Katalog

Matthias Kaufmann'dan önemli bir çalışma: "Aydınlanmış Anarşi Siyaset Felsefesine Ciris' Aydınlanmış n YakupCOSAR Toplumsal ve sıyasalyapının yenıden kurgulandığ'ı gunumuzde Sol duşuncenın "tutuk" bır performans gosterdığı çok açtk Kure selleşme sureaylı bırhkte ulus devlet organızasyonunun ve devletlerarası kuruluşlann nasd olması gerektığı ve bırey karşı sında devlcl baskıstntn nasd sıntrlandırılacağı gıbt konular uzerındeka fa yorarken Sol tutukluk"u uzerımızden atmamız ıçın ıbtıyaç duy duğumuz şey bır "anarşıst provoka\yon" belkı de Ztra, bırey ve toplumun, zora ve zorbalara lesltm olmadan, ozgur ve yaratıcı bır bıçımde gelışmesı ıçın utopyasını hâlâ muhafaza eden yıpranma mış/denenmemış alternatıf bır duşunce bıçımı olarak anarşızme bıç basvurulmadı Aydınlanmış Anarşi ana başlığı, Siyaset belsefestnt Gırış alt başlığı allında yayımlanan kılabında Ma/tbıas Kaufmann bu ça bayı gosterıyor vc dınamık bır anarşızm tasarıtm gelıştırıyor Her tur'kestn tanımın beraberınde bır donuklaşmayı da getıreccğını sa vunan Kaufmann anarşının ne otduğu yolunda bır tantm vermek ten kaçınıp, bunun yerıne, daha tyı yaşanılır bır topluma dışkın anarşıst sezgı/erden soz edıyor Bu sezgıler, tek tek ınsanların ıste medıklerı şeylere zorlanmaları yerıne gonullu ışhırlığı yapmaları ntn daha tyı olduğu, artak yaşamın baskı ve somuru değıl, esenlık TT T ıtahınızda "aydınlanmış İS anarşi" başlığı altında yenı mm r^L bır anarşi kavramı gelıştırı JL ^ yorsunuz Gelıştırdığınız kavramm ana ozellıklerı nelerdır'' Dığer bır deytşle aydınlanmış anarşının dıg"t r anarşi tauırımlarmdan farkı nedır'' Anar^l tasarımlarının hııyuk bır bolu mu devlet vc hııkuka baskı araçlaı ı olaı ak ılkesel dıızeyde karşı çıkar Aydınlanmış anarşi ıse baskının her turııne, ataerkıl ge lenekler, unsıyet hıyerarşısı, dınscl olaıak gerekçelendıtılmış otorıte taleplerı, ıktısa dı bağımlılıklar aracılığıyla uygulananlara da karşı çıkar Ayrica, ıçlcrınde tckıl bırey leı m kendı kararlaı ını verme ımkân ve ye tılerını kaybettıklen noktadan ıtıbaren, so/!um ona ozgur cemaatlerın grup baskı sına da kanji çıkar Baskının bu bıçımle rın karşısında dcmokratık anayasal devlet hem ehvenı şer olarak gorulebılır, hem de bu baskı araçlannın sınırlandınlmasının ımkânlarını sunabılır Bu nedenle aydın lanmış anarşi, devlet ve hukuku, onların ortadan kaldırılmasının ya da her halu kârda zora dayanma ozellıkJerının sınır lanması ımkânının koşulları olarak kabul eder Tam da Almanya da, "burjuvazının aracı hızmetını goren" hukuku bertaraf eden sozum ona "Halk Cemaatı" ıle ılgı lı acı teerubeler yaşadık Buna rağmcn bız de de halkı vc lıderlığı (Fuhrer'ı) frenle dığı ıçın Na/ılerın hukuk ve devlete aslın da karşı oldukları çoğunlukla bılınmcz EŞİTLİKÇİ LİBERALİZM Ml? "Anarşızmın burada sunulan bıçımının en onemlı ozeüıg'ı, eşıtlıkçı lıberalızmın normatıf ılkelerını tutarlı bıçımde sonuna kadar surdurmesı, hatta bunu aşarak gerek bıreyın, gerekse bır butun olarak toplumun kendısını ozgur ve yaratıcı bır htçımde gelıştırebılmesı ıçın gcreken ımkânları kabul etmekle kalmayıp, bunu doğrudan talep etmesındı yalmaktadir' Kıtabmızın on\oztınde bunlart yaztyonunuz Gun Zılelı kıtapla ılgılı ı lı itımmde bu yaklaşıma gon dermı yaparak, yazann aslında aydmlan mış anarşıden değıl, anarko marksızme, SAYFA 4 ve ışbırlığı yaratabtleceğı ve yaratması gert ktığı ve bu ıkt unsurun bırbırlerıyle uyum halınde yaşayabılı ceğı gıbı saptamalar Pekı toplumun bu sezgıler doğrultusunda değışmesı mumkun mu•> Bu sorunun yanıtını, bastt bır 'evet' ya da "hayır'la vermek yerıne, Kaufmann btrlıkte yaşamın koşullarınt siyaset felsefesınm temel konulartnı mceleyerek ve ana akımlarını tarttsarak verme ye çalışıyor Zor kullanımı tarıh boyunca na\dgerekçelendırdmış tır? Ahlakın toplumu bır arada tutmadakı rolu nedır vt hangı ah lak tasarımlart mtvcuttur? Devlet ne ıçın ve nasd varolmuştur? Insanları bır arada tutan bır zımnı sozleşme mı vardır? Meşrutyet nedır? Vergı, ceza gıbı devlıt zorunun yontcmlerı meşru mudur? Zorun sınırları ntlerdır^ Dırenış hakkı var mıdır ve varsa hangı noktadan ıttbart n vardır^ Ne tur ozgurlukler vardır ve neden > Bu temel konuları Kaufmann Arısto dan Hobbes ve Rousse au'ya Kant tan Rawh vt Yiabtrmas a kadar kadar siyaset felsefesının kılıt nımltrıyle bağlantdandırarak sunuyor Bu nedtnlı dt kıtap alt başltğıntn da vurguladığı gıbı, siyaset felsefestne bır gırış ozellığı de laşıyor Aşağıda kendısını anarşıst olarak lanıınlayan Gun Ztlelı'nın kı tapla tlgılı bır eleştırıstnı ve çevırmemn yazarla yaptığı, Gun Zde lı ntn yazntnda one çıkardığı bazt konuları da dtkkate alan, soyleşıyı sunuyoruz rak, ınsanların dayanışma ve engellılerın "doğanın pıyangosu" ncdenıyle uğradık ları zararın karşilanması ornegınde oldu ğu gıbı eşıt muamele gorme taleplerını lçerır Anarşı/mın neolıbeıalızm vonelım lı, benım Nozıck ve Davıd Frıedmann la ılışkılendırdığım ıktısadın luzumsuz bır engelı olarak gordıığu devletı ortadan kal dırmak ısteyen ve yoksullar lehıne yenıden paylaşımı zcngınler açısından angarya ola rak değerlendıren bır vcrsıyonu vardır Geleneksel kullanım bıçımıyle anarko lı beralızm tam da benım karşı çıktığım bu versıyona daha çok uyardı Ancak bu an layışı savunanların sayın Zılelı nın endı şelenyle ılgıleneceklennı sanmıyorum Anarşıst akımların genel olarak çok farklı bıçımlen vardır ve bu nedenle tek bır relsefı gelenekle orneğın Hcgelızmle ozdeşleştırılebılmelerı mumkun değıldır Turkçe basıma onsozde başka konuların yanında, benım sunduğum bıçımın belkı tum anarşi tıplemelerınde ortak olan te mel talebı yanı ınsanın gereksız baskılar dan kurtarılması talebını, dığer bıçımler den daha lyı değılse bıle, en az onlar ka dar dıkkate aldıgını, buna ek olarak da en azından siyaset felsefesının Avrupa gelc neğı ıle en ıyı bıçımde uzlaştırılabılme gı bı bır avantajı olduğunu gostermeye çalış tım Anarşızm her zaman az ya da çok açık bıçımde siyaset (elsefesının farklı akımla rından bırını esas almıştır Cjunumuzdekı anarşızm bır umacı ya da cğlcncelı bır maskaralıktan fazla bır şey olmak ıstıyor sa, lıberalızm çerçevesmdekı guncel tartış ma ıle ılgılenmek zorundadır Benım gos teımeyc çalıştığım, anarşının bu tartışma dan bır şeyler almasının ıyı olacağıdır Aydınlanmış anarşi, tarklı renklerınden bağımsız olarak "saf" lıberalızmden kcn dını, ıçınde taşıdığı utopık ve mukemme lıyetçı boyutuyla, gereklı durumlarda ık tısadı ve dığer "ozel" ıktıdar yapılarına mudahalcve hazır olması ıle ve de ozellık le kollektıvızm ve bıreycılık konusunda, onları bır karaıla ebedıyen barışmaya de ğıl, tersıne sureklı yenıden tnuzakere ıle varılacak uzlaşmalara çagıran uçuncu bır tutuın alma ımkânı ıle farklı kılaı KAÇINILMAZ KÖTÜLÜK Zoru (baskıyı) btltnen dığer anarşıst te orderın yapttkları gıbı kotuluk olarak de ğerlendırıyorsunuz Ancak buna ek olarak bunun kaçındmaz bır kotuluk olduğunu \oyluyor\unuz Vedevamında rasyoneldu zeyde zorun (yanı bu kotuluğun) stnırlan masının ımkânlarını arıyorsunuz Farklt anarşıst akımlar bu kotuluğe karşı mantı kı anlaştlabdecek htçbır çozum ımkânt su namaddar mı> Anarşıstler, Marksıstlerın soyledtğt gıbı, bıraz hayalcı mıdırler' Korkarım bırçok durum açısından evet Dığer durumlarda ıse genelhkle, devlet ve hukuka yonelık katlanılamaz du zeydekı ıdeolojık kutsamadan uzak durduklan ve sezgısel ıyı yanlarımıza hıtap ettıklen ıçın ılk bakışta sempatık taraflan da olan cemaat kararlarının yardımına başvurulmaktadır Ancak burada da zor kullanımı soz konusudur Zoru cemaat kullanmakta, bazı başsız (akephal) top lumlarda gorulduğu gıbı "topluma uyum sağlamayan" kışının dışlanması ya da clı mıne edılmesı, yanı oldurulmesı kararı bı le verılebılmektedır Sorun bu tur karar sureçlerının zor ozcllığının kavramsal ola rak tartışılıp ortadan kaldırılması yerıne gormezden gelınmesıdır Bu kararlar ya salara ya da ıçtıhatlara ddyanmadıkları ıçın de keyfı bır ozellık taşıyabılmektedır ler Bu anlamda cemaatın kurallarını çığnc yenler, yanı suç ışleyenler açısından, hıı kuk kurallarına uygun bır ceza davasında yargılanmak daha a? hırpalayıt ı daha kat lanılır bır durumdur Burada hukuktan butun kuşkulardan arınmış, kııtsal bır şey olarak değıl, sanıklara adıl bır yargılama ımkânı sağiamak ıçın geçmışten berı ben K İ T A P SAYI 748 anarkofemıntzme benzer bıçımde, anar kolıberalızmden soz etmesı gerektığını, çunku kıtapta soz konusu edthnın anar şızm dtg'ıl, lıberalızmın bır turu oldug'unu soyluyor Zılelı nın bu saptaması dogru mu dur? Bıldığım kadarıyla "anarşi ' ve 'anaı şızm" patentı alınmış, bırının ıznıyle kul lanılabılecek ya da yasaklanacak tanımlamalar değıldırler Ancak sunduğum anar şı tanımımın eşıtlıkçı lıberalı/mın devamı olarak anlaşılması benım açımdan onem hdır Bu lıberalızm kavramının gelenek sel olarak anlaşıldığı bıçımden ozellıklc de Maıksıst geleneğın, ama sıklıkla anar şistlerın dc anladığı bıçtmden farklı ola C U M H U R İ Y E T