Katalog

Bılen, hcr zaman ob|t*yı bılmektedır, kenelın dc şey ıse hcr /um.ın bılınmesı gcrekcn bır yapı olarak oıtada kalacaktn Bıı konııda sovledıkleıı şoyle o/etlcnebdır Bız lıer deta smda şevın ketıdısını elejSıl dııyu oıganlarımı zin, anlanıa vctımı/m ve teknık olanakJarıniı 7in sinııları kapsamında şeyın kenelısınden elde ettıg'ımı/ objeyı bılebdırı/ Sovkan'dan anladığııni7 kadaııyla bılını gelıştıkçe s,evın kcndısını ıiKelcvecek aletler gelışmekte ve bıı elonenı içm bılınmeyen şev, dalıa sonıa bılınebılırolmaktadıı Sovkan'da kendmden şcv'ın heı gıın bııa/ daha bılınıı olnıası da bı lınıın ıleılemesı olaıak alınmaktadır Soykan, eloga yasası dcneıı %L\ın aslında bılım vasası olelugunu sovkıkeıı bunu, Kant'ın oıtaya koyelııgıı Beıtrand Rııssdl'ın gdıs,tıielıgı, bıı şevın kendısı ılcobje ayıııııının bırvaraııola rak goıuı Sovkan bılgı taızlarını da şoyle sı nıflandııır Bırıneısı o/nenın kendısıyle ılgı lı bılgısıdıı Sovkan bunıı ıntıııtıi bılgı dıve bdııleı Intuılıl bılgıde ke'nelındcşevlegoıu tnış a\rınıı \ukiıır Bıı wıımı/ ağııdıgında bunıı bılmeını/ bovk bıı bılgıdıı Sovkan'ın bılgı kuıamı ıçin heı ne kadar K.ınt«,ı ı/lcr ta şır dcnuş olsak da bıııadakı bcıı ve bcden ıkı lığı bı/e Deseaıtes'dakı dıışunen şey de >eı kaplayan şey kavranılaı ını hatıı latıı tkmuM ncsnel bılgıdıı, bıı bılgı tuıunde kcnelındc şey ve gonınuş avrınıı vaıdıı Uçuntusu akıl bılgısıdıı bıı bılgı ııısaıı aklııun o/guı bıı \a ratısıdıı Akıl bılgısmde de şev ve gorunuş avnmı voktııı Malematık bılgıleı btmlaıdan dır DoıdııiKiısu havalgueu bılgısıdıı Sov kan'ııı dcdıgıncgoıe k.ınatlı al la (Pegasus) deyınılenen şev, bıı taız bıı bdgıdıı Bu ıia Destaıtcs'ın ımgelemle dde edden bılgı sıııı lıatırlatı\oı Beşıneısı değer bdgısıdıt Bıın elan etık estetık de'getleı anlaşılıı Bıııada nesiıcl vaıgılaıda oklugu gıbı nesncdekı bır o/ellık nesneve vukle*ııınev aksiııe oznedekı bır dcğcr bır ozellık nesııeve atledılıı Soy kan'a goıe bıııada dogıuluktan soz eddmez bıı tııı geçeılılıkten soz edılır Bu gcçerlılık o/nelcı arası gcçerldıktıı Soykan, etık ve es tetı£ı avnı tar/ bılgıde dc aJsa da aralarında kı ayıımı da bdırtıyoı Sovkan va/ısının son larında vargı çozumlenıcsi de vaparak ncsnd yargdardan ve o/cl yargılaıdan so/ edıyor ve o/etle şovlc sovlııyoı ' bu kâgıt be'vazelır" cıımlcsınde bevazlık ka$ıt ncsncsıne aıt oldu gıından vaıgı ncsncldır ()\sa ' b u ıcsıın gu/ d d ı ı " vc "bu davıanış ıvıdıı ' uımlderınde vaıılan vargı ozncl vaıgıdıı (^ıınkıı gu/cllık ya da ıvıJık vargının ncsncsıne aıt dcgddıı, oz ncvc aıttıı amaçla yuksck kııltur urunlcrı degd, orta ma lı so/ıımona kııltur urunlcrı kullandır Sov kan'ın 'ıçımı/dekı sjcvtanın ycıını ıeımızdekı C.eyaı mı aldı" şakalı ıfadesının dcıın anlamı buradadır Sovkan konuvla ılgılı kompratloı tcıımını dc kullanıvor Kompıadoı kı^ı \c kuıuluşlaı kcndı toplumlarmda empenalıst lcıchı/nıct edcn ışbıılıkçilcı dıvctanıml.ın.ı bılıı Bııgun ıletışınıın ı,ok gdı^tıgı, heı tuılıı urunun mcıK.ı aıaeılıgnla vavıldıgı bılınnor Soykan'a goıe ılctışım aradaıı o/cllıkle dı te lcM/von bu kompradoro/cllığe sahıptıı Va nı medya empcrvalı/mındcn so/ edılmesı dogrıulur Lmpeıvalıstleıın gııze"! olmavan, doğrıı olmayan ıvı olmavan kııltuı uıunlen nı hem kendı ulkelerınde heın dc soınuıge Icrındc \avmak ıstcnıelcnnın ncdcnı kolavea gudıdebılır, soımııulcbılır kıtle'Ier vaıatnıak tır Yanı ozetlcısek soııın bır kııltuıun bıı toplunıdan başka bıı toplııına cmpo/e edıl nıesı degıl, so/ıı cddcn ktılturun ııısanı olup olnıadıgıdıı Dola\ısivla Cıoethc'nın ıhıae edılmesı\le Dallas'ın ıhraç cddnıesı avnı s,ev dcgıldıı Nıhave't Sovkan'a gorc Budha'nın Shakespcaıe'ın, Kant'ın bıze yabaneı olnıası duişunıılemev Zatcn enıpcı\alıst ulkclcı bıı tıır uıunleıı kendı toplumlaıında da başka toplumlaıda ^A va\ıııa e'gılınııruletlc^lldıılei Sovkan ^ıınlaıı \,ı/ı\or Hııgıın ekonomık polıtık gııeu clındebulıınduı.ınlar îstcı kcn dı ıılke Icı ıntle ıster buımkısı gıbı daha a/ ge lışmıç ıılke'lcıde kcndı amadarı ıein bıı \uk sck degerlenn tcılısıkderını dcgıl, ıielı/ I V pıogıamları lılmlcı, pop muzık, gzgı idm gı bı oıta ınalı kııltuı ıırunleıını kullanmakt.ı dırlaı " Sovkan'a gorc bıı \erımsız uııınlcıın etkısmı a/alltnantn \olu ıse egıtınıden geçı voı (, ıınkıı alınıla\anlaı okluke,a bo\le uıun leı ıle'\aıolııılaı Sıradan ınsanın sııadan kul tuı urtınune \oneleeegı aeiktır ARAYI5LAR (felsefede son so7 yoktur) Sovkan'ın ' Ara\ı^laı ' adlı ealüjması ıkı kı taptan oluşuvoı J elsctc taııhındc kendısı\le bırlıkte heı ^e>ın nıhaı ço/ume kaMi^tııgunu dılc gctıren dıışunıııleı olmuştuı Bıı son arama dıışunecsı çağdaş donctnın dıı^unuı lerınegoreuzanır Hcgcl taııhın bııi]uvasıs temıvle bıttığını dıllcndırmı^ Nıct/sehe, son ınsan "dan ııst msan'a gcçı^tcn so/ et mı%, Marx, sınılsı/ bıı toplumun kıırulaeağı nı ılcıı sıırmuşjur Ovsa lelselcdc sorunlaı kalıeı olsa da e.ozıınileı hcpdcfı^mı^tıı Kııt SIRADAN İNSAN SIRADAN KULTURE YÖNELİR Sovkan "Manzaıalar" kılabının uçııncıı sıındcdcdıl kııltuı taı ıh \e loplunı gıbı ko nıılaıı tlc .ılıvoı Bıııada i\,\ lclscic taııhı bo vuııea de alınan bıiçok sorun tartışılıvoı Sovkan bılıncn lclscic soıunlarına çetzuınlcı oncımcklc Lılnuvoı Keıulı de sorunlaı oıta va kovuvoı bu sorunlaıı tartışıvoı Tanhsd olanın dışına çıkıyot gunecl olana da vonelı yoı Sovkan'ın "kııltuı empmalı/mı' adlı makalesı bu tıır va/ılaıdan sadcec bıııdır Lıııpeıvalı/m kavıamı o/cllıklcıVlaıksistlcıın oıtava kovdııgu ıktısadı vcsıvası bırtcıımelır Bılınelıgı kadaııvla da o/cllıklc V Lcnın'ın ıızerındc eluıdugu bıı kavıanulıı vckapıta lıznım cn vııksck aşaması olaıak tanımlanır Kııltur ıse ınsanın ınsansal savılan heı turlu ııretımıdır Sovkan kııltuı unınıınun olçutu nu, onun meta olııp olnıanıasına bağlıvor Buna gorc, valnı/ea sıyası vc tıcarı amaçla kuliııı uıunlcıı oıtava konuyoısa oıada kul tııı enıpcıyalı/mmden so/ cdılcbılıı Sov kan'a goıe bııbııınden farklı bu ıkı tcıımı bır aıava gctııınck pck kabul e'dılıı de'gddır, ya nı ınsaııı olmavanla ııısanı olan ıkı sozeukten bıı kavıanı tuıctmek Buna ı.ıgmcn gıınıı mıı/de bu ıtadc kulJanılarak vaklaşık olarak bıı anlam ka/anmış dıııumdadır Bu da kı saea somuıgecı bıı toplumun kcndı kııltuıu nu dc somuıdııg^ı toplııına v.ıvnıasuiıı Soy kan'a goıc, bıııada bıı soııın voktııı Çunkıı bıı soımııgcye yavılan çeşıtlı kııltuı urunlcrı ncdcn cınpervalıst olsun Yanı I lansa cmper yalısltıı dı\c Molıete'e Vollaııc'e, Rousse au'ya da empcıyalıst dı\cbılıı mıyı/''Bu dıı rıımda soıun, hangı kııltuı urıınlcrının cnı peıyalıst aıa^ olaıak kullanılmasındadır Bu C U M H U R İ Y E T K İ T A P sal, kesın, mııtlak dıvc bıı ^e'\ın olanıavaeağı da yınc 19 yu/vılın duşunuılcrıncc dıle getı ıılmı^tır Bu anlamda tclsefedc son so/ yok tıır Olsa olsa ara sozlcı vaıdır Nıhavet bu du^unecvı (aıa so/), Jaspeıs "Iclselc volda ol maktır" sozuvle aeıkça tlılc gctırdı So\ kan'ın "Aıayiijl.ıı "mı da bu eeree'\cdc ele al mak gcıekıı Bıııneı kıtapta vazar dıl sorun laı ını Iclsctcee ele alnıavı surduruyor "Dıl ve Dıl Dıınva tlı^kısı' adlı uzıınea ya/ısından kısaea olsa soz etmektc yaraı \aı Sovkan bu ya/ısma du^unulen rum elıllerın bır sınılla masinı konu cdcıck başlıvoı OntdıkJc dıl bır dctı^ım aıaeı olarak bdırlenıvor vc bunıın suıcklı venılcneıı o/e'llıgı dıkkate alınarak oı ganık >apıda oldugu vuıgulannoı So\kan dılın ılctieı, ıletı ve ıletılcn gıbı ııç bdc^kcn dcn olu^lugunu so\luvor ()na goıc ılctışım sadeee dıl araeılığıyla olmuvor Dıl elı^ı araı, laıla da ınsanlar ılctl^ııi) kuıabılı>orlaı Or ncğın tıalık ı^aıctlcıı ve gıınluk vaijanıda kaı şılaştı^ımı/ eok sayıda ı^arct buna oınck ve rdebdır Onee dıllcr, ılctı turu açısından salt bıçımsd dıl, kı bu matematıksel dddır ve soyleyebden bır varlık olarak tanımlanabde anlanılı dıller dıve ıkı sınıfa avrdıvor Soykan ce^ıııı derı sıırcr Aneak bııradakı sorun nısa anlanılı dıvc bclırk'dıgı dıllcrı dc ınsan ddı ve nın etık a<,ıdan valan sov k*mesınelen larklı havvan ddı dıve tekıaı avuıvor l^ıına bır dıı Sovkan matematıgı dc kulturel u/la^ıma ueııncu dılı daha eklıvoı Bu tla sinyalızas da>alı dıl olarak bclırlıvor Aneak ona gorc vonlarla me'ydana ge*lcn makınclerın çalış nıatematıkse1 ışarctleıın dc kendı dı^larında masinı saglavan sınval sıstcmıdır Sovkan bır gostcıdenlen, yanı anlanıları yoktur Bıı ha\v anlamı elılını tlogal u/laijima dayalı ol ışarctlcr saelece bırer so/cc'dırlcı Oı ncğın 2 nı.ıkla tanımlıvoı Daha dogıusu betımlıyor savısı va da + ışaretı valnı/ 2'vı va d.\ t ıs,are t Iavvanların ıletışjmı dogal u/la^ıma davanıı tını gostetir Fakat bu dılın cvrensel gcterlı eıınkıı hauanlaıın dctı^ımdc bulunurken lı^ı vaıdır (, ıınkıı bunıın ıgırıını heı toplunı bai}V urdukları renk eıkarma, kokıı salıtıa, ses da aynı bıeimdevcrılıı avnı ı^aıetleı aynı bı vertne gıbı aradaı onlaıa doğaea vcrılmışleı timeie verılır dıı Bu vuzde'iı lıavv anlamı heı eıkardıkJaıı TANRININ VİCDANI YOKTUR sesın kokıınıın nıutlaka bıı anlamı vaıdır ve bu anlam avnı tııııın tıım ııvckıı ıçın avnıdır Aravüjlaı'ın ıkıncı kıt.ıbında da ea^ına ta Sovkan'ın bııraıla anlam kavramını daı çcr nddlk etınevı surduren Sovkan, bııeok kışı çcvedc ktıllaııdıgı, bıı ı^aıctın gostcıdıj^ı şey nın (.esıtlı kavılarla konu etmedıgı konular da olarak d e aldıgı anla^ılıvor Havvanda bır dahd bıreok gııneel konııv.ı elegınıvoı "Kun ışaıct vanlı^ vcrılıvoı ve\a veıden bır ı^arete lık vc Kışılık" ba^lıklı va/ısının bıı kapsamela vaıılı^ yanıt veıdıyoısa bıırada dctıvı alan ve dcğeılendııılmesı gcıekıı Sovkan bıı vazısın va vcren hayvan hastalanmı^ dcmektır Insan da kımlık de'vmee bııgun ['eııellıkleetnık ve elılı ısekultuıe'l uzla^ınıa davalıdıı Bıı so/cııdııısel tcıııde davanan <ı/ı llıkleı anla^ıklığını gun va da ı^arctın ne anlanıa ge'klıgı bıı top sovluvoı ()na goıc bıı dınsel vcctnık kımlık luıııda tıım uveleiee avnı anlamda kullanddı ı leıe veıılen onenı ınsanlaıın boga/la^masını gıiHİan bu toplums.ıl kultuıcl u/la^ımdıı da beıabcrındc getırıvoı Bıı \uzelen Soykan Sovkan'a goıe so/eukkıın va da e.ei}itlı sim kımlık'c kaışj aeıkça elcştııeİ bıı tııtum alı ge'lcıın ne anlanıa geldıgını nısaıı elıl ovunla vor Ueştırd tutum dıvoııı/, çunkıı kıınlık'ı ıı vontemıvle ogrcnıı Sovkan bıııada Wıtt tıımdcn vok savmıyor Sovkan kıııılık'e kar^ı genstcın'a ba^vurur ve onun ıınlu oyıın ku kı^ılı^ı one çıkarıvoı Kımlık'ı tıııııuvle yok f raınını anaı (, unku dıl ovunıına katılmayan savmadıgı ıçın Sojkan'ı o/elIıkJe Fıansa'nın obuı ınsanlaıla ıletı^ım kııraına/ Hatta ın kımlıksı/le^mevı, versı/ vuıtsu/lugu sav unan sanların mımık ve |estlcıının anlaınını ela og postıııodeı ıı hlo/ollaıu)i\an De'lcuzc v c d u ıcncmev VC'ıttgensteın ın '(^ınlıkıın el kol attaıı uıbdeıınelen avıım.ık gcrekıvoı Sov kala ı^arctlerıııın anlanılarını bılınek tııı (, ın kan'a gene bı/ı bız vapan va da msanı ınsan eevı bılmek gcıekıı sozlerını bıı baglamda vapan dınsel va da etnık o/cllıkleıınıı/ dcgıl ık'geileiKİııııiek geiekıı Sovkan ınsan ddını kıs,ılık!cıımı/dii Ben'lurk, Ftansı/, lııgılız, heı nı kadar anlanılı dıl dıvc bdıılesc debu kurt olmadan onee ben ınsanını" dıvebıl na ba/ı ıstısnalaı getıımekg eıektıgını eiıışu ı nıclıvım ( s ıınkıı be'iı Iıııkunı dendıgınele, ııuyoı Soııın ^u Dılımı/dekı hcr soztu^ıın karijielakı deorne^ın 1 lansı/ım deme lıakkı bır gostcrılenı, vanı anlamı var mı' Orne^ın na sahıp oluı ve ıkı gıııp arasınela kınılıksd "hep', 'hıç", "herkes", "hıçkımsc" gıbı çatüjiııa ortava çıkar Ovsa "ben ınsanını" gıınluk va^amda <,ok vararlandı^ımız bu stvdendığmde oburu de ' ben ınsanım deınck eiıkleiın agaı, de'dığıını/dc ağaç so/eııgunun duııımundadır Bu, dınsel lunıllk açisındarı gosieıılcııı gıbı bıı gosteıılenı var mi1* Sov ele alındı£ında bır elıne ııvc olmak başkalaıı kaıı lıaklı olaıak bıınların anlamlannınolma na da ba^ka dınc uve olmak hakkını vcıır vc dıgıııı sovluvoı V ıne daha tok dınsel anlam gıııplaşmalar olu^ur Heı duı arkasına lan dakı" l'anıı', "melck", "cın" gıbı bıreok ı n ı aldıgı ıçın de etnık kınılıktcn daha tehlı kavıamın anlamı, vanı gosterdenı voktıır dı kelı olur Sı/ Tanrıyı arkanı/a alırsanı/ ınsan ve dus.ıınmek gcıcktı^ının altını eizıvoı Seıv lan Fanıı adıııa satııla kcsersını? (^unku kan'ın konııvu bu noktava gctırmesı/ kavdır Sovkan a gore'lanıı'nın vıedanı voktııı, Fan ması taıtı^ıııanın Lskieag'a kaelar Platon'a rı aelına haıckct eden sı/ın ele kadar gotuıulmcsine ncden oluvoı Platon Solıst ılıv.ılogunda o/ellc sovlcısek, dılde HER ŞEY INSAN İÇİNOİR "Cıonulden Dılc Oz So/ler", va/arın ai;k, Iclsefc dıınva sanat olum gıbı konular ıızc ııne MH'k'dıgı o/devı^leıdcn oluşuyor 1 else le tarıhınc sikıea yerle^nıış olan Sovkan'ın "Felsefede Gelenek Olııştııınıak " dıve bıı va/ısını da anımsayalım Bu o/devısjeı kıta bıvla yazar, bır anlamda lelsctcdekı bıı ge'lc nc^c de uymıı^ oluvoı Sozlerını gonulden »ctııeıı Paseal'ı.goıuşleıını anlatııkcn biçeiıı nl.ırak o/dcvı^sovleınevı seçen LaRoehelto ııı.ıuld vc La Bıuyeıc ı lelsefe taılhmden or neklcı olaıak gosteıebılııi7 Soykan Paseal ınısalı ' vdJaı bovıı bu so/lerı gonlumden dı lınıc geldığı gıbı vazıp bıııktııdım dıvoı O bır o/de'vı^ınde "I leı şevı kenelıme dcıt edı nııım Çunku heı şcv ınsana ılışkındır vcben bıı ınsanını " bdırlcıııcsınele bulunuvoı Ve vıne "Du^untelerını, egılımlcrının, davıanış laı ını, jlışkanlıklarının bclırlevKilığınden vaı olan hcr •jcv duşııneetlc de vaıelır vc bu kıırtaranıavan ınsan o/guı olanıa/' dıyor dış dıınvada ela vardıı dıvordu Yanı Yunan Kendını dc verme^kte'n tle çekınmıyor "Ken eada ' to on' vaılık, 'nıcon " ıse varolmayan dıını araştırelığımda, hep başkasını bııluyo dcmcktıı Her sozeıık bu :;evı gosterdl^ınc rum Kendıme başkaları bıılaşmış çıkmı goıc mcon'un â.\ gostcrdıgı bır ^cy olmalıdıı vor" Sovkan'dan son bıro/ soz "Dchanın en Buna goıe, vaıolmavan vardır" Bu edışkı temel o^ellı^ı, kcndısını her yandan gelcn et nın ncdenı dddckı hcr so/eııgun bıı şevı goskılere açık bıraktığı halde elengeele tutmak tcrtlığı vanlı^ \ arsayımıdır Anlaşddıgı kada tır" ııvla Sovkan'a goıe de dılde varolanlar du ^untcde de vaıdır lakat burdarın tumunun Sovkan kıtaplaıının vcıımlı bır bıçımde dı^ dıınvada kaı^ılıkl.ııı olmayabılıı Sov okunnıasını di dıkkate alaıak eseılcıını rck kan'a goıc elıldc vaı olan tıım so/euklerın bıı konu çerçeve*sınde don dolaş durıımuna bıılıkte otomasvon ııre'tım dc kcrulını goste sokmamış, her eserınde çc^ıtlı eleştınlcre, ıır Cıdı^en aktleı nıakınelcı arasında da bır tartışma vazılarına ver vermıştır Aneak bıı elılın oıtava e.ıkmasına nedcn oldu Bıı dııze eleştırı ve tartışmalarında felscfı tavrı eklen ncktc bıı aletten eıkan bır scse, bır rengc, bır bırakmamısjıı Onun ıçın ınsanın yaşaımlakı ışığa, ba^ka bır makınenın vanıt vcrmcsi bıçı dıırıiiju de lelsefı bakışı bırbııınden ayııla mındc olu^maktadır mekanık dıl Sovkan'a ma7 F elsele vaşanıın kendısıdır Okıırun al gore mekanık dıl tumuvle anlanılı v c e^dcğer tısıvla bııden kaışılaştıgı Sovkan'ın kıtaplaıı dddır Havvanda hastalanına duıumu, ken na ela bıı go/lc bakaeağını ıımuvoru/ • ılını nıakınede aıı/a biı,ımınde oıtava kovar Bo\k'ee hayvan ve makıncnın valan sovleme C) Ömer Nacı Soykan/ Irnanul Yayıttlıirı/ yecegını bdırten Soykan, ınsanın ıse yalan Havran 200i/ Ycl 0212 249 SO V) S A YI 7 52 SAYFA 23