Katalog

Ömer Naci soykan'la yapıtları üzerine tuttum ben" EbruOKTAY tmsıntz' KımlıkJe kışılık bır bırlcrını kar şılıklı olarak bclırler Bu belırleme de agır basan yan kım lık olunta, o zaman ın san, aıt olduğu toplulu ğun, dığer hcr bır oğe sınden ayrı olma7 "Herkes" gıbı olmak, bır "kcs", yanı bır kım se, bır kış olmayı engel ler Kımlık ınsana onun ıstencı dışında vcrüır O bır ycrde, bır ana babadan doğmuş tur, bellı ctnık, dınsel ve benzerı ozellıklcn kendı ıstencı dışında ustlenmıştır Bunlar kuşkusuz onemlıdır Ama ınsan bu kımlık sel ozellıklenn belırle dığı sınırlar ıçınde ka Iırsa, luşı olama7 Kışı olmak, kendıne 07 gu olçutlerı olmak demektır Kışı, karşı laştığı duıum ve olayları bu kendı olçu tuyle yargılamayı bılır Dolayısıyla kımlık kışılık ılışkısınde belırlemenın ıkınusm den yana olması gerekır Bu yuzden soru yu kışı olarak yanıtlamayı ıstenm Bır fel sefı kışı olarak kırk yıldır felscfenın ıçın deyım, ogrencı, oğretmen ve yazan ola rak Fclsefı kımlıgım, başka bır dcyışle felsefı kışı olarak ne olduğum, elbette ya7dıklarımda, soylcdıklerımde, dahası yaşam durumları karşısındakı tavır alışla rımdadır Kım ve ne olduğum onlara ba kılarak ancak gorulur Ama madem bu benden soruluyor, eksıklı de olsa bırkaç cumleyle yanıt vereyım Karadenız'ın en kuçuk kentı Ri7e'de yeşıllıkler ıçındedoğmuşum, 1945 yılın dd Buyuyup, bozkjrı, çorak toprakları gorunceye dek, yeşilın kıymctını bılmez dım, her yer boyle olur sanırdım Turk çemın kıymetını de başka dıl dunyalarına yoltuIukJar yaptıgımda oğrenmıştım Beş yaşımda okula gıttıın, hâlâ gıdıyorum Uk ve ortaokulu doğdugum kcnıte okudum Onuncu sınıfa gelınce, aılem benı komşu kent Trabzon'un lısesınc yatılı olarak yaz "Felsefe ile askı bir dırdı, daha ıyı yetışeyım dıye Trabzon yıl larım, yaşamımdakı ılk onemlı donuşum evresı oldu Dar aıle çevresınden çıkmış tım Keyıf verıcı şeylerı o sıralar tattım, aşkı da llgı alanım, Turk edebıyatından dunya edebıyatına, duşun urunlerıne u/anmıştı Ufkıım genışlemıştı Oteden berı okumaya meraklıydım, hatra bır şey ler yazıyordum da Ilk yazım, 1961 ' d e o zamankı "Son Havadıs" gazetesınde ya yımlandı Ayrıca lıscden bırkaç arkadaşla Trabzon "Hızmet" gazctesınde sanat, edebıyat sayfası hazırlıyorduk Sozum ona şıırlcrım, denemelerım çıkıyordu ga zetede Lıse bıtınce aılecek Istanbul'a goç ettık 1964 yılıydı ü g u n bugun Istan bııl'da yaşıyorum AMAC FELSEFE YAPMAK Felse/eyı seçıştntz, rastlantnal mı, bt lın^lı mP Felsefede oğnncılığınız nasıl geçtu Dante'yı, Montaıgne'ı, Shakespe arc'ı, Voltaıre'ı, daha nıce evrensel yazın ve duşun urunlerını henuz sekızıncı do kuzunca sınıflarda okumuştum Onuntu sınıftayken bır gun kıtapçı vıtrınınde adı tuhaf mı tuhaf (?) bır kıtap gordum Bergson'un "Jjuurun Dogrudan Dogru ya Verılcn" Aldım, okumaya başladım Hıçbıı şe) anlamadım Oysa kıtapta bıl medığım hemen hıçbır sozcuk yoktıı Ama tumleler bır garıptı, cumlelcrın bır araya gelmesıyle oluşan metın ıse ıçınde çıkılır gıbı gorumuyordıı Sıkı bır felsefe kıtabı ıle karşı karşıyd ıdım Merakım ıyıce artmıştı Daha o 7aman felsefe okumaya karar vcrdım 1965 yılında Istan bul Unıvertesı'nın felsefe bolumunc ya ?ıldım Felsefe tek tercıhımdı Amacim şıı bu olmak dcğıl, felsele yapmaktı Baktım kı bu ış yalnı/ Turkçeyle olmu yor, Almantamı gelıştırmek uzere ogre nımıme ara verıp ıkı uç yıl kalacağım Al manya'ya gıttım Hamburg Unıversıte si'nde felsefe derslerıne de katıldım Do nuşte, 1971'de kendı bolumumden me zun oldum Aynı yerde 1972'de başlayıp on yıl sıırcn doktora oğrencılığım sıra sında ıkı ayıı te? yazdım Ogrenalıkten umra bugune kadar olanları kısata anlatır mmmz* 1982'de doktora savunmamın hemen crtesınde, Mımar Sınan Unıversıtesı'nde oğretım gorevlısı olarak, "Sanat Kuramla n", "Estetık" gıbı dersler vermeye başla dım tkıyılsurdu 84'te bır buçuk yıl ka lacagım Inonu Uıııvcrsıtesı'ne yardımcı doçent olarak atandım Sonıa unıversıtc me gerı dondum, 88'dc doçent 96'da profesor oldum O gun bugun sosyolojı bolumunde fclsefecı olarak çalışıyoıum, erık dalında uzuın gıbı Yırmı yıldır uğra şıyorum, unıversıtcmi7tlc felscte bolumu açılması ıçın Bır turlu başaramadım, ama pes etmış değılım, uğraşımı surdurece gun Unıversıte dışında da etkınlıklennız olduğunu bılıyorum Her yıl Turkıye'yı bırkaç kez dolaşı rım, konuşmalar yapmak uzere, yurtdışı na da gıderım aynı amaçla Bunların dı şında insancıl Atolycsı'ndc haftada bır gun ıkı saat ders yapıyorum Ikı yıl bıttı, ekımde uçuncu yıla gıreceğız ü n on beş kışılık bır grup Beş altısı felsefe lısans cğıtımı gormuş ya dd yuksek lısansı yap makta Gerı kalanı tıp, muhendıslık, eko nomı gıbı değışık mesleklerden 1 elsefe metınlcrı okuyoruz, tamşyoruz Çok memnunum Her şey gonullu bılozof tanrı nınafırıdır' dtyorsunuz dolasıp durur Sız de dılbılım, ontolojı, nıa tematık dolaşıyor\unuz Duracak mnı Doğa durduracak bır gun, belkı bır kaza, bır bela Vaktım ve mecalım olduk ça surdureceğım yolculugumu çeşıtlı fel sefe dallarında Işımı sevıyorum Uzman felsefecı olmaktan yana değılım Felsefe bdgıyı, bılgelığı sevmek demektır, bılgının yalnızca bır tarzını dcğıl I elsefe yolunda olan, gucu yettığı, /ıhnı elverdığı, gonlu ıstedığınce her alana uzanır Turkçeden, Turk kulturunden doğaya vt dunyaya baktığıntzı soyluyorsunuz I urk dılı ıle felsefe yapmanın olanakları var mıdtr? Soyledığım doğruysa, yanı Turkçe ıle felsefe yapıyorsam, dcmek kı bu olanak lıdır Yalnızca yazılı urunlerı bın dort yuz yıldır bugun hâlâ elımızın aldında olan Turkçe gıbı zengın vc engın bır dıl ıle değıl, olanakları çok daha kısıtlı baş ka bır dılle dc felsefe yapılır Yaptıkça olanaklar daha da artar Başlıca felsefe metınlerının çoğunun bulunduğu Al mancanın yalnızca beş yuz yıllık bır tarı hı olduğu, felsefe tarıhının bırkaç buyuk fılozofundan bırı olan Kant'ın kendı dı lındc yazdığında bu dılın felsefede kulla nılmasının ancak ellı altmış yıllık bu geç mışı olduğu unutulmasın 1 Kaldı kı Tuıkçenın kendıne o/gu felsefe yapma olanakları da var Bunları bırçok yazım da dıle getırdım Sorun duşunmeyı, bellı bır tarzda duşunmeyı becerebılmektedır I lerkes kendı anadılınde tam zıhınsel gucunu kullanabılır BEYNIMİZİ YORALIM 1 K: Prof. Dr. Ö. Naci Soykan altı felsefe kitabını aynı anda yayımladı. Halen MSÜde felsefe dersleri veren Soykan'ın eserlerinin üçü daha önceki yıllarda yayımlanmıştı. Soykan bunlara üç yeni çalışma daha ekledi ve ilk elden altı kitabını, aylık insancıl dergisini de çıkartmakta olan insancıl Yayınları aracılığıyla yayımladı. Soykan'la yapıtlarını konuştuk. Mehmet Akkaya da Soykan'ın yapıtlarını değerlendirdi. OMER NACİ ÜMER NACİ SOYKAN FELSEFE MANZARAURI TURKİYE'DEN GONULDEN 0, "SÖZLER 2 TURKİYE'DEN FELSEFE MANZARALARI 1 •VMİNSAIKH T*TINU«I Duşunmeyı zanaat olarak kabul edıyor musunuz? Yurkıye'de bu zanaat basa rılı mı? Zıhın gucunu kullanma duşunmc ıse, bu bır ışçdıktır, zanaattır Bılımcılcr soy luyor Yalnız dâhıler beyın olanaklarının ancak on ıkıde bırını kullanıyor, gerısı boşa gıdıyor Insan boyle muthış bır gucu ne denlı çok ışledıkçe, o daha çok ışıldar Oyleyse ne duruyoruz, bcynımızı yora lım1 Elbette kendı başına olmaz Bakaca ğımız ornekler olmalı O da onumude ıkı bın beş yuz yıllık felsefe tarıhı, kıtaplan Bakışımızı yonledırecek yol gosterıcılerımız felsefe ogret menlerımız de var artık Tur kıye'de duşunme zanaatının, felsefenın durumu, bır Fran sa, Almanya orneğı go7 onu "ClSOYKAN ne alınırsa elbette ıç açıcı de ğıl Ama umutkıyum, felsefe ye ılgı gun geçtıkçe artmada Doğaft hefı sınde tasvırul lık azaldtkça kı sınlık artar ve ama soıuında doğa tasarımı yok olur derken şu arıkı durıı nıumuzu nasıl dı ğı rlı ndırı yorsunıız, bundan nasılkurtu latağız? ı Doğa bılımının, matema j * SAYFA 21 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 752