Katalog

nasıbını almamış bu sckreterı kcndısıne ter uh etmcsını hazmcdemeyen kadının gozu hıçbır şeyı gormc7 olur Nc aılesı, ne dort kardeşı Tck bır duşunıesı vardır Bu ada mj en ağıı darbeyı nasıl ındııııım'' Duşıı nup taşınmıs, vc gıdıp geneleve kaydını yap tıımıştır I latta burıunla da yetınmcyıp bu konudakı çabalarını oıada da surdıırnıekte dır lanıyan bırıleıı çıkar da adam tezıl olur duşuntesıyle herkese hıkâycsını anlatmakta dır Açık açık adını sanını vererek Nurlcn'Urt, Ayşe'lerı Fatma'larıgenclcv lere lurukleyen kosullar dı Hışlı mı • Genelev > UrJc çalışan kaâın saynında artış olup olma dtğını bılmtyorum, ama hedentnı \alan kadın sayıstnda \on yıllarda buyuk bır artış oldu Maaleset oyle 1 leı geçen gun daha da artıyor Lskıden kadınlar aıle baskısından, toplumsal baskıdan kurtulmak, ıstemedıklerı bıı cıkekle evlcnmemek ıçın cvlerındcn ka çıyoı ve sonunda genelcvlere duşuyorlardı Dul kalan kadına potansıyel fahışc gcmıyle bakılıyordu vc yaşamını surdurcbılmek ıçın çalışma şansı tanınmıyordu Bugun artık ge nelcv bır 'kurtuluş' evı dcğıl O/ellıklc mo dalara tutsak olmuş, guzcl gıyınmck, zengın vc ıınlu olmak îsteycn genç kızlar, kadınlar ozledıklerı hayata kavuşabılmek ıçın bcden lcıını satmayı ycğlıyorlar Ama hâlâ yoksul luk yu/undcn bcdenlcrını satmaya mecbur olan kadınlar var Suçlıı mıı araısıni7' Gelır dağılımındakı çarpıklık, eğıtımsı/lık, mcdyanın bombardı manı I langı bıı ını sayayım kı' Bcllı bır altyapı olmadan kendımı/ı bır anda tum ku rumlarıyla ınsanları kolflc^tırmcyc program lanmış tuketım toplumunun ıçınde bulduk A/ şcy mı buV Bugun satın alma gucu sosyal sınıflandırnıada en ust basamağa yerleştırılı yor ve ınsanlar oııa gorc değerlcndırılıyor Çok değd on dakıka tclevı/yonun karşısına geçmenız yeteılı 1 alan arabayı almadı dıyc kocasının yuzune kapıyı çarpıyor kadın An tak araba alındığında mııtlu oluverıyor aıle Romanda "$ıddct"e çokça yer vermışsınız Kı/fiı yı rde wvgu ve ovgu ıçın aynı sozcuklcr kullanılıyor Kayınvalıdı vt oğlu gelıne, gclın dı çoıuklarttıa karşı \ıddtt uyguluyor Roına nın gerçeğt de yaşamın gerçeğtntn ortustuğu bu noktada sıddetı gtleneksel yapının getırdı ğt bır bıçım olarak mı yorumlamalıyıı> ŞİDDET HER YERDE... Şıddet olmavan bır alan gosterebılır mı 5 sın Her tarafta var Ortaya çıkjş bıçımlerı bclkı iaıklı ama heı an bır şekılde karşılaş mamız mumkun "Peygamber Çıçeğı"nın yetıştığı mahallc oyle Sıvas'ta tuzu kuru ın sanların yaşadıkları bır ortam dcğıl Bır iâ manlar kcnt ılen gclcnlerının oturduğu, gor kemlı konaklardan geçılmcyen bır dış ma hallcykcn zaman ıçınde yakınındalcı demır yolları fabrıkası ı^çılerının oturduklan bır kcnar mahalleye donuşmuş buıası Yoksul luk du boyu (üehalct, çevre baskısı yıne oy le Butun bunlar pck de sevgı bırakmıyor ın sanda Aç ınsanın çevreye gulucuklcr dağıttı 5 ğı nerede gorulmuş Bır de buna aylardır dcvam etmekte olan grevı eklersek, durum daha da vahımleşıyor Bu arada ya^lı kadının hayata duyduğu ofkeyı de unutmamak gcre kıyor Evet, evct her ne kadar kokenınden, ozcllıkle de ocağını tutturecek bır erkek ev lat vernıeyışınden dolayı gelını uzcrınde so mutlaşsa da dupcdu/ hayata duyulan bır of ke bu Hem sonra guçlu zayıfı e/ıyor, hayatta da oyle değıl mP Televızyon ekranlarında ız ledığımız sava^ta şıddete her gun tanık ol muyor mııyuz5 Ovgu ve sovgulerın ıç ıçcbğıne gelınce, gerçckten de bazı kesımlcrde bunu ayırt et mek o kadar zor kı1 Ancak sozun devamın dan ya da o so/u ızlcyen eylemden çıkarabı lıyoruz bunu (, ocukları sevcrken bılc "kâfı nn dolu, gel de scvcyım bıra/" dıyt Ltlcrını buıan bır tt>plumu/ bu Buıada bıı sempatı ıfadcsı olan "kâfırın dolu",' Kâfırın dolu, bır daha onun yanına gıtmeyeteksın denıedım mı sana lıa1" cumlesınde bıı sovguve donu ^tbılıyor I kı ıkı so/e de cşlık edtn cvkm (,oğu ke/ bır ısııık ya da o scvımlı çotuğun baldırına bıı çımdık olmuyor mw1 "r^cksı pası senı1 Nc kadar gu7clle^nıışsın bovle Yerım o vanaklaıını ycrım bcn senıtı1 " dıye dunya tatlısı çocuklara aç kurt gıbı saldıran akıaba ya da kom^u kadından gcçılmıyor or talık Hele de Anadolu'da Daha da ^ırtıcı bır ^cy soyleycyrm mı' Şu anda bu gelenek sııruyor mıı bılemıyo rum ama eskıler kem gozlcıı harekete geçı reeegı ve çocu^a goz değeteğı ınancıyla ku çuk çocukları severken onlara "mclck, guzel, tatlı, ^eker ' gıbısınden yuceltıcı sozler verınc "çırkın hoyrat " gıbısınden sozler kullanır dı KARŞI CİNS GİBİ DUŞÜNMEK... ' Ptygambı r Çıçeğı" farklı ıkı boyutla ılcr leytn bır roman Nurten'ın kendmı Çıçek Pazarında bulmasını bır mtlal olarak alacak olursak, bu boyutlardan bırı roman kabrama nıııın Yukstk Knldırım dakı yaşamı, otekıyse ondan oııce Sıvai'takı yaşamı tkısı de kahramanın h ndı agzından anlatıltyor Yazımda bırına tekıl anlattmın getırdıgı bırtakım zor luklaroldu mu'' Bırıncı tekıl anlatım haylı zor bır ıfade bıçımı Yazarın soz konusu kahramanla oz de^le^ıp onun gıbı duşunmesı, onun sozcuk lerıyle konuşmasi, açık soyleyeyım, kolay de ğıl, Onun gıbı konuşmak belkı o kadar değıl, ama ba^kası gıbı duijiınmek rısklı bır şey Kendı kafasından geçenlerın ne kadannı ro man kahramanının kafasına aktaracak bunu hangı soztuklerle ve nasıl yapacak? Yazarın bunları çok lyı hesap etmesı gerekıyor Hele de bu tur karşı cınsten bırıyse ve ılkokulu zar /or bıtırmış bır hayat kadınıyba ış daha da zorlaşıyor Ama bu ı^ı alnımın akiyla ko tardığıma ınanıyorum "Peygamber Çıçcğı" ustaıa vı rtlmış ayrın tılarla zengınlt\tırıbm\ Rontanda aynnlının onc mım dt ğınc lıııı mı bırazJ Ya^amın hı/lı ııtmınc kapılıp ayrıntıları unııtur olduk ()ysa karabıber, kekık, tarçın, zerdeçal, zenccfıl nasıl >emeğc tat katıyoısa, avı ıntıları da ya^ama renk katan çeşnıler ola lak gotuvoıum Roman kurgusunun bır oğe sı olmayı ba^aıdıklaıı surece avrıntılar son derecc onnnlıdıı Ya^am bır ayrıntılar butu nııdıır bcnte Hatta va^amın kendısı evrende bıı avrıntı degıl mıdır^ Ayrıntılar bır araya geleıek geıçegı daha nct goınKmı/ı, goru nurdekının altmda yatanı yak.ılamamızı sağ lar Yanlıs hatırlamıyorsam, buyuk şaırrmız, "Mendıl bır karı^ bezdır, ama beş karı^ı bır arşın olur, ar^ın ar^ını doğurur" dcr Çocukluk vc gı mlıg'ınızın geç/ıgt Sıvas yöreunın deyımh rınt çukça ycr vermıpmız ve bu da romana ayrı bır lat katıyor Bu gıbı oğı lerın dılımızt katknmdan soztdclım mı' "Pabucu dama atılmak" "hevesı kursa ğında kalnıak", 'yuzunu goren hatı ol nıak" Deyımleumi7 halk kultuıunıu/un bı ze bahs,etuğı bıı hazıne Bunları yerı gcldı ğınde kullanmalı ve bızdtn sonıakı ku^akla ra aktarmalıyi7 Tabıı zorlamadan, sırt lolk lorık oğe olsun dıye ycrlı yersız scrpı^tınneye kalkışmadan En onemlısı dc anlamlaıını bı lerek ve onları bozmadan Halkımı/ın kcndı nı ıfade ederkcn sıklıkla deyımlerc ba^vur ması boşuna değıl Dcyımlerm pıatık bır ya nı var Ifadede buyuk kolaylık sağlıyorlaı Bır durıımu aktarmak ıçın uzun uzadıya uygun sozcukler aramasına, en doğru bıçımdc nasıl anlatırım dıyc kara kaıa du^unmcsıne gerek kalmıyot Bır deyımle, yanı bırkaç sozcukle halledıyor ı^ını Romanın sonunda Nurten, Karakoy'de bır ınsan selı de karşılaşıyor Sağanak yag'mur alttnda sloganlar atarak Tophane'den Kara koy'e doğru ılerlcmektt olan gosterıcıler sıra dan bır rastlantı dtğıl tabıı "Peygamber Çıçe ğı"ne stmgesel bır nıtılık katıyor Ku gos/tmı lerın çag"rısımını bıraz açar nmınız'' Roman boyunca Nurten ın ya^amı (gcç mışı ve guncelıylc) ve ıçınde ya^adığı sosyal çevreler anlatılıyor Zaman /aman dış dunya ya yonelık bırtakım ıpuçları da vcrılıyor ta bıı Ama Nurten ve Çıçek Pa/aıı'nın dığer sermayclerı çoğıı zaman dış dunyadan ko puk kcndı gerçeklcrıyle yaşıyorlar Dış dunya onlara pek de bır şey ıfade etmıyor gıbı tşte roman ıçerısıne serpıştırılmış tlış dun yaya ılışkın bırtakım ıpuçları romanın so nunda onun gorme/den gelcmeyeceğı bır bı çımde butun gerçcklığıyle karşısına dıkılıyor Nurten'ın ve onun gıbıleıın kurtuluşlaıına "ucu açık" bır çağrışımda bulunarak • Peygamber Çiçeği/ Mustafa Balel/ Dı/nyıi Kıtap/27Ss Yaz biterken dünya edebiyatmdan genç seçenekler Domuzlar ve hller Helmut Krausser Ben Roque Waterfall, Hıçbır tş Yapmıyorum Jorge Parrondo Gertye Bır Umut Valerie Tong Cuong DOÖAN KİTAP www dogankıtap com tr CUMHURİYET KİTAP SAYI 813 SAYFA 15