaştırmalı edebiyat (FRANKOFONÎ), Ortak Kıtap 17, An kara2OO5) "Frankofonı"nın ozellıklerınden bırı, her sayıda Baudelaıre uzerıne bir "Ozel Bölüm" bulunmasıdır Bu yıl çıkan yıllıkta XII Baudelaıre o/el bolumu yer alıyor Çeşıtlı ıncelemeler bir "hakem kurulu"ndan geçıyor Bu yırmı kışdık hakem kurulunun 12'sı l'urk, 8ı yabancıdır Ayrı ta dergıyı yayına hazırlayan Tuğrul Inal'ın dışında 7 kışılık bir "Yazı Kurulu" vaı Butun bu çalişmalar gosterıyor kı, "Frankofonı", yığma ya/ılarla doldurulan bir "Ortak Kıtap" değıldır Gelen yazı lar tıtızlıkle değerlendırıldığı gıbı, Baudelaıre bolumundekı yazılar ozel olarak hazırlanmaktadır ırmağın suyundan ıçınce, yeryuzunde yaptığı kotuluklen, tat aldıkları her şeyı unu tabılıyormuş Baudelaıre bu şıırı Jeanne Duval adındakı bir kadından esınlenerek yazmış Acımasız, duyarsız, gene de tapdası bir kaplandır bu kadın Abıdın Emre, Erdoğan Alkan'm çevırısıne, Cemal Süreya nın "sansıialite" olarak yorumlanabılecek ktisnül şıırıne, Oktay Rifat şurıne, Sait Maden çevırılenne gondermelcrde bulunarak açıklıyor bu şıırdekı cınsellığı Erdoğan Alkan ıle Saıt Maden de Ba udelaıre'm şıırlerını "Kötülük Çiçekleri" anlamına varmak, tadını çıkarabılmek ıçın bir yabancı yazarı ashndan okumanın onemı yadsınamaz Bu bakımdan "Frankofonı"nın çevırı sorunlarıyla ılgılenmesını do ğal karşılamalı Burada Fahrettin Arslan'ın "Bıçak Sırtında Bir Sanatı Çeviri ve Nurullah Ataç" başlıklı yazısı uzerınde ozellıkle durmak ısterım Ataç sozcuk sozcuğune çevırıden yana değıldı "Bu ya/ar Furk olsaydı, bunu na sıl duşunur, ya/ardP" dıyc yorumlardı çe vırıyı Anlam çevırısının oncmıne ınanırdı Fahrettin Arslan, eşdeğeılık kavramına onem veren Ataç'ın bu anlayışı şoylc değerlendırdığını belırtıyor "Çevırı, farklı ıkı dıl arasında eşde ğerlıkler bulmaya çalışan bir ışlemdır, bu eşdeğerlıkte, ıkı metnın doğasına, muhataplarına, ıkı halkın kulturlerıne, bu halkların ahlaksal, zıhmsel, duygu sal ıklımlenne, yenı çıkış ve varış metınlerının yen ve zamanına ozgu bu tun koşullara gore eşdeğcrlıkler aran malıdır" (TERCÜME, Tercumeye Daır, Mart 1941) Ataç Eransız edebıyatı dışında baş ka kıtapları da Fransızca araulığıyla Turkçeye kazandırmıştır Fahrettin Arslan onun Fransı/ edebıyatından yaptığı çevırılerı ele alıyor O/ellıkle Choderlos de Laclos'dan çevırdığı "Tehlikeli Alakalar" romanı uzerımle duruyor Bu roman mektuplar halınde vazd mıştır Konuşma dılının rahatlığı ıçın de, kolayca okunan, doğal bir Turkçe sı vardır Ataç, bir çevırmerun yanlışını gostermek ıçın, "Dılı zorladığı takdırde anlaşılmaz, bu surede metne sadakatsızlık etmış olur" dıyor "Frankofonrnın çevırı sorunlarına yer vermesı olumlu bir çalışma O/eUıkle "Frankofoni Gunleri" çerçevesınde unı versıte oğrencıleıı du/eyınde bıı "çeviri yarışması" duzenlenmesı, yarışma metınlerının de dergıde yer alması, kaışılaştır malı edebiyatta çevırının onemı bakımın dan anlamlıdır Tuğrul Inal, eskı Türk Dil Kurumu gunlerınden tanıdığım, çalışmaları ız bıra kan bir dılbılım uzmanı, edebıyat ınsanı dır. "Frankofonrnın kırmızı sayfalarında Baudelaıre den çevrdmış şıırlerı de var Şı ır çevırılerı ıçın o/el bir çalışmaya gırışd melı Aynı şıırın değışık çevırüerı ele alın malı, ne gıbı ayrımları olduğu saptanmalı, bunların nedenlerı uzerınde durulmalı Ozellıkle ıyı o/an olduklarına ınandığım Erdoğan Alkan'la Saıt Maden'ın bu konu lardakı goruşlerı alınmalı Şıır çevırılerınde anlan dışında nelere onem verıleceğı uzerınde durulmalı "Baudelaıre Dosyasf'na o/el bıı onem veren Tuğrul Inal, onumuzdekı "hran kofonı"de bu o/anların goruşlerını de değerlendırecektır, dıye umuyorum • E debıyatımıza bir başka edebıyatın ıçındcn bakmak değışık aynntıları gormemızı sağlayabdır Çok onem verdığımız nıce ozan la yazann hangı kaynaklardan beslendığı daha ıyı anlaşdmış olur Konuya dar açıdan bakmadan, ortuşen benzerlıîderın ayrıntıları dışında, değışık edebıyadardakı etkıleşımlcrın edebıyatı nasıl yonlendırıp gelıştırdığı araştınlmalx dır Karşılaştırmalı edebıyat, boylc bir çalışmayla, edcbıyat ıncelemesınde yenı bir alan açılmasını sağlamıştıı Ozdhkle unıvcısıtcİLrde yabancı diller kursusunde gorevlı oğnJim uyelerı Tıırk edebiyatıyla da ilgilenmektedir Yalnız Batı edebiyatıyla değıl, Doğu edebiyatıyla uğraşanlar da Turk edebiyatına kendıle rınce bir penceıe açıyoılar Ama çağdaş edebiyatımız Batı edebiyatına yonelık bir gelişme gösterdiğinden, karşılaştırmalı edebiyatta, metinlerarası ılışkılerın değer lendırılmesınde, Batı edebiyatıyla uğra şanların sorumluluğu ontelık kazanmıştır Kıışku yok kı kaışılaştırmalı edebıyatın etı onemlı araştırmaası Berna Moran'dır. Aynı çizgiyi geliştiren Akşit Göktürk, Jale Parla, değışık bakış açılarından edebıyata bakmamı/ı sağlamışlardır Dıl I'atıh Coğrafya Fakultesı'nde Al man edebıyatından gelen oğretım uyelc rınden Melahat Ozgu, Gürsel Aytaç, Yıldız Ecevit karşılaştırmalı edebıyatı gele nek halıne getırenlerdır Fransız edebıyatından gelenler arasında Istanbul Edcbıyat Fakultesı'nde Berke Vardar, I latettcpe Edebıyat Fakultesi'nde Tuğrul Inal kaışılaştırmalı edebıyatın on de gelen adlarıydı Bu ke Vardar tutulduğu hastalığa yenık duşeıck eıken oldu Tuğıul tnal 17 yıldır FRANKOFONÎ deıgısını çıkararak karşılaştıımalı edebıyat u/erıne çok yonlu dıışunmemı/ı sağlıyor Bu arada tek başıtıa bıı ordu gıbı çalı şan Talat Sait Halman m çabaları yadsına maz CHARLES BAUDELAIRE ÖZEL BÖLÜM Ü Baudelaıre, akademı uycsı olmak gıbı sanları ıterek, bıraz da uvey babasına duyduğu ofkeyı şıınne yansıtarak, bır başkaldırı ozanı olma ozellığıyle, çağdaş duyarlığı yaşatmasını bılmıştır Belkı de çağdaş ozanların "muhalif tavrı"nda Baudelaırc'den gelen bir of ke vardır Edebıyatı siyasctın kullan masına engel olan bir ofkedır bu 1 "Frankofonı", her sayı ıçın bir Ba udelaıre ozel bolumu hazıılarken, onun şıır dokusundakı o/ellıklerı ınce lemeyı, oradan çağdaş edebıyatımızı nasıl etkıledığını gostermeyı amaçla maktadır Tuğrul Inal "Onyedinci Kitabı Hazırlarken" o/ellıkle Baudelaııe dosyası uzerınde duruyor, kendını Baudelaıre ıle ozdeş kılan yazann, "empati" anla yışı ıçınde, onu daha ıyı anlatabıleteğını umuyor Tuğrul Inal deneme anlayışıvla, kendını o/anın yerıne koyma yontemını nedtn kullandığını şovle açıklıyoı "Bu yontem en çok da dunyayı bıı oyun alanı olarak goren, duşlerın, ımgelerın ve yamlsamalaıın adamı Baudelaıre gıbı bir şaıre yakışır Baudelaıre'e gorc dunya, kı mı zaman ınutlu ve ıyı, kımı zanıan mut suz ve adaletsı/dır 1yı, gu/el ve gerçek sa deoe çocuksul ve çılgın bir ımgelenıın em rıne gıren duşlerdedır Duş ıkıntı bir dıın yadır" Tuğrul tnal "empatı" yontemını kulla narak Baudelaıre denemelerını surdurece ğını soyluyoı C.Tiınıımuzde vaşayan bıı ın sanın, o donemın koşullarını değerlendı rerek kendını ozanın yerıne koyması, ıl gıııç bıı deneme yontemı olaıaktıı A. Hamit Sunel, "Kotuluk Çiçekleri"nden Baudelaıre'ın "Okuyucu'ya" şıırı nı yorumlarken, ınsanlardakı ikiyuzluluğıi nasıl eleştırdığını, bunun nasıl bıı ortak iç sıkıntısı olduğunu belırtıyor "Bıtlerını besleyen dılenuler gıbı beslc rız ıkıyuzluluğıımu/u" sevımlı a/aplaıımı /ı Budalalık, pıntılık, gunahkâr ve yanılgı ıçınde, korkusuzca, pıs kokan karanlıklar ıçınde her gun bir adım daha atarız ve ce henneme ınerız Suçlaıımı/ı bol bol scrgı lerız Gozyaşları kırlerımızı yıkar sanarak (, amuılu bir yola gııle oynaya gırerı/ Dunyayı seve seve harabeye çevınrı/ " Abidin Emre, Baudelaıre'ın yasaklı bir şurını, "Unutma"yı, ıntelıyor "Unutma", cehcnnemde akan bıı ırmaktır Oluler bu adıyla çcvırmışlerdı Baudelaıre'ı doğru yorumlayarak, hakkını vererek çevırmek ıçın, o şııre yakın bir şıır bıçemı ıçınde olmak gerekır Erdoğan Alkan'la Saıt Ma den çeurılerının dcğelendırılmesı ayrı bir çalışma konusıı olabılır Nedim Kula Baudelaıre'dekı "Başkaldırı" anlayışını ele alıyor lçımızdekı ıyılık le kotuluğıın çarpışmasını, oz benlığımızı bulmamı/ı, kendımı/deıı kıırtulmaya ça Iışmami7i ırdelıyor Kırlenmış bir ruh an cak başkaldırıyla dınlenebılır, şeytana sığınarak mutluluğa erışebılır, dıye duşunu yor Melekleıın en bılgılısı, en guzelı olalak goruyor şeytanı Tanrı onu yeryuzun den kovmuştu ama, o, yeraltında butun lanetlılerın, butun surgunlcrın go/desı ol muştu Baudelaıre gunumu/de de etkısını sur duruyorsa, ınsandakı kotuluğu korukle ven çağdaş duyarlık varlığını koruduğu içındır ÇEVtRİ YÖNTEMLERİ "Frankofonı"dekı "Çeşitli tncelemeler" dosyası 29 onemlı araştırmaya yer vermış Turk edebıyatındakı değışık anlayışlar, Batı edebıyatındakı oluşumlar dıl sorıın ları, telsetedekı etık yaklaşunları, deneme tadında, ınceleme boyutunda dergıde yer alıyor Baudelaıre bolumune daha genış yer vcrdım, bu değışık konuları kısaca anım satmaya çalışmak ıçın bıle, bana ayrılan yer yeterlı değıl Ama çevırı konusuna ozellıkle değın mek gerekecek Karşılaştırmalı edebıyatın FRANKOFONÎ Tuğıul Inal I lacutcpe Unıversıtesı Edebıyat Fakultesı'nde çok yonlu çalışma larıyla ılgımı/ı çeken bir kultur ınsanıdır Kuıuuısu olduğu 1 RANKOFONt'nın dı şında, pek çok kultuı etkınlığınde yerı vardıı "Frankoronı" 600 sayfayı aşan /engın ıçerığıyle yılda bir yayımlanan bir "ortak kitap." Son sayısını ınceleyerek bu "ortak kı tap"ın ozellıklerı uzcunde duralım SAYFA 22 IMMuıy Sltesi 20 Sok No 8 06800 ÛmntâyM. C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 8 1 3